Çanakkale Cephesi'nde Cevat Paşa (Çobanlı)

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 8, 333 - 349, 31.10.2018

Hatice Özlem Özhan

Öz

Cevat Paşa (Çobanlı) 1871 yılında İstanbul’da dünyaya
gelmiştir.  1894 yılında Harp
Akademisi’ni birincilikle, Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle tamamlamış, 1914 yılına
kadar birçok önemli görevlerde bulunmuştur. 10 Ağustos 1914’te Çanakkale
Müstahkem Mevki Komutanlığına atanmıştır. Cevat Paşa göreve başlar başlamaz
Boğaz tahkimatının güçlendirilmesi için gece gündüz çalışmış, 3 Kasım 1914’te Çanakkale
Boğazı’nın İtilaf Devletleri donanması tarafından bombardıman edilmesiyle başlayan
Çanakkale Savaşları’nın deniz ve kara muharebelerine katılmıştır. Çanakkale
Boğazı savunmasının Boğaz’ın içinde yapılması gerektiğini savunan bir plan
hazırlamış ve bu plana göre kadro dışına çıkarılan bataryaları tekrar kuruluşa
aldırmış savunmanın güçlendirilmesi için en önemsiz vasıtalardan bile
yararlanılmasını sağlamıştır. 18 Mart Çanakkale Boğaz Zaferi’nin kazanılmasında
büyük bir rol üslenmiş, deniz savaşlarının ardından, 9 Ekim 1915’te 14’üncü Kolordu
Komutanlığına atanarak kara savaşlarında da görev yapmıştır. Daha donra Güney Grup
Komutanı olarak, Müttefikler Çanakkale’yi tahliye edinceye kadar görevine devam
etmiştir.

Bu çalışmada, Cevat Paşa’nın Türk tarihindeki yeri ve
öneminin idraki noktasında, Cevat Çobanlı Paşa’nın hayatı, askerî yaşamı,
katıldığı savaşlar, madalya ve nişanlarına değinilerek, Çanakkale Cephesi’ndeki
faaliyetleri ve Çanakkale zaferindeki payı anlatılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, Cevat Paşa, Komutan

Kaynakça

• Atabey, F. (2014): Çanakkale Muharebelerinin Deniz Cephesi. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları. ATASE Arşivinden Seçilmiş Çanakkale Deniz Savaşı’na Ait Belgeler, Askerî Tarih Belgeleri Dergisi Yıl 63, Sayı 132(2014). Ankara: Genelkurmay Personel Başkanlığı Askerî Tarih Ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Yayınları. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Babıâli Evrak Odası Evrakı, Dosya 2245, Gömlek 168333 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Taltifat, Dosya 100, Gömlek 5. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Taltifat, Dosya 499, Gömlek 49. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Taltifat, Dosya 500, Gömlek 55. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Taltifat, Dosya 507, Gömlek 53. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Taltifat, Dosya 77, Gömlek 27. Baycan, N. (Mart 1991): “Orgeneral Cevat Çobanlı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 7, S. 20, (s. 367- 389) Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi (25 Nisan 1915- 4 Haziran 1915),Cilt 5, 1. Kitap (2012). Genelkurmay Personel Başkanlığı Askeri Tarih Ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara Erdemir L. ve K. Solak (Ed.) (2015): Çanakkale Muharebelerinin İdaresi Komutanlar ve Stratejiler, Çanakkale: Çanakkale Valiliği Yayınları Erkal, Ş. (2014). Birinci Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi Harekâtı (Haziran 1914- Ocak 1916), Ankara: Ertuna, H. (1983): Balkan Harbi’nde Yanya Savunması ve Esat Paşa, Ankara: Genelkurmay Basımevi Genelkurmay ATASE Arşivi Koleksiyon Birinci Dünya Harbi, Klasör 1486, Dosya 19, Fihrist 13 Genelkurmay ATASE Arşivi Koleksiyon Birinci Dünya Harbi, Klasör1486, Dosya 19, Fihrist 13, Belge 2a Genelkurmay ATASE Arşivi, Birinci Dünya Harbi, Albüm 2, Fotoğraf 012 Genelkurmay ATASE Arşivi, Birinci Dünya Harbi, Albüm 2, Fotoğraf 026. Genelkurmay ATASE Arşivi; Koleksiyon Birinci Dünya Harbi, Klasör 1486, Dosya 19, Fihrist 13a Genelkurmay Personel Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Yayınları Martı, M. (2005): Çanakkale Hatıraları, Cilt 1, İstanbul: Arma Yayınları Osmanlı Belgelerinde Çanakkale, Cilt 1 (2005). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Ankara Tasvir-i Efkâr, 29 Teşrinisani (Ekim) 1915, s. 1. Tasvir-i Efkâr, 3 Mayıs 1915, s. 1. Tasvir-i Efkâr, 5 Nisan 1915, s.1. Toker, H. (2014): Çanakkale Muharebelerine Katılan Komutanların Biyografileri (Belge ve Fotoğraflarla). Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Yayınları Toker, H. ve N. Aslan, (2009): Birinci Dünya Savaşı’na Katılan Alay Ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri Cilt 1. Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları Yetkin, G. (1966): Yaratanların Ağzından 18 Mart, Çanakkale Zaferi. Ankara: Genelkurmay Basımevi Yurttakal, A. (2014): Cevat Çobanlı Paşa Çanakkale Kahramanı. İstanbul: Malatya Kitaplığı Yayınları Yurttakal, A. (2015): Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanı Cevat Paşa, (Ed. L. Erdemir ve K. Solak), Çanakkale Muharebelerinin İdaresi Komutanlar ve Stratejiler (s. 163- 170), Çanakkale: Çanakkale Valiliği Yayınları