PHILLIPS EĞRİSİNİN PANEL ARDL ANALİZİ: TÜRKİYE’DEKİ BÖLGELER ARASI BİR UYGULAMA

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 81 - 97, 15.04.2021

Ahmet Şengönül Berrak Tekgün

Öz

Bu çalışma, Türkiye’nin tümü ve yirmi altı alt bölgesi için işsizlik ile enflasyon arasında kısa ve uzun dönem ilişkisinin, Phillips eğrisi kuramına uygun olup olmadığının ortaya konulmasını amaçlamaktadır. İşsizlik Türkiye genelinde makroekonomik bir problem olması ile birlikte bölgeler bazında da incelenmesi gereken bir olgudur.
Bu sebeple sadece bir ekonominin tümü için Phillips eğrisi incelemek yerine her bölge için farklı Phillips eğrisi ilişkilerinin çıkabileceği tezini savunabiliriz. Buna göre bu çalışmadaki tezimiz Türkiye2de Düzey- 2 yirmi altı farklı bölgede farklı uzun dönem ve kısa dönem Phillips eğrisinin ilişkilerinin ortaya çıkabileceği ve buna göre farklı bölgeler için farklı işsizliği azaltıcı para politikaları uygulanabileceğidir. Çalışmada 2005-2011yılları arasında yirmi altı alt bölge için enflasyon, işsizlik oranı ve GSYİH (kişi başına gayri safi katma değer) verileri kullanılmış ve sırasıyla enflasyon, işsizlik ve çıktı açıkları Hodrick-Prescott filtrelemesi ile bulunmuş ve analizi yapılmıştır. Bu çalışmada kısa ve uzun vadeli sonuçların elde edilmesi aynı zamanda Türkiye gibi veri sıkıntısının yaşandığı ekonomiler için veri setinin güçlendirilmesi amaçlarıyla uygulanan yöntem panel ardl olarak seçilmiştir. Ulaşılan bulgularda, Türkiye için kısa vadede enflasyon açığı ve işsizlik oranı açığı değişkenlerinde ters yönlü etkileşim bulunarak Phillips eğrisinin öngörüsünün geçerliliği ortaya konmuş, bölge bazında ise 26 bölgenin 17’sinde istatistiki olarak anlamlı olacak şekilde ve Phillips eğrisi varlığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Phillips Eğrisi, Enflasyon, İşsizlik, Panel ARDL

PANEL ARDL ANALYSIS OF PHILLIPS CURVE: AN APPLICATION AMONG REGIONS IN TURKEY

Öz

In this study, it is intended to investigate whether the long term and short term relationship between unemployment and inflation is comply with Phillips curve theory for Turkey and its twenty-six sub districts. Although the unemployment is a macroeconomic issue in Turkey, it is a fact that needs to be investigated locally.
Therefore, rather than investigating a Phillips curve on a whole economy, the idea of there are various Phillips curves exist for each individual region can be promoted. In this thesis, we propose that there are various Phillips curve relations for all Level-2 twenty-six regions and different money policies that reduce unemployment can be applied for each individual region, accordingly. In this study, inflation, unemployment rate, and GDP data between 2005 and 2011 years are used and inflation, unemployment and related gaps are filtered with Hodrick-Prescott method and analyzed, respectively. In this study used for Panel ARDL method that is used for improving the data sets for the economies like Turkey where it is challenging to acquire data for both short and long term results. Based on the obtained results, in short term for Turkey, there is a negative relation between inflation deficit and unemployment rate that validates the Phillips curve estimation, In local basis, 17 out of 26 regions have the Phillips curve relation which shows statistically meaningful and negative relation.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Phillips Curve, İnflation, Unemployment, Panel ARDL

Kaynakça

• Akgül, Y. (2016). Doğrusal Regresyon, Bulanık Regresyon ve Bulanık Hedef Programlama ile Türk Sigorta Sektöründe Mali Yeterlilik Tahmin Analizi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Akkuş, E. (2012). Phillips Eğrisi: Enflasyon-İşsizlik Değiş-Tokuşu Teorik Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Vol.62, No:2, s.99-151.
• Altay, B. vd. (2011). İşsizlik ve Enflasyon Oranları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: G8 Ülkeleri Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, 13 (2), 1-26.
• Arabacı, Ö. ve Eryiğit, K. Y. (2012). A Thresold Regression Estimation of Phillips Curve: Turkey Case. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7, 29-47.
• Arrellano M. and S. BOND, (1991). Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment. The Review of Economic Studies, Vol. 58 No. 2, s. 277-297.
• Arellano, M. and O. BOVER, (1995). Another Look at the Instrumental Variable Estimation of Error-components Models. Journal of Econometrics, Vol. 68, s.29-51.
• Aydoğan, E. (2004). 1980’den Günümüze Türkiye’de Enflasyon Serüveni. Celal Bayar Üniversitesi, İktisat Bölümü, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt.11, Sayı.1.
• Bayrak, M., Kanca, O.C. (2013). Türkiye’de Phillips Eğrisi Üzerine Bir Uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF Dergisi, 8(3), 97- 115.
• Baltagi, B. H. (2001). Econometric Analysis of Panel Data. Second Edition, John Wiley and Sons, Chichester, United Kingdom.
• Baltagı B.H. (2005). Econometrics Analysis of Panel Data. Third Edition. England: Jhon Wiley&Sons Ltd.
• Baltagı B.H. (2015). The Oxford Handbook of Panel Data. Usa: Oxford University Press.
• Belen, M., ve Karamelikli, H. (2016). Türkiye’de Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Vol/Cilt: 45, No/Sayı:1, 34-42.
• Bilgin, M.H. (2003). Türkiye’de İşsizliğin Yapısal Analizi. Öneri Dergisi, Cilt: 5, Yıl: 9, Sayı: 19, Ocak, İstanbul, ss: 137-143.
• Blanchard, O. (2003). Comment on ‘Inflation Targeting in Transition Economies: Experience and Prospects’ by Jiri Jonas and Frederic Mishkin. NBER Conference on Inflation Targeting, Florida.
• Blanchard, O., and Jhonson, D. H. (2013). Macroeconomics, 6th. Edition.
• Blundell, R. W. and S. Bond, (1998). Initial Conditions and Moment Restrictions in Dynamic Panel Data Models. Journal of Econometrics, Vol. 87, s. 115-143.
• Blundell, R., Bond, S. R. and Wındmeıjer, F. (2000). Estimation in Dynamic Panel Data Models: Improving on the Performance of the Standard GMM Estimators. The Institute for Fiscal Studies Working Paper, 2000/12.
• Büyükakın, T. (2008). Phillips Eğrisi: Yarım Yüzyıldır Bitmeyen Tartışma. İstanbul Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:39, ss. 133-159.
• Choi, IN (2001). Unit Root Tests for Panel Data. Journal of International Money and Finance, (20), pp. 249-272.
• Çamlıca, F. (2010). Yeni Keynesyen Bir Bakış Açısıyla Türkiye’ nin Enflasyon Dinamikleri Yönünden Yapısal Analizi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İletişim ve Dış İlişkiler Genel Müdürlügü, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.
• Çetin, M.; Şeker, F. (2014). Ekonomik büyüme ve dış ticaretin çevre kirliliği üzerindeki etkisi: Türkiye için bir ARDL sınır testi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2).
• Dökmen, G. (2012). Yolsuzlukların Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Dinamik Panel Veri Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(1), 41-51.
• Dpt; 1980’den 1990 ‘a Makroekonomik Politikalar Türkiye Ekonomisindeki Gelişmelerin Analizi ve Baz Değerlendirmeler. Ankara, 24 Temmuz 1990.
• Ekin, N. (1994). İşsizlik Sigortası. Kamu-İş Yayınları, Ankara, 122 s.
• Erdem, E. vd. (2002). The Macroeconomy and Turkish Aggricultural Trade Balance with the EU countries: Panel ARDL Analysis. International Journal of Economic Perspectives, Vol.4, Issue.1, 2010 ss. 371-79.
• Fisher, I. (1973). A Statistical Relation between Unemployment and Price Changes. Intentional kbor Review, June 1926, 13,785-92. Reprinted in]ouml of Political Economy, March/April 1973, 81, 496-502.
• Friedman, M. (1968). The Role of Monetary Policy. American Economic Review. Vol. 58. March. ss. 1-17.
• Friedman, M. (1976). Wage Determination and Unemployment. In Milton Friedman, ed., Price Theory. Chicago: Aldine, pp. 213–237.
• Friedman, M. (1977). Nobel Lecture: Inflation and Unemployment. Journal of Political Economy 85, no. 3: 451–472.
• Gerçeker, M., Mucuk, M. ve Özşahin, Ş. (2016). Yenilenebilir Enerji ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: BRICS-T Ülkeleri Üzerine Panel ARDL Analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2016, yıl: 4, cilt: 4, sayı: 4.
• Gujarati, D. N. (2004). Basic Econometrics. The McGraw−Hill Companies.
• Gürsel, S. ve Ulusoy, V., (1999). Türkiye’de İşsizlik ve İstihdam. Yapı Kredi Yayınları, Cogito/Ekonomi-87, 1. Baskı, Ağustos, İstanbul, 158 s.
• Gülcemal, T. (2016). Hisse Senetleri İlk Defa Halka Arz Edilen Firmalarda Entellektüel Sermayenin Firma Performansına Etkisi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Muhasebe ve Finansman Bilim Dalı, Doktora Tezi.
• Gülmez, A. (2015). Türkiye’de Dış Finansman Kaynakları Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 11, Sayı 2, Sakarya Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, İktisat Bölümü, Sakarya.
• Harrıs, R. and Solıs, R. (2003). Applied Time Series Modelling and Forecasting. John Wiley&Sons, Ltd. The Atrium, Southhern Gate, Chichester, West Sussex.
• Hsiao, C. (1999). Analysis of Panel Data. Cambridge: Cambridge University Press.
• Humphrey, Thomas M. (1986). From Trade-offs to Policy Ineffectiveness: A History of the Phillips Curve. Federal Reserve Bank of Richmond Publication. Virginia.
• Im, K. S., Pesaran, H. M. ve Shin, Y. (2003). Testing for Unit Roots in Heterogenous Panels. Journal of Econometrics, 115(1), s. 53-74.
• Kao, C. (1999). Spurious Regression and Residual-Based Tests for Cointegration in Panel Data. Journal of Econometrics, 90, 1-44.
• Karakayalı, H. (2002). Makro Ekonomi. 4.Baskı, Manisa.
• Karakayalı, H. (2003). Türkiye Ekonomisinin Yapısal Değişimi. Güleç Matbaacılık, 2.Baskı, İzmir.
• Kılıçbay, A. (1984). Türk Ekonomisinde Enflasyonun Anatomisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını, No:507, İstanbul.
• Kızılkaya, O., Sofuoğlu, E. ve Karaçor, Z. (2016). Türkiye’de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F., Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt:23, Sayı:1.
• Koçak, E. (2014). Türkiye’de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Ahievran Üniversitesi, Mucur Meslek Yüksekokulu, Kırşehir, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi Cilt 2, Sayı 3, ss.62-73.
• Korkmaz, S. (2010). Yeni Keynezyen Phillips Eğrisinin Türkiye’ye Uygulanması. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, ss.141-162, sayı 11, cilt 6.
• Levın, A., Lin, C. F., Chu, C. J. (2002). Unit Root Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite Sample Properties. Journal of Econometrics, 108, s. 1– 24.
• Lipsey, Richard G. (1960). The Relation between Unemployment and the Rate of Change of Money Wage Rates in the United Kingdom, 1862-1957: A Further Analysis. Economica. Vol. 27. No. 105. ss. 1-31.
• Lıpsey R. G. (1978). The Place of the Phillips Curve in Macroeconomic Models. A. R. Bergstorm(ed.), Stability and Inflation, A Volume of Essays to honour the Memory of A.W.H. Phillips, ( New York: John Wiley Sons).
• Lucas, R.E. Jr. (1972a). Expectations and the Neutrality of Money. Journal of Economic Theory, Vol. 4, No: 2, April, s. 103-124.
• Lucas, R. (1978). Asset prices in an exchange Barber, B., Odean, T.; “Boys will be boys: economy”. Econometrica vol. 46, 1978.
• Maddala G.S ve Wu S.W (1999). A Comparative Study of Unit Root Tests with Panel Data and New Simple Test. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61(1), s. 631-652.
• Narayan, P. K. (2005). The saving and investment nexus for China: evidence from cointegration tests. Applied Economics, 37 (17), 1979-1990.
• Nart, Ç. (2010). Gümrük Birliği’nin Türkiye’nin Dış Ticareti Üzerine Etkileri: Panel Veri Analizi. Yaşar Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2010 17(5) 2874‐2885.
• Nazlıoğlu, Ş. (2010). Makro İktisat Politikalarının Tarım Sektörü Üzerindeki Etkileri: Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Bir Karşılaştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Öğünç, F. (2006). Estimating the Neutral Real Interest Rate for Turkey by Using an Unobserved Components Model. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İstatistik Bölümü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Pedroni, P. (1999). Critical values for cointegration tests in heterogeneous panels with multiple regressors. Oxford Bulletin of Economics and Statistics,61(S1), 653-670.
• Phelps, E. (1967). Phillips Curves, Expectations of Inflation and Optimal Unemployment Over Time. Economica. Vol. 34. No. 135. August. ss. 254-281.
• Phillips, A. W. (1958). The Relation between Unemployment and the Rate of Change of Money Wage Rates in the United Kingdom: 1861-1957. Economica. Vol. 25. November. ss. 283-299.
• Pesaran, M. Hashem, SHIN, Y. R. and SMITH, P. (1999). Pooled Mean Group Estimation Of Dynamic Heterogeneous Panels. Journal of the American Statistical Association, Vol.94, No.446, 621-634.
• Pesaran, M.H., SHIN, Y. ve R. J. SMITH (2001). Bound Testing Approaches to the Analysis of Long Run Relationships. Journal of Applied Econometrics, special issue, Vol.16, pp.289-326. (http://www.econ.cam.ac.uk/faculty/pesaran/pss1r1.pdf)
• Samuelson, P. A. and Solow, R. M. (1960). Problem of Achieving and Maintaining a Stable Price Level: Analytical Aspects of Anti-Inflation Policy. American Economic Review. Vol. 50. No. 2. May. ss. 177-194.
• Savaş, V. (1997). İktisatın Tarihi. Liberal Düşünce Topluluğu Yayını. İstanbul.
• Sevüktekin, M. ve Nargeleçekenler, M. (2010). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi Eviews Uygulamalı. Üçüncü baskı, Nobel Yayın Dağıtım Tic. Ltd. Şti., Ankara.
• Şahin, H. (1995). Türkiye Ekonomisi. Ezgi Yayınları, No:167, Bursa.
• Tzavalıs, E. and Harıs, R. D. F. (1999). Inferences for Unit Roots in Dynamic Panels Where the Time Dimension is Fixed. Journal of Econometrics, 91, pp: 201–226.
• Uysal, D. ve Erdoğan S. (2003). Enflasyon ile İşsizlik Oranı Arasındaki ilişki ve Türkiye Örneği (1980-2002). Selçuk Üniversitesi, İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 35-47.
• Ünsal, E. (2000). Makro İktisat, İmaj Yayıncılık. Genişletilmiş 3. Baskı, 519s.
• Wang S.S ve WANG Q.W, ZHOUD.Q ve ZHOU.P (2011). CO emissions, energy consumption and economic growth in China: A panel data analysis. Energy Policy. 39: 4870–4875.
• Westerlund, J. (2005). New Simple Tests for Panel Cointegration. Economic Reviews, 24(3), s. 297-316.
• Wooldridge J.M. (2002). Introductory Econometrics. A modern Approach. USA: Thomson Learning.
• Yang, Y. (2012). Agglomeration density and tourism development in China: An empirical research based on dynamic panel data model. Tourism Management. 33: 1347-1359.
• Yeldan, E. (2010). Global Crisis and Turkey: A Macroeconomic Assessment of the Effects of Fiscal Stimulus Measures on Employment and Labour Markets in Crisis and Turkey: Impact Analysis of Crisis Response Measures. International Labour Organization Publications, Ankara, pp. 9-39.
• Yıldırım, O. (2003). Kura Dayalı İstikrar Politikası Çerçevesinde Enflasyonu Düşürme Programı ve Türkiye Ekonomisinde Yeni İstikrar Arayışları. Dış Ticaret Dergisi, Sayı:27, Ocak.
• Zeren, F. ve Ergun, S. (2010). AB’ye Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerini Belirleyen Faktörler: Dinamik Panel Veri Analizi. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(4), 67-83.