Afiş Tasarımının Kültür Sanat Organizasyonunda Kullanımı: Fluxus Örneği

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: E.Ş. Özel Sayısı, 115 - 126, 20.08.2023

Aynur Karagöl

Öz

Kavramsal sanatın geliştiği 20. Yüzyıl itibariyle sanatçılar, sanat fikirlerinin sanatın biçiminden daha önemli olduğu düşüncesi üzerine üretim gerçekleştirmiştir. Modern sanat anlayışıyla gelişen bu yeni bakış açısı, kavramsal sanat olarak adlandırılmaktadır. Kavramsal sanat, eserin görsel sunumundan kasıtlı bir şekilde uzaklaşılması ve eserin anlamının kelimelerle ifadesinin gerekli görülmesiyle oluşmaktadır. Sanatçılara farklı malzemeleri kullanma cesareti vererek hayatın içindeki her şeyin sanata taşınmasına sebep olmuştur. Fluxus (akış sanatı) modern sanatın en çarpıcı örneklerini verildiği 1960’ların başında Amerika’sında Litvanyalı/Amerikalı sanatçı George Maciunas tarafından bir manifesto ile duyurulmuştur. Edebiyat, müzik, plastik sanatlarda üretim yapan sanatçıları bir araya getiren Asya, Avrupa ve Amerika’da festival organizasyonları yapmışlardır. “Akış” anlamına gelen Fluxus, olayların, seslerin ve malzemelerin kullanımı sayesinde hayatı, sanatın içine çekmektedir. Sosyal ve ekonomik değişim temel amaçtır. Joseph Beuys, Dick Higgins, Alice Hutchins, Yoko Ono, Nam June Paik, Ben Vautier, Robert Watts, Benjamin Patterson ve Emmett Williams dahil olmak üzere birçok önemli avangard sanatçı Fluxus’ta yer almıştır. İlk Fluxus etkinliği 1961'de New York'taki AG Gallery'de sahnelenir ve 1962'de Avrupa'daki festivaller izlenir. Fluxus faaliyetinin başlıca merkezleri New York, Almanya ve Japonya'ydı. Fluxus, sanatın ne olabileceğine dair tanımların açılmasında önemli bir rol oynadı. 1960'lardan bu yana, çeşitli sanat formları ve yaklaşımlarının var olduğunu ve yan yana geliştiğini gören sanat üretiminin doğasını derinden etkilemiştir. Küçük ama uluslararası bir sanatçı ve besteci ağı olarak bir kulüp olarak başlayan Fluxus’ın aynı zamanda üç ayda bir çıkarılacak bir derginin ismi olarak belirlenmiştir. 1962'den 1977'ye kadar olan uluslararası Fluxus etkinliklerinin tanıtımında kullanılan afişler, Modern Sanat Müzesi'ndeki Gilbert ve Lila Silverman’ın Fluxus Koleksiyonu’nda yer almaktadır. Fluxus ve görsel dağılımı (postalar, gazeteler, posterler vb. aracılığıyla), ilişkili sanatçıların ağı ve sanatın performatif tarafı hakkında bir anlayış oluşturmak için gerekli veriyi sağlamaktadır. Afiş sanatı, tanıtım, duyuru için en eski ve bilinen yöntemdir. Bir medya olarak afiş, kitlesel iletişimi sağlamaktadır. Bu yönüyle afiş tasarımı, grafik tanıtım ürünlerinin en öne çıkanıdır. Afiş tasarımında temel bir öğe olarak sayfa düzeni konusu bulunmaktadır. Sayfa düzenini sağlamak için mizanpaj tasarımı yapılırken denge, orantı, hiyerarşi, devamlılık, bütünlük, vurgu gibi tasarım ilkelerinin kullanılmasıyla başarılı bir tasarım yapılabileceği üzerinde durulmaktadır. Belli kuralların varlığı yalnızca bu kurallara uyulduğu taktirde başarılı tasarım elde edileceği düşünülebilir. Algı ve görme gibi kişiden kişiye değişe bile en azından temel bir sayfa düzeni kurmayı sağlamayı gerektirmektedir. Afiş tasarımları nitelik bakımından incelenirken veri analizi sürecinin temel amacı ham veriden anlam çıkarılmıştır. Bu amaçla araştırmacı gözlemlediklerini, elde ettiği verileri konunun özüne inerek yorumlamaktadır. Betimsel nitelik analizi ile çalışmanın kapsamı afiş tasarımının ana unsuru olan tipografi, görsel öğe, renk kullanımının yanında sayfa düzeninde tercihler ile sınırlandırılmıştır. Çalışmada yer verilen afişler örneklem olarak rastgele seçim tekniği ile yedi adet olarak belirlenmiştir. Tasarımlar, tipografi, renk, görsel öğe ve sayfa düzeni açısından incelenmiştir. Fluxus sanat organizasyon afişlerinin, bir sanat tavrı olarak niteleyebileceğimiz Fluxus’un etkisinde kaldığı anlaşılmaktadır. Tasarımlarda tipografinin baskın olduğu görülmektedir. Ayrıca tipografinin ağırlıklı olduğu görsel öğeden kaçınıldığı, soyut şekiller ve belirsiz figürler kullanıldığı anlaşılmaktadır. Tipografi de ise, serifli-serifsiz, büyük-küçük, harf-kelime-satır es-pasları (boşlukları) ile oynandığı tespit edilmiştir. Sayfa düzeninde satır, sütun ızgara kullanımları dışında boşluktan kaçınılmadığı, simetrik ve asimetrik kompozisyonlar yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Organizasyon afişi, afiş tasarımı, Fluxus sanatı, sanat afişi, festival afişi

Use of Poster Design in Culture and Art Organızation: The Example of Fluxus

Öz

As of the 20th century, when conceptual art developed, artists produced on the idea that art ideas are more important than the form of art. This new perspective, which develops with the understanding of modern art, is called conceptual art. Conceptual art is formed by deliberately moving away from the visual presentation of the work and considering the meaning of the work to be expressed in words. By giving the artists the courage to use different materials, it caused everything in life to be transferred to art. Fluxus (flow art) was announced with a manifesto by Lithuanian/American artist George Maciunas in the USA in the early 1960s, when the most striking examples of modern art were given. They organized festivals in Asia, Europe and America, bringing together artists who produce in literature, music and plastic arts. Fluxus, meaning “flow”, draws life into art through the use of events, sounds and materials. Social and economic change is the main goal. Many important avant-garde artists have been on Fluxus, including Joseph Beuys, Dick Higgins, Alice Hutchins, Yoko Ono, Nam June Paik, Ben Vautier, Robert Watts, Benjamin Patterson, and Emmett Williams. The first Fluxus event was staged at the AG Gallery in New York in 1961, followed by European festivals in 1962. The principal centers of Fluxus activity were New York, Germany, and Japan. Fluxus played an important role in opening up definitions of what art could be. It has profoundly influenced the nature of art production since the 1960s, which saw various art forms and approaches exist and develop side by side. Fluxus, which started as a small but international network of artists and composers as a club, has also been designated as the name of a quarterly magazine. Posters used to promote international Fluxus events from 1962 to 1977 are in the Fluxus Collection by Gilbert and Lila Silverman at the Museum of Modern Art. Fluxus and its distribution of images (via mailers, newspapers, posters, etc.) provide the necessary data to build an understanding of the network of associated artists and the performative side of art. Poster art is the oldest and most known method for promotion and announcement. As a media, poster provides mass communication. In this respect, poster design is the most prominent of the graphic promotional products. There is the issue of page layout as a basic element in poster design. While designing the layout to ensure the page layout, it is emphasized that a successful design can be made by using design principles such as balance, proportion, hierarchy, continuity, integrity and emphasis. The existence of certain rules can be thought to be successful only if these rules are followed. Even if it varies from person to person, such as perception and vision, it requires at least establishing a basic page layout. While the poster designs were examined in terms of quality, the main purpose of the data analysis process was to extract meaning from the raw data. For this purpose, the researcher interprets what he observes and the data he obtains by getting to the core of the subject. With descriptive quality analysis, the scope of the study was limited to typography, visual element, color usage, which is the main element of poster design, as well as preferences in page layout. The posters included in the study were determined as a sample of seven by random selection technique. The designs were examined in terms of typography, color, visual element and page layout. It is understood that the Fluxus art organization posters were influenced by Fluxus, which we can describe as an art attitude. It is seen that typography is dominant in designs. In addition, it is understood that the visual element, in which typography is predominant, is avoided, abstract shapes and ambiguous figures are used. It has been determined that typography is played with serifs and no serifs, upper and lower case, letter-word-line spacings (gaps). Symmetrical and asymmetrical compositions have been made in the page layout, where spaces are not avoided, except for the use of rows, columns and grids.

Anahtar Kelimeler

Organizasyon afişi, afiş tasarımı, Fluxus sanatı, sanat afişi, festival afişi

Kaynakça

• Ambrose G, Harris, P (2005). Colour. Lausanne: AVA Publishing SA.
• Antmen, A (2008). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. 2.bs. İstanbul: Sel Yayıncılık. Becer, E (2018). İletişim ve Grafik Tasarım. Ankara: Dost Yayınevi.
• Bozkurt, N (2014). Sanat ve Estetik Kuramları. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Britannica, ET, 07.05.2023, Erişim: https://www.britannica.com/art/Fluxus
• Byrne S, Moran L, what is- conceptual art?. education and community programmes, Irish Museum of Modern Art, IMMA, ET, 07.06.2023, Erişim:: https://imma.ie/wp-content/uploads/2018/10/whatisconceptualart.pdf
• Çelik H, Başer Baykal, N, Kılıç Memur H N, (2020). Nitel Veri Analizi ve Temel İlkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi-ENAD Journal of Qualitative Research in Education-JOQRE, 8 (1): 379-406. ET, 09.06.2023, Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/957173
• Daniels, D (2002). Marcel Duchamp: The Most Influential Artist of the 20th Century?. ET, 11.05.2023, Erişim: http://georgemaciunas.com/about/cv/manifesto-i/ History and Handbook of Photography (1876). Çev. Gaston Tissandier. Ed. J. Thomson. New York: Scovill. ET, 08.05.2023, Erişim: https://ia600204.us.archive.org/24/items/historyhandbooko00tissuoft/historyhandbooko00tissuoft.pdf
• History of Illustration (2019). Ed. Susan Doyle, Jaleen Grove, Whitney Sherman. ABD: Bloomsbury Publishing ET, 23.04.2023, Erişim: https://www.hgb-leipzig.de/daniels/Dieter-Daniels_Marcel-Duchamp-The-Most-Influential-Artist-of-the-20th-Century_2002.pdf
• Pehlivan Baskın, Z (2022). Görsel İletişim Tasarımında Tipografi Tarihi ve Temel Terimler. Görsel İletişimi Tasarlamak. İstanbul: YEM Yayınları (96-115).
• Phillpot C, Hendricks J (1988). Fluxus: selections from the Gilbert and Lila Silverman Collection. ET, 07.05.2023, Erişim: https://www.moma.org/documents/moma_catalogue_2141_300103273.pdf
• Samara, T (2002). Making and Breaking the Grid. ABD: Rockport Publishers. Tate Museum, ET, 22.04.2023, Erişim: https://www.tate.org.uk/art/art- terms/f/fluxus#:~:text=Fluxus%20founder%20Maciunas%20said%20that,art%2C%20anti%2Dart%27.
• Weill, A (2019). Grafik Tasarım. çev. Orçun Türkay. 6.bs. İstanbul: YKY.