HAYAT KARŞISINDA ŞAİR: CEMAL SÜREYA ŞİİRİNDE GERÇEKLİK ALGISI

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 10, 15.01.2019

Mustafa Karadeniz

Öz

Gerçeklik, Cemal Süreya’da özgün
ve alternatif bir şiir dünyası üretebilmek için temel hareket noktasıdır. Bu
çerçevede Süreya, şiiri bir taklit sanatı olarak değil, dünyayı dönüştürmenin araçlarından
biri olarak görür. Şiirde amaçlanan yeni ve özgün gerçekliğin üretimi için
başvurulan temel strateji, dilin yabancılaştırılmasıdır. Onun şiirde kurmak
istediği yeni ve özgün evrenin yapı taşları sözcüklerdir. Şiirde yeni bir
gerçeklik üretebilmenin başlıca yolu, sözcüklerin günlük dildeki yerleşmiş,
donmuş anlamlarının, kullanım imkânlarının dışında yeni bir bakışla
değerlendirilmesidir. Süreya’nın
teorik olarak işaret ettiği bu özgün ve farklı gerçeklik anlayışı, ilk
şiirlerinden itibaren pratikte de karşılık bulur. Bu alımlama tarzı, şiirlerde
bazen burjuva ahlakı, kadın ve cinsellik kavramları ekseninde toplumsal
normlara yönelik ironik bir eleştiri olarak bazen de Anadolu insanının çaresizliği
ve sefaletiyle belirir. Bu çalışma, Cemal Süreya’nın
gerçeklik kavramını alımlama tarzını poetik metinleri ve şiirleri bağlamında
serimlemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cemal Süreya, şiir, dil, gerçeklik

THE POET IN THE PRESENCE OF LIFE: THE PERCEPTION OF REALITY IN CEMAL SÜREYA POETRY

Öz

Reality is the main starting point for Cemal
Süreya to produce a unique and alternative world of poetry. In this context, he
considers the poem to be one of the means of transforming the world, not as an
imitation art. The basic strategy for the production of the new and original
reality intended in poetry is the alienation of language. Words is the building
blocks of the new and original universe that he wants to establish in poetry.
The main way to produce a new reality in poetry is to evaluate the established,
frozen meanings of words in daily language with a new perspective outside the
possibilities of use. This original and different sense of reality, which
theoretically points out, corresponds in practice from his first poems. This
style of reception sometimes appears as an ironic criticism of social norms on
the bourgeois morality, women and sexuality concepts and sometimes with the
helplessness and misery of the Anatolian people. This study aims to reveal
Cemal Süreya's way of receiving the concept of reality in the context of his
poetic texts and poems.

Anahtar Kelimeler

: Cemal Süreya, poem, language, reality

Kaynakça

• Aristoteles (2012), Poetika-Şiir Sanatı Üstüne, (çev. Samih Rifat), Can Yayınları, İstanbul. Birsel, Şeref (2011), “Cemal Süreya Şiirine Derkenar”, Cemal Süreya, ed. Doğan Hızlan, (1. Baskı), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, ss. 108-120. Cengiz, M., (2012), Cemal Süreya-İkinci Yeni Bilincinin Kurucu Gücü, Şiirden Yayıncılık, İstanbul. Eagleton, Terry (2011), Şiir Nasıl Okunur, (çev. Kaya Genç), Agora Kitaplığı, İstanbul. Ecevit, Yıldız (2002), Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, İletişim Yayınları, İstanbul. Fişekçi, Turgay (2011), “Cemal Süreya Şiirinin Doğuşu”, Cemal Süreya, ed. Doğan Hızlan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, ss. 100-107. Hilâv, Selahattin, vd. (1962), Gerçeküstücülük (Surrealisme), (1. Baskı), de yayınevi, İstanbul. İnce, Özdemir (2011), Şiir ve Gerçeklik, İmge Kitabevi Yayınları, İstanbul. Kahraman, Hasan Bülent (2011), “Cemal Süreya’nın Şiirinde Şiirsel, Cinsel ve Siyasal Olan”, Cemal Süreya, ed. Doğan Hızlan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, ss. 77-99. Kahyaoğlu, Orhan (1990), “Cemal Süreya’nın Şiir ve Yazın Dünyasına Kısa Bir Bakış”, Birikim, S.12, ss. 81-85. Karadeniz, Mustafa (2015), Cemal Süreya’nın Şiir Estetiğinde Poetik Sadakat: Poetika ve Şiir Arasındaki Mütekabiliyet,Malatya: İnönü Üniversitesi,(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Perinçek, Feyza ve Duruel, Nursel, (2008), Cemal Süreya-Şairin Hayatı Şiire Dâhil, Can Yayınları, İstanbul. Süreya, Cemal (2002), Günler, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Süreya, Cemal (2007), Sevda Sözleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Süreya, Cemal (2012), Şapkam Dolu Çiçekle, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Süreya, Cemal (2013), “Güvercin Curnatası”,(Konuşmalar, Soruşturma Yanıtları), (haz. Nursel Duruel), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Tanyol, Tuğrul (1985), “Cemal Süreya’nın Şiiri”, Hürriyet Gösteri, Eylül-1985, S. 58, ss. 166-168. Tevfik Fikret (2006), “Gökten Yere”, Halûk’un Defteri, (haz. Abdullah Uçman), Çağrı Yayınları, ss. 91- 96. Şimşek, Aydın (2009), Yaratıcı Yazarlık ve Deneysel Düşünme, Kanguru Yayınları. Karaca, Alâattin (2013), İkinci Yeni Poetikası, Hece Yayınları, Ankara. Moran, Boran (2005), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul. Jones, W.T. (2006), Klasik Düşünce/ Batı Felsefesi Tarihi,C. 1, (çev. Hakkı Hünler), Paradigma Yayıncılık, İstanbul.