SAĞLIK YÖNETİMİNDE NÖROLİDERLİK

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 189 - 202

Serdar Keleş Arzu Karaca

Öz

Sağlık hizmetleri, bireylerin yaşam kalitesini artırmak ve toplum sağlığını korumak amacıyla karmaşık bir yapıda sunulmaktadır. Bu süreçteki etkili liderlik, sağlık yöneticilerinin başarısını ve organizasyonların verimliliğini belirleyen kritik bir öneme sahiptir. Geleneksel liderlik yaklaşımlarının ötesine geçerek, nörobilim ve nöroörgütsel davranış, nöroyönetim gibi disiplinlerin birleşiminden doğan nöroliderlik kavramı her geçen gün daha fazla kişinin dikkatini çekmeye başlamıştır. Nöroliderlik, liderlerin insan davranışlarını ve beyin işleyişini daha iyi anlamalarına yardımcı olmaktadır.
Nöroliderlikte amaç, insan beyninde neyin önemli olduğu ve kritik zamanlarda nasıl tepki verdiği konusunda farkındalık yaratmaktır. Aynı zamanda yöneticinin düşüncelerini, eylemlerini ve çalışanlarını farklı bir tarzda görmesine yardımcı olmak, böylece daha fazla beyin yaklaşım modeli geliştirmektir. Nörobilimsel araştırma yöntemleri geliştikçe, insan beyninin çalışma prensipleri hakkında her geçen gün daha fazla nörobilimsel gözlem ortaya çıkmaktadır. Nöroyönetim, yöneticilere idare hakkında bilinenleri sorgulama ve yeni bir bakış açısıyla bakma fırsatı sunabilir ve bireylerin düşünce süreçlerinin, hal ve hareketlerine göre şekillenen entelektüel mekanizmaları daha farklı anlama yeteneği sağlayabilir.
Bu bağlamda çalışmanın amacı, sağlık yöneticilerinin nöroliderlik becerilerine dikkat çekmek ve bu becerilerin sağlık hizmetlerindeki etkisini ortaya koymaktır. Nöroliderlik sayesinde liderler, çalışanlarının duygusal ve zihinsel durumlarını daha iyi anlar ve onlara uygun destek sağlayabilir. Bu durum sağlık hizmetlerinin genel kalitesini artıran önemli bir faktördür.

Anahtar Kelimeler

nöroliderlik, sağlık çalışanları, sağlık yöneticisi

NEUROLEADERSHIP IN HEALTH MANAGEMENT

Öz

Health services are provided in a complex structure in order to increase the amount of life to be lived and to ensure the protection of society. Effective management in this process requires critical knowledge of the change of health policies and organizations. With the spread of traditional leadership, the concept of neuroleadership, which arises from the combination of disciplines such as neuroscience and neuroorganizational behavior and neuromanagement, has begun to attract the attention of more and more people day by day. Neuroleadership helps to better understand the human distribution of nerve cells and parts of the brain.
The goal of neuroleadership is to raise awareness of what is important in the human brain and how it responds at critical times. It also helps the manager to see his thoughts, actions and employees in a different way, thus developing a more brain approach model. As neuroscientific research methods develop, more and more neuroscientific observations about the working principles of the human brain emerge. Neuromanagement can offer managers the opportunity to question what is known about management and look at it from a new perspective, and provide the ability to understand the intellectual mechanisms that shape individuals' thought processes, states and actions differently.
In this context, the aim of the study is to examine the relationship between neuroleadership skills and leadership characteristics of healthcare managers and to reveal the impact of these skills in healthcare services. Thanks to neuroleadership, leaders better understand the emotional and mental states of their employees and can provide them with appropriate support. This is of great importance, especially for those working in busy and stressful health services. Employees feel more peaceful and motivated in the work environment, thanks to the empathetic approach of their managers. This is an important factor that increases the overall quality of health services.

Anahtar Kelimeler

Neuroleadership, health managers, health professionals

Kaynakça

• Abadzi, H. (2006). Efficient learning for the poor: Insights from the frontier of cognitive neuroscience. Washington: The World Bank.
• Anderson, J. R. (2010). Cognitive psychology and its implications (7th ed.). Worth Publishers.
• Arnsten, A. F. (2009). Stress signalling pathways that impair prefrontal cortex structure and function. Nature Reviews Neuroscience, 10, 410–422.
• Arnsten, A. F. (2015). Stress weakens prefrontal networks: Molecular insults to higher cognition. Nature Neuroscience, 18(10), 1376–1385.
• Avolio, B. J., & Gardner, W. L. (2005). Authentic leadership development: Getting to the root of positive forms of leadership. The Leadership Quarterly, 16(3), 315–338.
• Aydıner, M. (2016). Nöro satış. İstanbul: Ceres Yayınları.
• Bakan, İ., ve Büyükbeşe, T. (2010). Liderlik türleri ve güç kaynaklarına ilişkin mevcut-gelecek durum karşılaştırması: Eğitim kurumu yöneticilerinin algılarına dayalı bir alan araştırması. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar, 12(19), 73–84.
• Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (11. baskı). Pegem Akademi.
• Bass, B., & Stogdill, R. (1990). Bass and Stogdill's handbook of leadership. New York: Free Press.
• Bidshahri, R. (2017). The neuroscience of teaching and learning. Educational Neuroscience, 15(3), 124–130.
• Cacioppo, J. T., & Freberg, L. A. (2013). Discovering psychology: The science of mind. Cengage Learning.
• Castells, M. (1999). The information age, volumes 1–3: Economy, society, and culture. Wiley-Blackwell.
• Conger, J. A., & Kanungo, R. N. (1987). Toward a behavioral theory of charismatic leadership in organizational settings. Academy of Management Review, 12(4), 637–657.
• Çelik, V. (1997). Eğitim yönetiminde vizyoner liderlik. Eğitim Yönetimi, 3(4), 465–474.
• Doğan, N. (2023). Neuromanagement. SSRJ | Social Sciences Research Journal, 12(1), 36–43.
• Doidge, N. (2007). The brain that changes itself: Stories of personal triumph from the frontiers of brain science. Viking Press.
• Goleman, D. (1995). Emotional intelligence: Why it can matter more than IQ. Bantam Books.
• Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today, and tomorrow. Journal of Management, 16(2), 399–432.
• Hersey, P., & Blanchard, K. H. (1988). Management of organizational behavior: Utilizing human resources (5th ed.). Prentice-Hall.
• Iacoboni, M. (2008). Mirroring people: The new science of how we connect with others. Farrar, Straus and Giroux.
• Işık, A. E., ve Turan, F. (2015). Normal gelişim gösteren ve otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda duygu düzenleme. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 709–716.
• Kandel, E. R., Schwartz, J. H., Jessell, T. M., Siegelbaum, S. A., & Hudspeth, A. J. (2013). Principles of neural science (5th ed.). McGraw-Hill Education.
• Kocabaş, E. (2012). Liderliğin zihin kodları. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınları.
• Korzeniewska, A. (2017). The behavioral preferences of leaders and team performance: The notions of neuroleader and neuroorganization. Annals of Marketing Management & Economics, 3(2), 31–39. https://doi.org/10.22630/AMME.2017.3.2.15
• Kunnanatt, J. T. (2008). Emotional intelligence: Theory and description: A competency model for interpersonal effectiveness. Career Development International, 13(7), 614–629.
• Lafferty, C. L., & Alford, K. L. (2010). NeuroLeadership: Sustaining research relevance into the 21st century. S.A.M. Advanced Management Journal, 75(3), 32–40.
• LeDoux, J. (2000). The emotional brain: The mysterious underpinnings of emotional life. Touchstone Books.
• McEwen, B. S. (2010). The end of stress as we know it. Dana Press.
• McLennan, K. (2016). Building leaders for the imagination age: The case for the 4IR neuroleader model. Retrieved from http://whatisleadership.com.au/uploads/3/5/0/4/3504277/ambi_whitepaperedition1-01-11-16.pdf (Erişim Tarihi: 29.03.2023).
• Nagl, M. (2013). Veränderung aus Sicht von Neuroleadership. In B. Lutz (Ed.), Wissen im Dialog (pp. 117–124). Edition Donau-Universität Krems.
• Neuberger, O. (2002). Führen und führen lassen (6. Auflage). Stuttgart: Lucius & Lucius.
• Ochsner, K. N. (2008). Staying cool under pressure: Insights from social cognitive neuroscience and their implications for self and society. NeuroLeadership Journal, 1, 26–32.
• Özkardeşler, Ç. (2018). Yazı karakterinin tüketicinin satın alma kararına etkisi (Yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Reinhardt, R. (2014). Neuroleadership: Ein innovatives Konzept zur Förderung von Leistung und Gesundheit. Personal Quarterly, 40–45.
• Rock, D., & Ringleb, A. (2009). The neuroscience of leadership. Strategy and Leadership, 37(2), 32–36.
• Rock, D. (2009). Your brain at work. HarperBusiness.
• Rock, D. (2010). SCARF: A brain-based model for collaborating with and influencing others. NeuroLeadership Journal, 1, 44–52.
• Rock, D. (2014). Your brain at work: Strategies for overcoming distraction, regaining focus, and working smarter all day long. Harper Collins.
• Sapolsky, R. M. (2004). Why zebras don’t get ulcers. Henry Holt and Company.
• Selkoe, D. J. (2001). Preventing Alzheimer's disease. Science, 293(5534), 1488–1492.
• Sezgin, O. B., & Uçar, Z. (2015). Nörobilimin örgütsel davranışa yansıması: Örgütsel nörobilim. Ege Akademik Bakış, 15(3), 353–365.
• Tanrıdağ, O. (2013). Temel beyin bilgisine ve nöro-davranışsal sendromlara giriş. İstanbul: Nobel Tıp Yayınları.
• Tanrıdağ, O. (2015). Sosyal nörobilim. İstanbul: Nobel Tıp Yayınları.
• Temel, E. (2016). Dönüşümcü liderlik ve psikolojik güçlendirme arasındaki ilişkide örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü: Nazilli’deki kamu kurumlarında bir uygulama (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi.
• Teyfur, M., Beytekin, O. F., ve Yalçınkaya, M. (2013). İlköğretim okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ile okullardaki örgütsel güven düzeyinin incelenmesi (İzmir il örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 84–106.
• Waldman, D. A., Balthazard, P. A., & Peterson, S. J. (2011). Social cognitive neuroscience and leadership. The Leadership Quarterly, 22(6), 1092–1106.
• Webster, J. (2001). Neuroscience and psychology: Bridging the gap. MIT Press.
• Yeşilkuş, F., Özbozkurt, O. B., & Korkmazyürek, H. (2021). Liderlik davranışlarının algılanmasında yeni nesil stratejik yönetim: Bilişsel Okulu'ndan nörostrateji ve nöroliderliğe doğru. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 662–679.
• Yıldız, T., ve Aykanat, Z. (2016). Karizmatik liderlik ve örgütsel yenilikçilik ilişkisi üzerine bir araştırma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi: Journal of Entrepreneurship and Development, 11(2), 198–228.
• Zaccaro, S. J. (2001). The role of leader emotional intelligence in leader-follower interactions. The Leadership Quarterly, 12(1), 31–63.
• Zak, P. J. (2012). The moral molecule: The source of love and prosperity. Dutton Adult.
• Zohar, D., & Marshall, I. (2004). Ruhsal zekamızla bağlantı kurmak: SQ. (B. Erdemli & K. Budak, Çev.), Meta Yayınları.
• Zwaan, L. A., Viljoen, R., & Aiken, D. (2019). The role of neuroleadership in work engagement. Journal of Human Resource Management, 17(0), e1–e9. https://doi.org/10.4102/sajhrm.v17i0.1172