Psikanalitik Bir Okuma Denemesi: Aylak Adam

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 7, 358 - 381, 07.05.2018

Ömriye Bayrak

Öz

Aylak Adam Yusuf Atılgan’ın ilk romanıdır. Bu romanıyla modern Türk
edebiyatında önemli bir yere sahip olan Atılgan, romanda insanın kendi özüne,
içinde yaşadığı dünyaya, üyesi olduğu topluma yabancılaşmış bireyi işler. Bir
ismi bile olmayan roman kahramanı C. aykırı, uyumsuz, ötekileşmiş, toplumla
çatışan huzursuz bir ruh haline sahiptir ve çağdaş insanın bireyselliğinin yok
edilmesinden ve kendi öz benliğinden uzaklaşmayı dayatan koşulların altında
yaşamaktan şikâyetçidir. C. yabancılaşmayı adeta alın yazısı edinmiş, tutkulu
bir reddediş içindedir. Bu yabancılaşmanın kökeni ise Oidupus Kompleksiyle,
uygar toplumdaki engellenmede aranmalıdır. Romanda annenin yerine geçen teyze
figürü ve baba, C.’nin garip davranışlarının başlıca nedenleridir. Anneyle
istenilen imgesel bütünlük kurulamamış, bunun karşısına ataerkil bir baba
dikilmiş, gitgide yalnızlaşan bir çocuk figürü ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada
baba-oğul çatışması, yabancılaşma ve arayış, annenin önemi, babanın toplumsal
düzene geçişteki rolü, ayna evresinin özne üzerindeki etkisi, narsisizm açıklanmaya
çalışılarak roman üzerinden örnekler verilecektir. Roman, Freud ve Lacan’ın
görüşleri etrafında incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Freud, Lacan, Yusuf Atılgan, Aylak Adam

Kaynakça

• Alıcı, Y. (2016, Ekim). Baskın Baba’nın Kaostaki Oğlu: Yahya Kemal ve Tanpınar İlişkisine Oidipus Kompleksi ve Psikanalizm Ekseninde Bir Yorum. I.Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, Elazığ.
• Atılgan, Y. (2017). Aylak Adam. İstanbul: CanYayınları.
• Bowei, M. (2007). Lacan (çev. V. P. Şener) Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Cebeci, O. (2015). Psikanalik Edebiyat Kuramı. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Dolar, M. (2013). Sahibinin Sesi Psikanaliz ve Ses (çev. B. E. Aksoy) İstanbul: Metis Yayınları.
• Eagleton, T. (2014). Edebiyat Kuramı Giriş (çev. T. Birkan) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Freud, S. (2016). Haz İlkesinin Ötesinde Ben ve İd (çev. A. Babaoğlu) İstanbul: Metis Yayınları.
• Fromm, E. (2015). Rüyalar, Masallar, Mitler (çev. A. Arıtan ve K. H. Ökten) İstanbul: Say Yayınları.
• İzmir, M. (2013). Öznenin Diyalektiği, Hegel, Sartre ve Lacan. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Laing, R. D. (2015). Bölünmüş Benlik (çev. E. Akça) İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Moran, B. (2016). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özbudun, S., Markus, G. ve Demirer T. (2008). Yabancılaşma Ve… Ankara: Ütopya Yayınları.
• Pappenheim, F. (2002). Modern İnsanın Yabancılaşması (çev. S. Ak) Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Sophokles (2017). Kral Oidipus (çev. B. Tuncel) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tura, S. M. (2016). Freud’dan Lacan’a Psikanaliz. İstanbul: Kanat Kitap.