Fen Bilgisi Eğitimi Alanında Kavram Karikatürü İle İlgili Tezler Üzerine Bir İçerik Analizi: Türkiye Örneği (2007-2019)

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 13, 267 - 290, 30.04.2020

Hayriye Nevin Genç

Öz

Bu çalışmada, 2007-2019 yılları arasında Türkiye’de fen bilgisi eğitimi alanında yapılmış kavram karikatürüyle ilgili tezlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla 37 yüksek lisans ve 2 doktora tezi incelemeye alınmıştır. Betimsel nitelikte yapılan bu çalışmada doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde, tezlerin hangi yıllarda yapıldığı, sayfa sayıları, danışmanlarının unvanları, tez öğrencilerinin cinsiyetleri, lisansüsütü tezlerin türü, araştırma modelleri, araştırma türleri, örneklem belirleme yöntemleri, örneklem büyüklükleri, örneklem düzeyleri, araştırma konuları, veri toplama araçları ve veri analiz yöntemleri irdelenmiş ve elde edilen veriler sayısal hale dönüştürülerek on üç farklı konu başlığı altında gruplandırılmıştır. İncelenen tez sayısının ağırlıklı olarak 2017 ve 2019 yıllarında fazla olduğu, nicel araştırma yönteminin en fazla kullanıldığı, araştırma modeli olarak son test kontrol gruplu modelin çoğunlukla kullanıldığı, en fazla kavram karikatürleri destekli öğrenme yöntemi ve 5E öğrenme modeli konularında çalışmaların yapıldığı, veri toplama araçları olarak başarı testleri, mülakat ve tutum ölçeklerinin sıkça kullanıldığı, verilerin çözümlenmesinde ise t-testi başta olmak üzere istatistiksel analizlerin birçoğunun kullanıldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fen bilgisi eğitimi, İçerik analizi

Kaynakça

• Aydın, G. ve Günay Balım, A. (2013). Kavramsal değişim stratejilerine dayalı olarak hazırlanan fen ve teknoloji plan ve etkinlikleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi (Journal of Research in Education and Teaching), 35(2), 327-337.
• Balım, A. G., İnel, D. ve Evrekli, E. (2008). Fen öğretiminde kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi. İlköğretim Online, 7(1), 188–202.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara, Siyasal Kitabevi.
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(174), 33-38.
• Cavitt, M. E. (2006). A content analysis of doctoral research in beginning band education, 1958-2004. Journal of Band Research, 42(1), 42-58.
• Ceylan-Soylu, H. (2011, Nisan). Fen ve teknoloji öğretiminde kavram karikatürlerinin 7E öğrenme modeline göre hazırlanmış bir etkinlik örneği: yaşamımızdaki elektrik. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya.
• Çilenti, K. (1985). Fen Eğitimi Teknolojisi. Ankara, Kadıoğlu Matbaası.
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N., Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 49-64.
• Durmaz, B. (2007). Yapılandırıcı Fen Ögretiminde Kavram Karikatürlerinin Öğrencilerin Basarısı ve Duyuşsal Özelliklerine Etkisi, (Muğla İli Merkez İlçe Örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Muğla Üniversitesi, Muğla.
• Hançer, A. H. ve Yalçın, N. (2009). Fen eğitiminde yapılandırmacı yaklaşıma dayalı bilgisayar destekli öğrenmenin problem çözme becerilerine etkisi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 55-72.
• Holsti, O. R. (1969). Content analysis for the social sciences and humanities. Ontario, Addison-Wesley.
• Kalkan, Ç. B. (2019). Ortaokul 5. Sınıf Öğrencilerinde İnsan ve Çevre İlişkisi Konusunda Bilimsel Karikatürler Kullanarak Farkındalık Oluşturulması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ondokuz Mayis Üniversitesi, Samsun.
• Kaltakçi Gürel, D., Ölmeztürk, A., Durmaz, B., Abul, E., Özün, H., Irak, M., Subaşi, Ö. ve Baydar, Z. (2017). 1990-2016 yılları arasında Türkiye’de fizik eğitimi alanında yapılmış lisansüstü tezlerin içerik analizi, Gefad / Gujgef, 37(3), 1141-1172.
• Kanlı, U., Gülçiçek, Ç., Göksu, V., Önder, N., Oktay, Ö., Eraslan, F., … Güneş, B. (2014). Ulusal fen bilimleri ve matematik eğitimi kongrelerindeki fizik eğitimi çalışmalarının içerik analizi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 127-153.
• Kaptan, F. (1999). Fen Bilgisi Öğretimi, Ankara, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Karamustafaoğlu, S., Karamustafaoğlu, O. ve Yaman, S. (2005). Fen ve teknoloji eğitiminde kavram öğretimi. M. Aydoğdu & T. Kesercioğlu (Ed.), İlköğretimde fen ve teknoloji öğretimi,. Ankara, Anı yayıncılık.
• Keogh, B., Naylor, S., Boo, M. ve Feasey, R. (1999). The use of concept cartoons as an auditing tool in initial teacher training. http://archiv.ipn.uni-kiel.de/proje kte/esera/book/b053-keo.pdf, 15 Eylül 2019 tarihinde alınmıştır.
• Kirisçioğlu, S. ve Başdaş, E. (2007). Yapılandırmacı öğrenme ortamlarında fen ve teknoloji derslerinde kullanılabilecek kavram karikatürleri ve etkinlik örnekleri. Özel Tevfik Fikret Okulları: Eğitimde Yeni Yönelimler IV: Yapılandırmacılık ve Öğretmen, Ankara.
• Öztürk, A. ve Öztuna-Kaplan, A. (2017). 6. sınıf öğrencilerinin çizimlerinde bitkilerin büyüme ve gelişmesine etki eden faktörler. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(4), 706-719.
• Polat, M. (2013). Fen bilimleri eğitimi alanında tamamlanmış yüksek lisans tezleri üzerine bir araştırma: Celal Bayar üniversitesi örneği, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 46-58.
• Stemler, S. (2001). An overview of content analysis. Practical Assessment, Research & Evalation, 7(17). http://PAREonline.net/getvn.asp?v=7&n=17, 17 Eylül 2019 tarihinde alınmıştır.
• Tokiz, A. (2013). İlköğretim 6. 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Kuvvet ve Hareket Konusundaki Kavramsal Anlama Düzeylerinin Kavram Karikatürleri, Kavram Haritası, Çizimler ve Görüşmeler Kullanılarak Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Türkmen, L. (2006). Bilimsel bilginin özellikleri ve fen ve teknoloji okuryazarlığı, Fen ve Teknoloji Öğretimi, Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ugurel, I. ve Moralı S. (2006). Karikatürler ve Matematik Ögretiminde Kullanımı, Milli Egitim Dergisi, 170, http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/170/170/sevgi%20morali.pdf, 17 Eylül 2019 tarihinde alınmıştır.
• Weber, R. P. (1990). Basic content anlysis (2nd ed.). Newbury Park, CA.