Tarihte Araplar Ve Türk-Arap İlişkileri

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 9, 229 - 257, 01.10.2018

Ergenekon Savrun

Öz

Türkiye
gerek tarihi gerekse de jeopolitik konumu gereği Orta Doğu coğrafyası ile olan
bağlarının en büyük bileşenlerinin başında Arap halkları gelir. Ne yazık ki son
dönemlerde bu coğrafya ile ilgili bir boşluk olduğu da ortadadır. Ancak şu bir
gerçek ki, Türk Milleti ile özdeşleşen İslamiyet’in de etkisiyle Türk-Arap
ilişkisi tarihten ve coğrafyadan gelen bağları ile de tabiri caizse sonsuza
kadar devam edecektir.

Arap
deyince günümüzde insanların aklına Orta Doğu coğrafyası gelmektedir. Peki, bu
Batı’nın akademik değimi ile halkları ya da milletleri kendi belirledikleri ve
insanların zihinlerine hapsettikleri Orta Doğu neresidir? Bu coğrafi terim ilk
ne zaman kullanılmaya başlanmıştır? Sorusunu yanıtlamak gerekir. “Middle East”
yani “Orta Doğu” kelimesini ilk ortaya atan kişi Amerika Birleşik Devletleri’nin
Deniz Amirali, Tarihçi ve Stratejist Alfred Thayer Mahen’dır. Bilhassa 19. yüzyılın
sonları ve 20. yüzyılın başlarında Batılı Emperyalist Devletlerin bütün ilgisi günümüz
Arap coğrafyasına çevrilmişti. Amiral Mahen, “Middle East” (Orta Doğu) kelimesini ilk
defa “The Persian Gulf and
International Relations” (Pers
Körfezi ve Uluslararası İlişkiler) isimli bir makalesinde kullanmıştır.
Mahen Orta Doğu’yu Doğu’da Hindistan, Güneyde Süveyş Kanalı’yla sınırlı tuttu.

Tarihte Türkler ve Arapların
ilk karşılaşması ise çok daha öncelerine, 7. yüzyıla dayanır. Hz. Ömer
döneminde Müslüman Araplar 642’de Nihavent Savaşı'nı kazanarak, İran'daki Sâsânî
devletine son verendi. Daha sonra Araplar, doğuya doğru ilerlediler ve Ceyhun
nehrine ulaştılar. Ceyhun nehrinin ötesinde Türkler bulunuyordu. Böylece,
Türklerle Müslüman Araplar ilk defa karşı karşıya gelmiş oldular. O dönemden
sonra da Türkler ve Arapların tarihi birçok yerde kesişti. Bu çalışmada Türk-Arap
münasebetlerine değindikten sonra Batı’nın da etkisiyle meydana gelen
gelişmelere odaklanacağız.

Anahtar Kelimeler

Araplar, Türkler, Türk Arap İlişkileri

Kaynakça

• Aytekin, G. K. & Tertemiz, N. I. (2018). PISA Sonuçlarının (2003-2015) Eğitim Sistemi Ve Ekonomik Göstergeler Kapsamında İncelenmesi: Türkiye Ve Güney Kore Örneği, KEFAD, Cilt 9, Sayı 1, Nisan 2018, ss.103-128, s.104.Cahen, C. (1984). Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, 2. Baskı, E Yayınları Tarih Dizisi, İstanbul.Çağatay, N. (1957). İslam’dan Önce Arap Tarihi Ve Cahiliye Çağı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara.Encyclopaedi Britannica. (1970). Volume 2, William Benton Publisher, USA.Gündüz, T. (2016). Bozkırın Efendileri, Türkmenler Üzerine Makaleler, 3. Baskı, Yeditepe Yayınları, İstanbul.Haldun, İ. (2012). Mukaddime, Cilt 1, Hazırlayan Süleyman Uludağ, 8. Baskı, Dergah Yayınları, İstanbul.Hammer, J. V. (2008). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Cilt 1, 1. Baskı, Kum Saati Yayınları, İstanbul.İslam Ansiklopedisi, (1993). Cilt 17. TDV Yayınları, Ankara.Jorga, N. (2009). Osmanlı İmparatorluğu 1300-1451, Cilt 1, Çev. Nilüfer Epçeli, Yeditepe Yayınları, İstanbul.Kurşun, Z. (1992). Yol Ayrımında Türk Arap İlişkileri, İrfan Yayınları, İstanbul.Lewis, B. (2005). Orta Doğu Hıristiyanlığın Başlangıcından Günümüze Orta Doğu’nun İki Bin Yıllık Tarihi, 4. Baskı, Çev. Selen Y. Kölay, Ankara.Lewis, B. (2002). Tarihte Araplar, 5. Baskı, Çev. Hakkı Dursun Yıldız, Ağaç Kitabevi Yayınları, İstanbul. Lings, M. (Ebu Bekir Siraceddin). (2011). Hz. Muhammed’in Hayatı, 195. Baskı, Çev. Nazife Şişman, İnsan Yayınları, İstanbul.Özcan, A. (1997). Pan-İslamizm Osmanlı Devleti Hindistan Müslümanları Ve İngiltere (1877-1924), 2. Baskı, Doktora Tezi, TDV Yayınları, Ankara.Savrun, E. (2015). Birinci Dünya Savaşı’nda İtilaf Ve İttifak Devletleri’nin Osmanlı İmparatorluğu Üzerindeki Çıkar Çatışması Türk Bağımsızlığına Giden Yol, Yüzüncü Yılında Birinci Dünya Savaşı, 2. Uluslararası Tarih Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 16-18 Ekim 2014, Dokuz Eylül Üniversitesi Ve Buca Belediyesi Yayınları, İzmir.Şeker, M. (2011). Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi Ve İslamlaşması, DİB Yayınları, Ankara.Turan, O. (1993), Selçuklular Ve İslamiyet, 3. Baskı, Boğaziçi Yayınları, İstanbul. Yalçın, S. (2000). Tarikte Türkler Ve Alparslan Türkeş, Cilt 1, Berikan YayınlarıYazıcı, N. (2007). Türk Tarihi Ve Kültürü, 3. Baskı, Peyam Yayınları, İstanbul.