Kül Tegin Yazıtında Geçen Fiillerin Tıva Türkçesindeki Durumu -Ses Bilgisi Bakımından-

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 10, 57 - 76, 30.04.2019

Onur Tarlacı

Öz

Çalışma özelimizde Kül Tegin
yazıtında geçen fiillerin bugün Güney Sibirya grubu Türk lehçelerinden olan Tıva
Türkçesindeki durumuna bakılacaktır.

Çalışma
yöntemimiz, öncelikle Kül Tegin yazıtındaki fiil kadrosunun çıkarılması, açık
künyesi verilmiş Tıva Türkçesi sözlüklerinde taranması ve eldeki bu sözlüklerle
sağlamasının yapılmasıdır.

Eski Türkçede biti-“yazı yaz-, hakket-” Tıva
Türkçesinde biji- gibi aynı anlamla
kullanılmaktadır. Bunun gibi veriler çalışma sonucunda ortaya çıkarılmıştır.
Eski Türkçede sakın- fiili düşün- demektir. Fakat Tıva Türkçesinde
bu fiil bugün daha farklı bir başka fiil ile sağlanır. Çalışmamızda bunlara yer
vermedik. Bazı fiiller çeşitli ses değişimlerine uğramıştır. Bu denkliği
çalışmamızda “Çalişma hakkinda notlar” kısmında verdik.

Kül Tegin yazıtında
geçen 156 fiil bu çalışmada incelenmiştir. Ortaya çıkan sonuç Tıva Türkçesi ile
Eski Türkçe arasında fiil işletiminin ne kadar korunduğunu göstermiştir. 

Anahtar Kelimeler

Orkun Yazıtları, Tıva Türkçesi, Kül Tegin Yazıtı, Eski Türkçe, Türk Kağanlığı

Kaynakça

• Arıkoğlu, E.; Kuular, K. (2003) Tuva Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• Aydın, Erhan; (2017). Orhon Yazıtları (Köl Tigin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor), Bilge Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• Dinar, T.; (2010). Kül Tigin Abidesi ve Kutadgu Bilig’deki Ortak Fiillerin Tamlayıcı İlişkisi Açısından İncelenmesi, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/3
• Gençer, Z.; (2016). Japonca ve Türkçede Görünüş (Aspekt), Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Ölmez, M.; (2007). Tuvacanın Sözvarlığı Eski Türkçe ve Moğolca Denklikleriyle: Wiesbaden
• Şirin User, H.; (2010). Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi, Konya: Kömen Yayınları, 2. Baskı