Antalya İli Korkuteli İlçesi Yemeklik Kültür Mantarı (Agaricus bisporus) Üretim Alanlarında En Yaygın Olarak Görülen Hastalık Etmenlerinin Belirlenmesi ve Bu Hastalık Etmenlerine Karşı Farklı Uçucu Yağ Uygulamalarının Etkinliklerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 50 - 64, 30.09.2025

Esin Basım , Hüseyin Basım

Öz

Bu çalışmada, Antalya ili Korkuteli ilçesi yemeklik kültür mantarı üretim alanlarında 2023 ile 2025 yılları arasında sörveyler yapılmış ve bu üretim alanlarından hastalık etmenleri izole edilmiştir. Hastalık etmenlerinin yaygınlık oranları belirlenmiştir. Bu izole edilen hastalık etmenleri arasında en yaygın olanlarının ıslak kabarcık hastalığı etmeni Mycogene perniciosa, kuru kabarcık hastalığı etmeni Verticillium fungicola, yeşil küf etmeni Trichoderma spp. ve bakteriyel kahverengi leke hastalığı etmeni Pseudomonas tolaasii olduğu belirlenmiştir. İzole edilen hastalık etmenlerinin mücadelesi için farklı baharat olarak tüketilen biberiye (Rosmarinus officinalis), kimyon (Cuminum cyminum L), fesleğen (Ocimum basilicum), rezene (Foeniculum vulgare) ile karabaş kekiği (Thymbra spicata L.) uçucu yağlarının farklı dozlarının antifungal ve antibakteriyel etkileri PDA (Patates Dekstrose Agar) ve NA (Nutrient Agar) ortamlarında in vitro olarak test edilmiştir. Biberiye, kimyon, fesleğen, rezene ve karabaş kekiği uçucu yağlarının 1,10, 50, 100, 250, 500,1000 ppm dozları patojenlere karşı test edilmiştir. Kontrol olarak steril deiyonize su kullanılmıştır. Kekik yağının en düşük dozlarının (50 ppm) ıslak kabarcık hastalığına, 100 ppm kekik yağının ise kuru kabarcık ve yeşil küf patojenlerine karlşı antifungal etki gösterdiği, 1000 ppm kekik yağı dozunun ise P. tolaasii üzerinde antibakteriyel etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Diğer yandan rezene yağının, Trichoderma spp., M. pernicosa ve P. tolaasii üzerinde 500 ppm dozunda, V. fungicola’ya ise 1000 ppm dozunda etkili olduğu bulunmuştur. Biberiye, fesleğen, kimyon, kekik ve rezene yağlarının hem antifungal hem de antibakteriyel etkilerinin her bir yağın içeriğinde bulunan farklı aktif bileşenlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu etken maddelerin patojenler üzerine olan etkilerinin detaylı olarak çalışılması, patojenlere karşı mücadelede ümit verici sonuçların elde edilmesine ve pratikte pestisit kullanımının en aza indirilmesi ve insan sağlığına hiçbir zararlı etkisi olmayan bu uçucu yağların düşük dozlarda kullanılması, gelecekte özellikle çiğ olarak tüketimi de olan yemeklik kültür mantarı üzerinde olabilecek pestisit kalıntılarının azaltılmasında önemli rol oynayacaktır.

Etik Beyan

Ethics committee approval was not required for this study because of there was no study on animals or humans. The author declared that there is no conflict of interest.

Identification of the Most Common Disease Agents in Commercial Mushroom (Agaricus bisporus) Production Areas in Korkuteli District, Antalya Province, and Evaluation of the Effectiveness of Various Essential Oil Treatments Against These Pathogens

Öz

In this study, surveys were conducted between 2023 and 2025 in cultivated mushroom production areas in the Korkuteli district of Antalya province, and disease agents were isolated from these areas. The prevalence rates of these agents were determined. Among the isolated disease agents, the most common were Mycogene perniciosa, the agent of wet bubble disease; Verticillium fungicola, the agent of dry bubble disease; Trichoderma spp., the agent of green mold; and Pseudomonas tolaasii, the agent of bacterial brown blotch disease. The antifungal and antibacterial activities of different doses of essential oils from rosemary (Rosmarinus officinalis), cumin (Cuminum cyminum L.), basil (Ocimum basilicum), fennel (Foeniculum vulgare), and black thyme (Thymbra spicata L.), which are used as spices to control the isolated disease agents, were tested in vitro on PDA (Potato Dextrose Agar) and NA (Nutrient Agar). Doses of 1, 10, 50, 100, 250, 500, and 1000 ppm of these essential oils were tested against the pathogens. Sterile deionized water served as a control. The lowest doses of thyme oil (50 ppm) were found to cause wet bubble disease, while 100 ppm thyme oil was associated with dry bubble and green mold pathogens. Additionally, 1000 ppm thyme oil exhibited antibacterial activity against P. tolaasii. Cumin, basil, and rosemary essential oils showed different effects against various pathogens. Fennel oil, on the other hand, was effective at 500 ppm against Trichoderma spp., M. perniciosa, and P. tolaasii, while at 1000 ppm it was effective against V. fungicola. The antifungal and antibacterial effects of rosemary, basil, cumin, thyme, and fennel oils are believed to stem from their distinct active ingredients. A detailed study of these active compounds could lead to promising results for pathogen control. In practice, minimizing pesticide use and employing low doses of these essential oils which are safe for human health will play a crucial role in reducing pesticide residues on edible cultivated mushrooms, especially those consumed raw.

Anahtar Kelimeler

Agaricus bisporus , Brown Blotch , Dry Bubble , Essential Oils , Green Mold and Wet Bubble

Kaynakça

• Abd El‑Kareem, M.S.M., Rabbih, M. A., Rashad, A.M., & EL‑Hefny, M. (2025). Essential oils from fennel plants as valuable chemical products: gas chromatography-mass spectrometry, FTIR, quantum mechanical investigation, and antifungal activity. Biomass Conversion and Biorefnery 15, 9173-9191.
• Alvarez-Martinez, F.J., Barrajon-Catalan, E., Herranz-Lopez, M. & Micol, V. (2021). Antibacterial plant compounds, extracts and essential oils: An updated review on their effects and putative mechanisms of action. Phytomedicine, 90, 153626.
• Asif, M., Saleem, M., Saadullah, M., Yaseen, H.S., & Al Zarzour, R. (2020). COVID-19 and therapy with essential oils having antiviral, anti-inflammatory, and immunomodulatory properties. Inflammopharmacology, 28, 1153–1161.