17. YÜZYILDA YAZILAN BİR SİYASET-NAME: HİLYETÜ’L-MÜLÛK

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 10, 266 - 274, 30.04.2019

Erdal Aydın

Öz

Türk dili ve kültürü açısından kıymetli
bir hazine olduğunu düşündüğümüz Hilyetü’l-Mülûk, Türk yazı dilinin 17. yüzyıldaki
tarihî gelişimini daha sağlıklı bir şekilde ortaya koyabilmek amacıyla üzerinde
çalışmaya değer bulduğumuz Osmanlı Türkçesinin nesir türünde yazılmış eserlerinden
biridir. Eser İranlı yazar Seyyid Ali Hamedanî tarafından telif edilen Zahiretü'l-Mülûk adlı eserin Muhammed bin Hüseyin adlı
bir mütercim tarafından Sultan İbrahim adına Hilyetü’l-Mülûk adıyla yapılan 07
Kasım 1642 tarihli bir tercümesidir. Eserin yegâne nüshası bugün Topkapı Sarayı
Müzesi Kütüphanesinin Hazine bölümünde 360 numarada kayıtlıdır.   Nesih
türünde 19 satır olarak yazılmış olan eser ve 201 varaktan meydana gelmiştir.
18 varakta derkenarlar yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Metin harekesizdir;
fakat genellikle ayetler ve okunmasında sıkıntı bulunan sözcüklerin ayırt
edilmesi maksadıyla harekeli kullanımlar da mevcuttur. Eser, ikisi mütercime
ait olmak üzere 12 bölümden meydana gelmektedir. Bu çalışmada tarafımızca
doktora çalışmamız olan eser ana hatlarıyla tanıtılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Hilyetü’l-Mülûk, Siyaset-name, Zahiretü'l-Mülûk

Kaynakça

• DUMAN, Musa (2004); “Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Bazı Metinlerdeki Dil Uyumuna Aykırı Örnekler Üzerine”, V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, c. 1, ss. 793-804.GÖLPINARLI, Abdulbaki (1948); Fuzuli Divanı: Ön söz, Gazeller, Terkipler, Kıt’alar, Rubâîler, Lûgatçe, İndeks, Fihrist, İstanbul, İnkılap Kitabevi, 1948. CXXVII,432s. (2.bs. İstanbul: İnkilâp Kitabevi, 1961. CXXVIII, 234s.; 3.bs. İstanbul: İnkilâp Kitabevi, 1985. CXXVIII)KARABEY, Turgut ve Mehmet ATALAY (2000), Ahmet Cevdet Paşa, Belagat-ı Osmaniyye, Ankara.KARTALLIOĞLU, Yavuz (2011); Klasik Osmanlı Türkçesinde Eklerin Ses Düzeni (16, 17 ve 18. Yüzyıllar), TDK Yay., Ankara.LEVEND, Agâh Sırrı (1963); “Siyaset-nameler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten 10, Ankara, ss. 167-194.TAHİR, Bursalı Mehmet (1975); Çev. İsmail Özen, Osmanlı Müellifleri, 2. Cilt, Meral Yayınevi, İstanbul.UĞUR, Ahmet (2001); Osmanlı Siyaset-nameleri, MEB Yay., İstanbul, s.4. https://islamansiklopedisi.org.tr/hemedani-emir-i-kebir (E.T. 10.03.2019)http://yazmalar.gov.tr/eser/hilyetul-mulûk/102179 (E.T. 10.03.2019)