ON LİNGUİSTİC AMBİGUİTY (DİSCONNECTİON) İN CONTEMPORARY ART İN THE CONTEXT OF FOUCAULT'S CONCEPTS OF RESEMBLANCE AND SİMİLİTUDE

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 4, 290 - 305, 30.12.2022

Arzu Aytekin Aşkın Bahadır

Öz

Surrealist artist Rene Magritte read Foucault's book 'Words and Things', which was influenced by Velazquez's Bridesmaids painting, and was influenced by this book and revealed his painting called 'Betrayal of Images'. Foucault, who saw a picture produced from the book he wrote, published his book "This Is Not a Pipe" on the painting called "Betrayal of Images". In this book, Foucault questions the relationship between language and reality through Magritte's art. In this book, Foucault introduces the concepts of Resemblance and Similitude for art. These two concepts emerged from Foucault and Magritte's criticism of linguistic structure. While Foucault does this theoretically, Magritte realizes this criticism artistically. Addressing Magritte's work in this language-reality analysis, Foucault made both linguistic structure analysis and evaluation of the artist's work with these two concepts with these two concepts. Two works of Magritte, 'Betrayal of Images' and 'Two Mysteries', were widely discussed in their period; Afterwards, many theorists and artists referred to these works or produced works by being influenced. Especially in contemporary art, linguistic questioning with the work has become a style, and the viewer is included in this questioning and the identity of the philosopher/artist Magritte is trying to make has been formed. In this context, in the research, the concepts of Resemblance and Similitude that emerged in the relationship between Foucault and Magritte are explained, and the concepts of Resemblance and Similitude are analyzed on contemporary art examples with linguistic-reality inquiries. The aim of this study is to identify the artists who produced contemporary works by being influenced by the linguistic uncertainty and intellectual questioning of Magritte's artistic language and to evaluate them in the context of Foucault's concepts of Resemblance and Similitude. When the relevant publications and literature are examined, the limited resources available for this type of analysis in contemporary artistic products constitute the problem of the research. For this purpose, this intellectual structure is analyzed in the works of Magritte in which he reveals linguistic ambiguity and its intellectual dimension, and later on the concepts of Resemblance and Similitude with Foucault's thoughts, linguistic ambiguity (disconnection) and linguistic ambiguity in contemporary art.

Anahtar Kelimeler

Michel Foucault, Rene Magritte, Resemblance and Similitude, Linguistic Ambiguity, Contemporary Art, This Is Not a Pipe, Betrayal of Images

Foucault’nun Benzeyiş ve Andırış Kavramları Bağlamında Çağdaş Sanatta Dilsel Belirsizlik (Kopukluk) Üzerine

Öz

Foucault’un Velazquez’in Nedimeler tablosundan etkilenerek ortaya koyduğu ‘Kelimeler ve Şeyler’ kitabını, Gerçeküstücü (Sürrealist) sanatçı Rene Magritte okumuş, bu kitaptan etkilenerek ‘İmgelerin İhaneti’ adlı resmini ortaya koymuştur. Kendi yazdığı kitaptan üretilen bir resmi gören Foucault ise, ‘İmgelerin İhaneti’ adlı resim üstüne ‘Bu Bir Pipo Değildir’ adlı kitabını ortaya koymuştur. Foucault bu kitapta, Magritte’in sanatı üzerinden, dil-gerçeklik ilişkisini sorgulamaktadır. Bu kitapta, Foucault, sanat için benzeyiş ve andırış kavramlarını ortaya koymaktadır. Bu iki kavram, Foucault ve Magritte’in dilsel yapıyı eleştirmesinden ortaya çıkmıştır. Foucault bunu kuramsal yönden yaparken, Magritte sanatsal açıdan bu eleştiriyi gerçekleştirmektedir. Bu dil-gerçeklik analizinde Magritte’in eserini ele alan Foucault, ortaya koyduğu bu iki kavramla hem dilsel yapı analizini hem de sanatçının eserinin bu iki kavramla değerlendirmesini yapmıştır. Magritte’in ortaya koyduğu ‘İmgelerin İhaneti’ ve ‘İki Gizem’ adlı iki eser döneminde çok tartışılmış; sonrasında da birçok kuramcı ve sanatçı bu eserlere atıf yapmış ya da etkilenerek çalışmalar ortaya koymuştur. Özellikle çağdaş sanatta eserle dilsel sorgulama biçimi bir üslup haline gelmiş, izleyici de bu sorgulamaya dahil edilerek Magritte’in yapmaya çalıştığı felsefeci/sanatçı kimliği oluşmuştur. Bu bağlamda, araştırmada, Foucault ve Magritte ilişkisinde ortaya çıkan benzeyiş ve andırış kavramları açıklanmakta, dilsel-gerçeklik sorgulamalarına sahip çağdaş sanat örnekleri üstünde benzeyiş ve andırış kavramları analizi yapılmaktadır. Araştırmada amaç; Magritte’in sanatsal dilde ortaya koyduğu dilsel belirsizlik ve düşünsel sorgulamadan etkilenerek çağdaş eserler ortaya koyan sanatçıların tespitini yapmak ve Foucault’nun benzeyiş ve andırış kavramları bağlamında bunları değerlendirmektir. İlgili yayın ve literatür incelendiğinde, çağdaş sanatsal ürünlerde bu tür analiz konusunda sınırlı kaynağa ulaşılmış olması araştırmanın problem durumunu oluşturmaktadır. Bu amaçla, araştırmada, Magritte’in dilsel belirsizliği ortaya koyduğu çalışmalarının ve düşünsel boyutunun, daha sonra Foucault’nun düşünceleriyle benzeyiş ve andırış kavramları, dilsel belirsizlik (kopukluk) ve çağdaş sanatta dilsel belirsizliğin bulunduğu eserlerde bu düşünsel yapının analizi yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Michel Foucault, Rene Magritte, Benzeyiş ve Andırış, Dilsel Belirsizlik, Çağdaş Sanat, Bu Bir Pipo Değildir, İmgelerin İhaneti

Kaynakça

• Bircan, U. (2016). Michel Foucault’da Dil ve Söylem. SBARD. 14 (28) 85-106.
• Çalkuş, F. Ve Aytekin, C. A. Fenomenolojik Açıdan 20. Yüzyıl Sanatında Gerçeklik Algısı. Sanat Yazıları Dergisi. (35) 195-207.
• Çelik, T. (2020). Sırta Bakış / Sırtın Bakışı: Sinemada Estetik Modernizm Bağlamında Sırt Takip Plan SineFilozofi 9:435-462.
• Çetin, A. (2017). Rene Magrıtte’ın Resımlerınde Sözcükler ve İmgeler. 10(50) s. 294-298
• Demir Bağatır, R. D. (2011). Nesnenin Ötesi: Kavramsal Sanatın Dayanak Noktaları . Sanat ve Tasarım Dergisi , 1 (7), 23-33 .
• Gülteki̇n, A. (2017). Michel Foucault’nun Magritte Yorumu ve Sözcük Nesne Kopukluğu. Dört Öge , (12) , 49–63 .
• İncirkuş, B. (2020) Çağdaş sanat yapıtının göstergebilimsel incelenmesi: Joseph Kosuth’un “Bir ve Üç Sandalye” adlı çalışması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 615-623.
• Karadağlı, A. (2021). İmgelerin İhanetinden Görme Biçimlerine: Bakmak ve Görmek. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 10 (50). 294-298.
• Karadayı, H. (2008). Magrı̇tte Ve Wı̇ttgensteı̇n Bağlamında Resı̇m - Dı̇l İlı̇şkı̇sı̇ Ve Gerçeklı̇k Arayışı. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar Dergisi. 2 (4). 1-18.
• Kaya, S. (2018). “Heidegger’de Varlığın Açığa Çıkarılmasında Dil ve Geleneğin Rolü”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 32(32) 199-226. Özalp, F. (2019). Foucault’da Temel Kavramlar ve Sanat Görüşlerı̇ Üzerı̇ne Bı̇r Deneme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(34), 486-495
• Özeskici, E. (2019). Sanatta Fı̇kı̇rsel, Anlamsal, Bı̇çı̇msel Ve Estetı̇k Değı̇şı̇mler: Marcel Duchamp’ın, Mıchael Borremans’ın Ve John Baldessarı’nın Eser Analı̇zlerı̇. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Özel Sayı 91-99.
• Tekdemir Dökeroğlu, Ö. (2018). İronı̇ Ve Metafor Kavramları Üzerı̇nden Sarsılan İmge Olarak Sanat Yapıtına Bakış 1. Uluslararası Eğitim Ve Sosyal Bilimlerde Yeni Ufuklar Kongresi Bildiriler Kitabı, 9-11 Nisan 2018 210-216
• Cevizci, A. (2003). Felsefe Ansiklopedisi I. Cilt. İstanbul: Etik yayınları.
• Duncum, P. (2016). İmaj Analizine Giriş: Karma Yöntemlerin Değeri Üzerine. Görsel Araştırma Yöntemleri Teori, Uygulama ve Örnek. Editör: Duygu Suzan Erişti Bedir. Ankara: Pegem Akademi.
• Foucault M. (2010). Bu Bir Pipo Değildir. (Hilav S., Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Küçükler Daldaban, H. (2006). Gerçeküstü Resmı̇n Oluşumunun Nesnenı̇n Dönüşümüne Bağlı Olarak İncelenmesı̇. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi.
• Lunday, E. (2019). Büyük Sanatçıların Gizli Hayatları. Domingo Yayınevi: İstanbul
• Sungurlar, I. (2013). Bir Arketip Olarak Gölge. Işık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnternet Kaynakları
• Günen, M. (2019). Kavranan Kavramsal Sanat 2. (https://www.kitaptansanattan.com/kavranan-kavramsal-sanat-2-mustafa-gunen-yazdi/).
• Üzel, H. (2021). Bu Bir Pipo Değildir: Gerçeğin Söz ve Görselle İlişkisi. (https://medium.com/türkiye/bu-bir-pipo-değildir-gerçeğin-söz-ve-görselle-ilişkisi-1c9a22f67932 Erişim Tarihi: 01. 02. 2022).
• https://www.moma.org/collection/works/81435 (Erişim Tarihi: 11.11.2021)
• https://wannart.com/icerik/28407-imgelerin-ihanetinden-gorme-bicimlerine-bakmak-ve-gormek Erişim Tarihi: 17.10.2021.
• http://merbicreativewriting.blogspot.com/2014/03/gorme-bicimlerimizin-sosyal-bilim.html?view=flipcard (Erişim Tarihi: 11.11.2021)
• https://boboscope.com/blog/kavramsal-sanata-yakindan-bakiyoruz (Erişim Tarihi: 26.11.2021)