Hayâliyyun Hakîkiyyun Tartışmasına Bir Bakış: “Seyyie-i Tesâmüh”

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 11, 440 - 453, 12.08.2019

Ahmet Metehan Şahin

Öz

Yeni
Türk edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan Nâbizâde Nâzım, Tanzimat
döneminin ikinci kuşak yazarlarındandır. Bazı araştırmacılar, bu kuşağa “Ara
Kuşak” (ya da Ara Nesil) adını da vermektedirler. Nâbizâde Nâzım, yayım
hayatına deneme ile başlamış daha sonra şiir, öykü ve roman türlerinde de eserler
vermeye devam etmiştir. Seyyie-i Tesâmüh
(Hoşgörünün Kötülüğü) hikâyesinin yer aldığı Hâlâ Güzel isimli kitabı, yazarın
1886-1891 yılları arasında, uzun öykü türünde yayımladığı hikâyeler içerisinde
yer almaktadır. Bu hikâyeler edebiyatımızda önemli münakaşaların ortaya çıktığı
bir dönemde kaleme alınmıştır. Beşir Fuad’ın hakîkiyyun (realizim-natüralizm)
görüşüne karşı, Menemenlizâde Mehmet Tâhir’in hayâliyyun’u (romantizm)
savunması şeklinde başlayan bu münakaşalara, Nâbizâde Nâzım, hakîkiyyun’a örnek
olmak ve destek vermek üzere hikâyeler yazarak katılmıştır. Yazımızda Nâbizâde
Nâzım’ın hayatı, edebî kişiliği ve hikâyeciliği hakkında bilgi verilecek, daha
sonra edebiyatımızın önemli tartışmalarından biri olan
“hayâliyyun-hakîkiyyun”dan bahsedilerek yazarın Seyyie-i Tesâmüh isimli hikâyesi bu bağlamda incelenerek değerlendirilecektir.
Ayrıca Osmanlı toplumunun ve basımının durumunun yanında bunların aksayan
yönleri de hikâyeden ve edebiyat-toplum ilişkisinden yola çıkılarak eleştirel
bir bakış açısıyla irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Nâbizâde Nâzım, Seyyie-i Tesâmüh, Hayâliyyun-Hakîkiyyun, Hâlâ Güzel, Öykü

Kaynakça

• Birinci, N. (1987). Nâbizâde Nâzım. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ercilasun, B. (2004). Servet-i Fünûn’da Edebî Tenkit. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Can, Y. (2018). Münazaradan Münakaşaya Uzanan Bir Polemik: Hayaliyyun Hakikiyyun. Hece Dergisi. Türk Edebiyatında Polemikler. Özel Sayı: 36. Ankara.
• Kacıroğlu, M. (2004). Nâbizâde Nâzım’ın Hikâyeciliği. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitü Dergisi. Sayı 25. Erzurum.
• Karaca, H. (2018). Hayaliyyun ve Hakikiyyun Cephelerinde Menemenlizade Mehmed Tahir ve Beşir Fuad. Hece Dergisi. Türk Edebiyatında Polemikler. Özel Sayı: 36. Ankara.
• Nâzım, N. (2005). Hâlâ Güzel. İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınları.
• Uç, H. (2007). Şair ve Romancı Nâbizâde Nâzım. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Yalçın-Çelik, S. D. (2003). Nâbizâde Nâzım’ın Eleştirmen Kimliği ve Eleştiri Yazıları. Türkbilig. 6: 127-143.