566 NUMARALI ŞER’İYYE SİCİL DEFTERİNE GÖRE KARAFERYE KAZASI’NIN İDARİ, SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI (H.1196-1197/M.1782-1783

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 28 - 36, 15.04.2021

Sadiye Çelik Mehtap Nasıroğlu Aydın

Öz

Karaferye (Béroia/Véria) kazasının sosyal, ekonomik ve idari hayatına ışık tutan 566 Numaralı Karaferye kazası şer’iyye sicili, 1782-1783 (1196-1197) yıllarını kapsamaktadır. Vergiler ve vergilerin toplanmasında meydana gelen aksaklıklar, sicilin önemli bir kısımını oluşturmaktadır. 96 hükümden oluşan şer’iyye sicilinde şehir hayatına ayna tutan başlıca konular şunlardır; vergiler, tayinler, miras kayıtları, vakfiye kayıtları, zahire, et ve kalyoncu ihtiyaçları, borç-alacak meseleleri, arazi mülkiyeti, eşkiyalık, darp etme, hırsızlık ve gasp. Sicil, bize aynı zamanda yargıç, ve yerel yönetici olarak görev yapan kadının Osmanlı şehir hayatındaki kilit konumunu da göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Şer'iyye Sicilleri, Kadı, Karaferya, Millet, Vergi

Kaynakça

• 566 Numaralı Karaferye Şer’iyye Sicil Defteri (K.Ş.S.)
• Akkuş, Y. (2017). Osmanli Maliyesi Literatüründe İhmal Edilmiş Bir Tartişma: Tevzi ‘Defterlerinden Vergi-i Mahsûsa’ya Geçiş. Tarih Dergisi, (65), 29-61.
• Baran, B.ve Gördegir, E. (2019). XIX. Asrın İlk Yarısında Menteşe Yöresinde Gayrimüslim Nüfus Hakkında Bir Değerlendirme, Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 2(11): 826-843.
• Barkan, O. L. (1966). Edirne Askerî Kassamı'na Âit Tereke Defterleri:(1545-1659). Türk Tarih Kurumu Basimevi, Ankara.
• Berki, A. H. (1965). Vakfa Dair Yazılan Eserlerle Vakfiye ve Benzeri Eserlerde Geçen Istılah ve Tâbirler, Ankara.
• Biçici, M. (2014). 569 No’lu Şer’iyye Siciline Göre Afyonkarahisar Şehrinin Siyasi, Sosyal ve Ekonomik Durumu, Asia Minor Studies Dergisi (4).
• Çatal, H. (2012). Karaferye Kazası Hicri 1201-1202(Miladi 1781-1788)) Tarihli Şer’iyye Sicili (Transkripsiyon ve İnceleme), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler, İzmir
• Çelik, S. (2020). 566 Numaralı (H.1196-1197/M.1782-1783) Karaferye Kazası Şer’iyye Sicili Transkripsiyon ve Değerlendirmesi. Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Batman.
• Duman, A. (2007). Kadı Defterleri (Şer'iyye Sicilleri) Mahiyetleri Muhtevaları ve İslam Hukuku Açısından İncelenmeleri'nin Önemi. Ekev Akademi Dergisi, 33.
• Erken, İ. (2018). Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdari Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği (1840-1913). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 61.
• Gara, E. ve Kiel, M. (2001). “Karaferye”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 24.
• Günay, V. (2016). Karaferye Kazası Kadı Sicilleri. Cihannüma: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 2(2).
• İnalcık, H. (2000). Osmanlı’da Devlet, Hukuk ve Adalet. Eren Yayıncılık, İstanbul.
• Kazıcı, Z. (1986). Osmanlılarda Örfi Vergiler ve Bu Vergilerin Kaynağı Olan Örfi Hukuk, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (4), syf.292-302
• Örenç, A. F. (2016). “Kalyoncu”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. Ek-2.
• Özcan, A. (1992). “Bölük”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.6.
• Özcan, N. (2003). “Mehter”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.28.
• Özkaya, Y. (2006). “Mütesellim”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.32.
• Teber, Ö. F. (2000). Osmanlı Devleti Adlî Yapısından Bir Kesit: Şer’iye Sicilleri, Erdem, 35.
• Uğur, Y. (2013). “Şer’iyye sicilleri”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 39.
• Yediyıldız, B. (1992). “Vakıf”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 42.