Türkiye'de Turizm Sektörünün Ekonomik Büyümeye Katkısı: Cumhuriyetten Günümüze

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 5 - Cumhuriyetin 100 Yılı, 28 - 41, 30.10.2023

Fatma Pınar Eşsiz

https://doi.org/10.59445/ijephss.1365096

Öz

Turizm bir ülke ekonomisi için gelir ve istihdam yaratıcı bir sektör olarak görülmektedir. İstihdama katkı sağladığı alanlar yalnızca turizm sektörüyle sınırlı kalmamakta, tarım, iletişim, sağlık ve eğitim sektörü gibi alanları da kapsamaktadır. Ayrıca ileri-geri bağlantıları olan bir sektördür. Bir yandan ülkenin altyapısının gelişmesini sağlarken, diğer yandan yabancı ziyaretçilerle vatandaşlar arasında kültürel bir etkileşim fırsatını da doğurmaktadır. Bahsedilen özellikleriyle turizm sektörü literatürde ekonomik büyümeye katkı sağlayacak bir alternatif olarak düşünülmektedir. Bu çalışmanın konusu Türkiye ekonomisinin kuruluşundan günümüze kadar geçen süre zarfında turizm sektörünün tarihsel gelişimi ve sektörün ekonomik büyümeye olan katkısını araştırmaktır. Bu amaçla ulaşılabilen en geniş veri setini kapsayacak şekilde 1963-2022 dönemi için Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Dünya Bankası resmi sitelerinden elde edilen veriler kullanılarak ARDL analizi aracılığıyla sektörün ekonomik büyümeyle ilişkisi ortaya konmaya çalışılmıştır. Yapılan analizler sonucunda literatürü destekleyecek şekilde uzun dönemde ekonomik büyüme ve turizm gelirleri arasında pozitif ve istatistiki olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Turizm sektörü, ekonomik büyüme, ARDL sınır testi

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Destekleyen Kurum

Çalışma, kamusal, özel, ticari nitelikte ya da kar amacı gütmeyen herhangi bir kurumdan destek alınmadan hazırlanmıştır.

Contribution of the Tourism Sector to Economic Growth in Türkiye: From The Republic to the Present

Öz

Tourism is seen as an income and employment generating sector for an economy. The areas where it contributes to employment are not limited to the tourism sector only, but also include areas such as agriculture, communication, health and education sectors. It is also a sector with back and forth connections. While it ensures the development of the country's infrastructure, it also creates the opportunity for cultural interaction between foreign visitors and citizens. With the mentioned features, the tourism sector is considered in the literature as an alternative that will contribute to economic growth. The subject of this study is to investigate the historical development of the tourism sector and the contribution of the sector to economic growth from the establishment of the Turkish economy to the present day. For this purpose, the relationship between the sector and economic growth has been tried to be revealed through ARDL analysis, using data obtained from the official sites of the Turkish Statistical Institute (TUIK) and the World Bank for the period 1963-2022, covering the widest data set available. As a result of the analyses, a positive and statistically significant relationship was determined between economic growth and tourism revenues in the long term, supporting the literature.

Anahtar Kelimeler

Tourism sector, economic growth, ARDL bound test

Etik Beyan

It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.

Destekleyen Kurum

This research received no specific grant from any funding agency in the public, commercial, or not-for-profit sectors.

Kaynakça

• Adamou, A., Clerides, S. (2009). Prospects and Limits of Tourism-Led Growth: The International Evidence. The Rimini Centre For Economic Analysis WP, 41-09.
• Altıner, A. (2019). Turizm ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1969-2018) . Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 3 (2) , 114-133, https://dergipark.org.tr/en/pub/anadoluiid/issue/49438/619210, Erişim Tarihi: 07.09.2023.
• Ayla, D., & Küçükkale, Y. (2018). Cari Açık ve Tasarruf İlişkisi: Caldéron Argümanı Bağlamında Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(2), 315-334.
• Bahar, O. (2006). Turizm Sektörünün Türkiye’nin Ekonomik Büyümesi Üzerindeki Etkisi: VAR Analizi Yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2), 137-150.
• Balaguer, J., Cantavella-Jorda, M. (2002). Tourism as A Long-Run Economic Growth Factor: The Spanish Case. Applied Economics, 34(7), 877-884.
• Balıkçıoğlu, E., Oktay, K. (2015). Türkiye’de Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Kamu Politikaları Doğrultusunda Değerlendirilmesi. Sosyoekonomi, 23 (25), 113-126.
• Barış, G. Ö. K., Akseki, U. (2022). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi İçin Değerlendirilmesi: Girdi–Çıktı Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 229-248.
• Batuhan, T. (2020). On Birinci Kalkınma Planında Turizm Politikaları. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 77-84.
• Bölük, G., Karkacier, O. (2019). Türkiye'de Turizm Sektörünün Enerji ve Toplulaştırılmış Diğer Sektörler ile Yapısal Analizi: Girdi-Çıktı Modeli Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(2), 390-408.
• Bulgan, G., Maden, S. I., ve Yıldırım, S. (2019). The Effect of Tourism Sector on Economic Growth: An Empirical Study on Turkey. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 14(55), 215-225.
• Çakır, M., Bostan, A. (2000). Turizm Sektörünün Ekonominin Diğer Sektörleri ile Bağlantılarının Girdi-Çıktı Analizi İle Değerlendirilmesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 11, 35-44.
• Çımat, A., Bahar, O. (2003). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi İçindeki Yeri ve Önemi Üzerine Bir Değerlendirme. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (6) 2003, 1-18
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2001), Sekizinci Kalkınma Planı Turizm Özel İhtisas Kamisyon Raporu. DPT yayın no: 2589-ÖİK: 601, Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2002), Ekonomik ve Sosyal Göstergeler (1950-2001), Ankara.
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2007), Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013 Turizm Özel İhtisas Kamisyon Raporu. DPT yayın no: 2727-ÖİK: 679, Ankara.
• Dritsakis, N. (2004). Tourism as A Long-Run Economic Growth Factor: An Empirical Investigation For Greece Using Causality Analysis. Tourism Economics, 10(3), 305-316.
• Eşsiz, F. P., Durucan, A. (2021). Covid-19 Salgınının Seçilmiş Sektörler Üzerindeki Etkileri: Türkiye Ekseninde Bir Değerlendirme. International Journal of Public Finance, 6(2), 193-210.
• Evci, E. (2016). İkinci Dünya Savaşı’nın Akabinde Türkiye’de Turizmi Canlandırma Çabaları. Tarih Araştırmaları Dergisi, 35(60), 213-276.
• Evci, E. (2020) Türkiye’de Turizm ve Tanıtma (Tarihi İncelemeler). Kütüphaneler ve Yayınlar Genel Müdürlüğü, Kültür eserleri dizisi-629, Ankara. https://www.academia.edu/43841026/T%C3%9CR%C4%B0YEDE_TUR%C4%B0ZM_VE_TANITMA_Tarih%C3%AE_%C4%B0ncelemeler_ Erişim Tarihi: 15/08/2023
• Fayissa, B., Nsiah, C., Tadesse, B. (2009). Tourism and Economic Growth in Latin American Countries (LAC): Further Empirical Evidence. Department of Economics and Finance Working Paper Series, 1-26.
• Granger, C., Newbold P. (1974). Spurious Regressions in Econometrics. Journal of Econometrics, 2, 111–120. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=b95bf0c31332005d2d2ca918f3e1fe59fb998839
• Gülbahar, O. (2009). 1990'lardan Günümüze Türkiye'de Kitle Turizminin Gelişimi ve Alternatif Yönelimler. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 14(1), 151-177.
• Johansen, S., & Juselius, K. (1990). Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration—With Appucations To The Demand For Money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
• Kalkınma Bakanlığı (KB) (2013), Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018. Türkiye Büyük Millet Meclisi Karar No: 1041, Karar Tarihi: 02/07/2013, Ankara. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Onuncu_Kalkinma_Plani-2014-2018.pdf Erişim Tarihi 10/09/2023
• Kızılgöl, A. G. Ö., Erbaykal, E. (2008). Türkiye’de Turizm Gelirleri ile Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bir Nedensellik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 351-360.
• Kızılkaya, O., Sofuoğlu, E., Karaçor, Z. (2016). Türkiye’de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(1), 203-215.
• Maden, S. I., Ertürk, M. (2019). Türk Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisine Olan Etkilerinin Girdi-Çıktı Analiziyle İncelenmesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 20(2), 69-87.
• Pesaran, M. H., Shin Y. & Smith J. R. (2001). Bounds Testing Approaches to The Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Samırkaş, M., Samırkaş, M.C. (2014).Turizm Sektörünün Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği. Dokuz Eylül Dergisi İşletme Fakültesi Dergisi, 15 (1), 63-76.
• Srinivasan, P., Kumar, P. S., & Ganesh, L. (2012). Tourism and Economic Growth in Sri Lanka: An ARDL Bounds Testing Approach. Environment And Urbanization Asia, 3(2), 397-405.
• Şahin, B. E. (2018). Türkiye'de Turizm Gelirleri ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki (1980-2016). Journal of Management and Economics Research, 16(3), 239-253.
• Şahin, D., Durmuş, S., & Beşcanlar, S. (2021). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Turizm Gelirleri İlişkisi; Yapısal Kırılmalı Test Analizi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36-56.
• Toker, B. (2007). Türkiye’de Turizm Sektörü Teşviklerinin Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 81-92.
• Turgut, E., Uçan, O., ve Başaran, N. (2021). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisine Etkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (45), 144-159.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2023). İstatistik Veri Portalı: Türkiye Turizm İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=egitim-kultur-spor-ve-turizm-105&dil=1, Erişim Tarihi: 07.09.2023.
• Word Tourism Organization (UNWTO), (2023) UNWTO World Tourism Barometer. https://www.unwto.org/unwto-world-tourism-barometer-data Erişim Tarihi: 16/09/2023.
• World Economic Forum (WEF) (2022). Travel & Tourism Development Index 2021: Rebuilding for a Sustainable and Resilient Future. Insight Report May 2022.
• WorldBank Databank (2023). World Development Indicators, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators. Erişim Tarihi: 07.09.2023.
• Yılmaz, H. (2022). Türkiye’de Turizmin Ekonomik Büyümeye Etkisi. Alanya Akademik Bakış, 7(1), 257-276.