Yayın Etiği ve Sorumluluklar

Yayın Etiği
Bu başlık altında dergi editörünün, hakemlerin, yazarların ve yayıncının etik sorumlulukları ve rolleri tanımlanmıştır. Aşağıda yer alan etik ilkeler ve kurallar ‘Yayın Etiği Komitesi’nin (Committe on Publication Ethics - COPE (https://publicationethics.org/)) yönergelerine istinaden hazırlanmıştır. Adı geçen rehber yönergeler aşağıdaki linklerden incelenebilmektedir:
• COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors
• COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors

Dergi Editörleri
Editörlerin genel sorumlulukları; okuyucularla, hakemlerle, yazarlarla, editör kuruluyla (alan editörleri ve yayın kurulu) olan ilişkilerinin genel esasları şu şekildedir:

Genel Sorumluluklar
1. IJEPHSS yönetici editörleri ve alan editörleri dergide basılan tüm makalelerden sorumludur.
2. Okuyucuların ve yazarların bilgi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik çaba sarf etmelidir.
3. Dergide yayınlanan çalışmaların kalitesini geliştirmeye yönelik süreçleri yürütme ve kalite artırımı sürecinde süreklilik sağlamalıdır.
4. Değerlendirilen çalışmalarda insan ve hayvan haklarının korunması sağlanmalıdır. Çalışmalarda kullanılan deneklere ilişkin etik kurul onayı ve/veya deneysel araştırmalara ilişkin izinlerin olmadığı durumlarda çalışmayı reddetmekle sorumludur.
5. Hukuki sorumluluk yazar(lar)da kalmak şartı ile ifade özgürlüğünü muhafaza etmelidir.
6. Değerlendirilen çalışmalarda yer alan deneklere veya görsellere ilişkin kişisel verilerin korunması sağlanmalıdır. Çalışmalarda kullanılan bireylerin açık rızası belgeli olmadığı sürece çalışma reddedilir. Ayrıca yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korumaktan sorumludur.
7. Fikri mülkiyet hakları ve etik standartlardan taviz vermeden iş süreçlerini devam ettirmelidir.
8. Düzeltme, açıklama gerektiren konularda yayın açısından açıklık ve şeffaflık göstermelidir.

Okuyucularla Olan İlişkiler
1. Okuyucuların ve derginin hedef kitlesini oluşturan araştırmacılar ile uygulayıcıların geri bildirimlerini dikkate almalı; gerektiğinde açıklayıcı geri bildirimde bulunmalıdır.
2. Yayımlanan çalışmaların hem okuyuculara, araştırmacılara ve uygulayıcılara hem de bilimsel yazına yeni bir katkı sağlamasına ve özgün nitelikte olmasına dikkat etmelidir.
Hakemlerle Olan İlişkiler
1. Çalışmalara yönelik hakemlerin alanlarında uzman kişilerden seçilmesini sağlamalıdır.
2. Hakemlerin değerlendirme aşamasında ihtiyaç duyacakları bilgi ve rehberler sağlanmalıdır.
3. Yazarlar ve hakemler arasında çıkar çatışması olup olmadığını ve tarafların birbirileri hakkında bilgi sahibi olmamalarını (kör hakemlik) sağlamalıdır.
4. Hakemlerin değerlendirmelerinde nesnel ve bilimsel etik kurallarına uygun hareket etmelerini sağlamalıdır.
5. Hakemlerin performansını artırıcı uygulama ve politikalar belirlemelidir.
6. Hakem havuzunun sürekli güncellenmesi ve genişletilmesi konusunda çalışmalar yapmalıdır. Bu çerçevede hakemlerin uzmanlık bilgilerini içeren bir veritabanının oluşturulmasını da sağlamalıdır.
7. Hakemlerin yorumlarını nezaket kurallarına ve bilimsel dile uygun bir şekilde yapmalarını teşvik etmelidir.

Yazarlarla Olan İlişkiler
1. Dergiye çalışma gönderecek yazarlara yönelik yayım kurallarını ve yazım kurallarını güncel tutmalı ve bunlara uygun örnek şablonu yazarlarla paylaşmalıdır
2. Dergiye gönderilen çalışmaların dergi yazım kuralları, çalışmanın önemi ve özgünlüğü açısından değerlendirmelidir. Eğer makale söz konusu sebeplerle reddedilirse yazarlara bunun nedeni açıkça belirtilmelidir. Eğer çalışmanın reddi yerine, dilbilgisi, noktalama veya derginin yazım kuralları açısından tekrar gözden geçirilmesi gerektiğine karar verirse; yazarlara durumu buna uygun şekilde bildirmeli ve gereken düzeltmeler için yazarlara yeterli süre tanımalıdır.
3. Kör hakemlik kuralına aykırı olmamak koşulu ile çalışmanın değerlendirme süreci hakkında yazardan bilgilendirme talebi gelmesi halinde, en kısa sürede geri bildirimde bulunmalıdır.
4. Dergiye ait yayım politikası ve değerlendirme süreci hakkında bilgi yazarlarla internet sitesi üzerinden paylaşılmalıdır.
5. Çalışma ile ilgili ciddi bir sorun olmadıkça (intihal, özgünlük, şiddet dili, vb.), olumlu yöndeki hakem önerileri göz ardı edilmemelidir.

Editörler Kuruluyla Olan İlişkiler
1. Alan editörleri ve yayın kuruluna derginin yayın politikası ve yazım kurallarına yönelik en güncel bilgileri iletmelidir.
2. Alan editörleri ve yayın kurulundan beklentilerin ne olduğu konusunda gereken bilgilendirmeler yapılmalıdır.
3. Alan editörleri ve yayın kurulu ile sürekli iletişim halinde olmalı ve dergiye yönelik önerileri konusunda açık olmalıdır.
4. Alan editörleri ve yayın kurulu üyelerinden aşağıda yer alan rolleri ve sorumluluklarına ilişkin bilgilendirmelidir:
    - Derginin gelişimini desteklemek
    - Kendilerinden istendiğinde uzmanlık alanlarına ilişkin derlemeler yazmak
    - Yayım ve yazım kurallarını gözden geçirmek ve iyileştirmek
    - Derginin işletiminde gerekli sorumlulukları yerine getirmek


Hakemler
IJEPHSS’e gönderilen tüm çalışmalar çift kör hakemlik sürecinde değerlendirilmektedir. Çift taraflı kör hakemlik, tarafsız, nesnel ve bağımsız bir değerlendirme sürecinin sağlanabilmesi için karşılıklı olarak yazarların ve hakemlerin birbirinden haberdar olmaması anlamına gelmektedir. Makaleler, hakemlere değerlendirmeleri için dergi yönetim sistemi üzerinden künye bilgisi olmaksızın iletilmektedir.
Hakemlerin, değerlendirdikleri çalışmanın ilgili alana katkısını ve makalenin yayımlanabilir olup olmadığını gerekçeli bir şekilde hakem formunda belirtmeleri gerekmektedir. Hakemler yazarlar ile doğrudan iletişime geçemezler. Değerlendirme formları ve eğer mevcutsa tam metin üzerindeki hakem notları yazara editör tarafından iletilir.
Bunların dışında hakemlerinin etik sorumlulukları ve rolleri aşağıda belirtilmiştir.
1. Sadece uzmanlık alanlarına yönelik olan çalışmalar kabul edilmelidir.
2. Herhangi bir çıkar çatışması fark edildiğinde editör bilgilendirilmeli ve ilgili makalenin hakemliğinin yapılması reddedilmelidir.
3. Çalışmaya yönelik görüşler editör tarafından verilen hakem formunda açık, tarafsız, yapıcı ve nazik bir dille yapılmalıdır. Hakem formu dışında eğer gerek görülüyorsa, kimliği belli edecek bilgiler gizlenerek tam metin dosyası üzerinde de yorumlama/işaretleme/renklendirme gibi yöntemlerle eleştirilerini iletebilir. Değerlendirme formlarında düşmanlık, iftira ve hakaret içeren aşağılayıcı kişisel yorumlar yapılmamalıdır. Bu tarz yorumlar tespit edildiğinde editör tarafından yorumların gözden geçirilmesi talep edilebilir.
4. Değerlendirme nesnel bir şekilde ve sadece çalışmanın içeriği ile ilgili olarak yapılmalıdır. Milliyet, cinsiyet, dini ve siyasal inançlar ile ticari kaygıların değerlendirmeye etki etmesine izin vermemelidir.
5. Hakemlerin dergi yönetimince belirlenen süre içerisinde değerlendirmelerini tamamlamaları gerekmekte ve burada belirtilen etik sorumluluklara uymaları beklenmektedir.

Yazarlar
IJEPHSS’e çalışma gönderen yazar(lar)ın aşağıdaki etik sorumluluklara uyması beklenmektedir:
1. Yayımlanması amacıyla gönderilen çalışmaların iktisat, işletme, finans, maliye, ekonometri, edebiyat, sosyoloji, tarih alanlarında ve özgün bir nitelikte olması gerekmektedir.
2. Çalışmada yer alan tüm metin içi atıfların kaynakçada yazım kurallarına uygun olarak gösterilmesi gerekmektedir. Ayrıca kaynakçada da metinde yer verilmeyen çalışmalar bulunmamalıdır.
3. IJEPHSS internet sitesinde yer alan Telif Hakkı Devir Formu ıslak imzalı olarak doldurulmalı, taratılarak sisteme yüklenmelidir.
4. Dergiye gönderilen makaleler eş zamanlı olarak başka bir dergiye gönderilmemelidir. Benzer şekilde başka bir derginin yayım sürecinde olan çalışmalar veya başka bir ortamda yayımlanmış olan çalışmalar yeniden yayımlanması için IJEPHSS’e gönderilemez. Ancak reddedilen çalışmalar bu kuralın istisnasıdır.
5. Çalışmada adı geçen tüm yazarların aktif olarak katkı sunmuş olması beklenmektedir. Çalışmaya akademik olmayan katkılarda bulunan kişiler için, çalışmanın sonunda teşekkür edilebilir; ama bu kişiler yazar olarak gösterilemez.
6. Çalışmada eğer varsa çıkar çatışmaları nedenleriyle çalışmanın sonunda belirtilmelidir.
7. Çalışmanın değerlendirme sürecinde ham verilerin editörler kuruluna iletmesi istenebilir, bu durumda yazarların ham verilerini editörler kuruluyla paylaşmaları beklenmektedir.
8. Çalışmada bir hata tespit edildiğinde ilgili editör bilgilendirilmelidir. Hata sebebiyle düzeltme ya da geri çekme süreci için işbirliği içinde hareket edilmelidir. Ayrıca yazarlar sebep göstermeden çalışmalarını geri çekemezler.
9. Kullanılan verilerin kullanım hakları ve araştırma/analizlerle ilgili gerekli izinlerin alınmış olması gerekmektedir. Varsa deney yapılan deneklerin rızasının alındığını gösteren belgeye sahip olunmalıdır.
10. Değerlendirme süreci başlamış bir çalışmanın yazar sorumluluklarının değiştirilmesi (Yazar ekleme, yazar sırası değiştirme, yazar çıkartma gibi) teklif edilemez.

Yayıncı
Dergi yayıncısının sorumlulukları aşağıdaki gibidir:
1. Derginin internet sitelerine erişimin sürekliliğini sağlamalıdır.
2. Çalışmalara yönelik nihai karar merciinin ilgili editör veya editörler olduğunun bilince hareket etmelidir.

İntihal ve Etik Dışı Davranışlar
IJEPHSS’e gönderilen tüm çalışmalarda iThenticate programından alınmış değerlendirme raporunun da sisteme yüklenmesi şarttır. Benzerlik oranı %20’nin üzerinde olan çalışmalar kabul edilmemekte; gönderilmiş olsa dahi hakemlik süreci başlatılmadan ilgili editör tarafından reddedilmektedir.
Çalışmada intihal ya da etik dışı davranışlar tespit edilirse yayımlanması reddedilir. Aşağıda etik dışı bazı davranışlar listelenmiştir:
• Çalışmaya fikren katkı göstermeyen kişilerin yazar olarak belirtilmesi.
• Çalışmaya fikren katkıda bulunan kişilerin yazar olarak belirtilmemesi.
• Çalışmanın yazar(lar)ın lisansüstü tezinden, projesinden veya sunulmuş bildirisinden üretilmiş; ancak bunun belirtilmemiş olması
• Dilimleme yapılması yani, tek bir çalışmadan birden fazla makale yayımlanması.
• Gönderilen makalelere ilişkin çıkar çatışmalarının bildirilmemesi.
• Çift taraflı kör hakemlik sürecinin deşifre edilmesi
• Yukarıda belirtilen durumlara ek olarak Üniversitelerarası Kurul Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi’nde belirtilen durumlar.

Etik Olmayan Bir Durumla Karşılaşılması Halinde
IJPEHSS’te yukarıda bahsedilen etik sorumluluklar ve dışında etik olmayan bir davranış veya içerikle karşılaşılması halinde editor@ijephss.com adresine e-posta gönderilebilir.

Son Güncelleme Zamanı: 20.10.2023 09:39:41

International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences – IJEPHSS Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır.