IRAK- TÜRKİYE ENERJİ İLİŞKİLERİNİN BÖLGENİN EKONOMİK GÜVENLİĞİNE ETKİLERİ

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 75 - 89, 15.01.2020

Ekber Kandemir Can Tuncer

Öz

Güvenlik her zaman için devletlerin öncelikli gündemleri arasında yer almıştır. Bununla birlikte küreselleşme ve artan enerji talebi, güvenliğin bileşenlerinden biri olan enerji güvenliğini ülkeler açısından vazgeçilmez bir unsur haline getirmiştir. Güvenliği sektörler üzerinden ele alan ve sivil bir perspektif üzerinden tanımlayan Kopenhag Okulu’nun “Sektörel Analiz” yaklaşımı ülkeler arasındaki ilişkileri güvenliğin farklı sektörleri üzerinden analiz etmeye çalışmaktadır. Bu bağlamda Irak ile Türkiye arasında bulunan mevcut enerji ilişkilerinin güvenlik boyutu, özellikle de Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı’nın iki ülke ilişkilerine sağladığı katkı ve bunun geliştirilmesi çalışmanın ana gövdesini oluşturacaktır. Bu kapsamda, enerji işbirliğinin geliştirilerek Irak doğalgazının Türkiye’ye getirilmesinin güvenlik sektörleri açısından meydana getireceği etkiler ve ilişkilere yapacağı katkılar Türkiye açısında ironiler taşımakla birlikte büyük fırsatlar da sunmaktadır. Öte yandan Irak doğalgazının Türkiye üzerinden uluslararası piyasalara çıkarılması mevcut durumda proje üzerinde kalmış olsa da yakın dönemde hayata geçirilmesi muhtemeldir. Enerji alanındaki gelişmelerin sektörel güvenlik bağlamında Irak-Türkiye ilişkilerine sağlayacağı katkıya ek olarak çalışmanın bir amacı da yapılması muhtemel enerji projelerine ilişkin güvenlik ve ekonomik projeksiyonlarını ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Güvenlik, Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı, Irak-Türkiye Enerji İlişkileri

Kaynakça

• KAYNAKÇAAK Tarık, “Çevre ve Güvenlik İlişkisi Bağlamında Çevresel Güvenlik Kavramı”, Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 3 (1-2).ALSANCAK, Hasan (2010), “The Role of Turkey in Global Energy: Bolstering Energy Infrastructure Security”, Journal of Energy Security, Mayıs, Sayı.: 1 BALCI, Ali “Enerji’sine Kavuşan Komşuluk Türkiye-Kürdistan Bölgesel Yönetimi İlişkileri”. SETA Analiz, (2014).BALCI, Ali, Türkiye Dış Politikası: İlkeler, Aktörler, Uygulamalar, Etkileşim Yayınları, İstanbul, 2013. BP Statistical Review of World Energy 2015, http://www.bp.com/content/dam/bp-country/de_de/PDFs/brochures/BP-statistical-revi ew-of-world-energy-2015-full-report.pdf, erişim tarihi 21.03.2017.BP Statistical Review of World Energy June 2014, http://www.bp.com/content/dam/bp-country/de_de/PDFs/brochures/BP-statistical-revi ew-of-world-energy-2014-full-report.pdf, erişim tarihi 04.05.2017.BRAUCH, Hans Günter, “Güvenliğin Yeniden Kavramsallaştırılması: Barış, Güvenlik, Kalkınma ve Çevre Kavramsal Dörtlüsü”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 5, Sayı 18 (Yaz 2008).BUZAN Barry vd. The European Security Order Recast: Scenarios for the Post-Cold War Era, Center For Peace and Conflict Research, 1990.BUZAN Barry, “New Patterns of Global Security in The Twenty-First Century”, International Affairs, Edition 67, 1991.BUZAN Barry, Ole Wæver ve Jaap de Wilde, Security: A New Framework for Analysis, Lynne Rienner Publisher, Colorado USA, 1998.BUZAN Barry, People, States and Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War, Harvester Wheatshef, 2nd Edition, London, 1991.BUZAN, Barry, “Askeri Güvenliğin Değişen Gündemi”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 5, Sayı 18 (Yaz 2008).ÇETİNKAYA Şeref, “Güvenlik Algılaması ve Uluslararası İlişkiler Teorilerinin Güvenliğe Bakış Açıları”, 21. Yüzyılda Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 2, 2012-2013.DAVİD Baldwin, “Security Studies and the End of the Cold War”, World Politics, Cilt 48/1, 1995, s. 121.DEDEOĞLU Beril, Uluslararası Güvenlik ve Strateji, Yeniyüzyıl Yayınları, İstanbul, 3. baskı, 2014EİSSLER, Eric R. (Eylül, 2012), “Türkiye’deki Bölgesel Enerji Güvenliği: Türkiye’nin Bölgesel Enerji Merkezi Olma Arzusu”, Cilt I, Sayı 7, s.24-39, Türkiye Politika ve Araştırma Merkezi (AnalizTürkiye), Londra: Analiz Türkiye (http://researchturkey.org/p= 1901&lang=tr) erişim tarihi 17.03.2017.Enerji Bakanlığı Resmi sitesi, http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Bakanlik-Haberleri/Kerkuk-Yumurtalik-Boru-Hatti-Ile-Ilgili-Aciklama, erişim tarihi 02.03.2017.EU COMMİSSİON, “Green Paper Towards a European Strategy for the Security of Energy Supply”,COM(2000) Final Report, Brussels. EXECUTİVE Order 13030, https://www.gpo.gov/fdsys/pkg/FR-1996-07-17/pdf/96-18351.pdf, erişim tarihi: 04.04.2017. İŞERİ, Emre ve Dilek, Oğuz, “The Nexus of Turkey’s Energy and Foreign Policy With Iraqi Kurdish Oil: The Iranian Connection”. Ortadoğu Analiz, Şubat, Cilt 5, Sayı 50, 2013.Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı, Güvenlik Terimleri Sözlüğü, KDGM Yayınları, Ankara, 1.baskı, 2017.KARABULUT Bilal, Güvenlik, Uluslararası ilişkilerde Anahtar Kavramlar Serisi: II, Barış Yayınevi, Ankara, 2011KARAGÖL Erdal Tanas, Kavaz İsmail, “Kaya Gazının Küresel Enerji Piyasalarındaki Yeri ve Türkiye’deki Geleceği”, SETA Yayınları, 2017 İstanbul, Sayı: 222.KARAGÖL Erdal Tanas, Özdemir Büşra Zeynep “Türkiye’nin Enerji Ticaret Merkezi Olmasında Doğu Akdeniz’in Rolü”, SETA Yayınları, 2017, İstanbul Sayı:92.KOROL Arda, Irak Petrolü ve Uluslararası Şirketlerin Rolü, www.orsam.org.tr./ırak-petrolü//ve uluslararası şirketlerin.rolü.pdf., erişim tarihi: 08.05.2017.MESJASZ, Krakov, “Ekonomik Güvenlik”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 5, Sayı 18 (Yaz 2008), s. 125-150MİLLS, Robin M., “Northern Iraq’s Oil Chessboard: Energy, Politics and Power”. Insight Turkey Vol. 15 / No., 2013.OLE Wæver, “Concepts of Security”, University of Copenhagen Press, Kopenhag, 1997. ÖZDEMİR Volkan, Doğalgaz Piyasaları-Türkiye Enerji Güvenliği Üzerine Tezler, Kaynak Yayınları, 1 Baskı, İstanbul, 2017.ÖZER Sanem, “Avrupa Birliği, Rusya ve ABD’nin Avrupa Güvenliğine Farklı Yaklaşımlarının Transatlantik İttifakına Etkileri”, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi (15), 2008.TÜİK, Dış İlişkiler Ekonomik Kurulu (DEİK): Irak Ülke Bülteni Ocak 2010.Türkiye’ye 625 km. Petrol Boru Hattı Döşeniyor, Milliyet Gazetesi, 28 Ağustos 1973, http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Arsiv/1973/08/28 erişim tarihi 21.03.2017.V. Ş. EDİGER; “Enerji Arz Güvenliği ve Ulusal Güvenlik Arasındaki İlişki”, SAREM Enerji Arz Güvenliği Sempozyumu, Ankara, 2007.VAROL Tuğçe, PKK ve Barzani arasında Boru Hattı Şantajı ve Rusya, http://www.21yyte.org/tr/arastirma/enerji-ve-enerji-guvenligi-arastirmalari merkezi/2016/03/02/8416/pkk-ve-barzani-arasinda-boru-hatti-santaji-ve-rusya, erişim tarihi 21.03.2017.VAROL Tuğçe, Rus Gazı Yerine Katar, İsrail ve “Barzani” Gazı Alır İddiaları, http://www.21yyte.org/tr/arastirma/enerji-ve-enerji-guvenligi-arastirmalari merkezi/2016/01/18/8386/rus-gazi-yerine-katar-israil-ve-barzani-gazi-aliriz-iddialari, erişim tarihi: 17.04.2017.YERGİN Daniel, Petrol-Para ve Güç Çatışmasının Epik Öyküsü, İş Bankası Yayınları, Çev: Kamuran Tuncay, İstanbul, 2013, 7. Baskı