Öz
Bu deney, Kuzey Kordofan eyaleti Sudan'daki yerli çöl keçisi yavrularının doğum, doğum sayısı ve büyüme oranlarına mevsimin etkisini araştırmayı amaçlamıştır. Toplam otuz yedi yavru, doğum mevsimine göre (yağmurlu ve kurak mevsimler) iki gruba ayrılarak, yavrular doğal otlatmaya tabi tutulmuştur. Sonuçlar, yavrulama mevsiminin ve parite sayısının yavru doğum ağırlığı, büyüme performansı üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığını ve yağışlı mevsimde doğan oğlakların, kurak mevsimde doğanlara göre (2.12±0.08 kg) en yüksek doğum ağırlığını (2.07±0.11 kg) sağladığını göstermiştir. Sonuçlar, doğum tipi boyutunun oğlakların doğum ağırlığı üzerinde anlamlı (P≤0.05) bir etki yaptığını göstermiştir. Tek doğan oğlaklar doğumda (2,31±0,10) ikiz doğanlardan (1,96±0,12 kg) daha ağırdı. Oğlakların cinsiyetinin doğum ağırlığı üzerinde oldukça anlamlı (P≤0.01) etkisi olduğu ve erkek oğlakların dişilere göre daha kilolu olduğu belirlenmiştir. Doğum tipi ve oğlakların cinsiyeti, oğlaklarının büyüme performansını sütten kesme dönemine kadar etkilemezken, ikiz ve dişi oğlakların ikiz ve dişi oğlaklar için sırasıyla (4.06, 6.52 ve 9.01 kg ve 3.96, 6.37 ve 8.53 kg) en hafif vücut ağırlığı artışı gösterdiği görülmüştür. Sonuçlara göre doğum mevsimi; parite sayısı ve doğum tipi, 90 günlük yaşta sütten kesme ağırlığı ve günlük kazancı etkilememiştir. Yavruların cinsiyeti, sütten kesme ağırlığını önemli ölçüde etkilerken (P≤0.05), erkek oğlaklar (9.19 kg), dişilere göre (8.53 kg) olarak kaydedildi. İki doğum mevsimi (yağmurlu ve serin kurak mevsim), parite sırası,
sütten kesim öncesi mortalite üzerinde anlamlı bir etki göstermedi. İkiz doğan oğlaklar, tek doğan oğlaklarla (%5) karşılaştırıldığında %22 ile yüksek bir oran (P≤0.05) göstermiştir. Ayrıca oğlakların cinsiyeti (P≤0.05) ölüm oranını önemli ölçüde etkiledi. Burada dişi oranı erkek oranına (%9) kıyasla %18 oranıyla daha yüksektir. Sonuç olarak, bu çalışmada en önemli varyasyon kaynağı doğum mevsimi olmuş ve çevresel faktörlerin keçilerinde canlı ağırlık ve büyüme oranları üzerine olumlu etki yaptığı belirlenmiştir.