Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen Öğrencilerin Söz Edimlerini Anlama Düzeyleri

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 14, 778 - 801, 31.10.2020

Azize Özdemir

Öz

Çalışmada ilk aşamada edimbilim, söz edimleri ve iletişim yetisi konusunda kuramsal ve uygulamalı alanyazın taraması gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, Türkçe, Fransızca ve İngilizce kaynaklar incelenmiş ve elde edilen bilgiler çalışmanın birinci ve ikinci bölümünde sunulmuştur. Araştırmanın ikinci aşamasında, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Türkçe ve Yabancı Dil Araştırma ve Uygulama Merkezi TÖMER’de Türkçe öğrenmekte olan 50 yabancı uyruklu öğrencinin çalışma kapsamında yer alan (Teklif etme, Rica etme, Tehdit etme, Beddua etme, Söz verme, Akıl danışma / Fikir sorma, Yol gösterme, İnanmama, Tahmin etme, Onay bekleme, Sonradan fark etme, Farz etme / Varsayma, Sitem etme, Cesaretlendirme/ Cesaret verme, Küçümseme) söz edimi anlama düzeylerinin belirlenmesi amacıyla 20 bağlam içi durum içeren Konuşma Tamamlama Testi (KTT) uygulanmıştır. Test sonucunda elde edilen söz edimi başarım düzeyleri örnekleriyle veri tabanı oluşturulmuştur. Veri tabanında yer alan ikinci dil olarak Türkçe konuşuru öğrencilerin söz edimi anlamaya yönelik duruma verdikleri yanıtlarla, öğrencilerin söz edimi anlama başarıları veya başarısızlıkları belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen veriler ve alanyazındaki örnekler ışığında, çalışmanın sonuç bölümünde, Türkçe öğrenen öğrencilerinin çalışma kapsamında incelediğimiz söz edimlerini anlamada kimi noktalarda güçlük çektikleri görülmüştür. Bu noktada elde edilen bulgular, yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretimi kitap ve araçlarında edimbilimsel bileşen ve söz edimi öğretimini dizgesel bir bakış açısı ile ele alan bakış açılarına gereksinim duyulduğunu göstermiştir. Çalışmanın bu gereksinimin karşılanmasına yönelik çalışmalara taban oluşturacak veriler içerdiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

edimbilim, söz edimleri, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi

Kaynakça

• AUSTIN, J. L. (1970). Quand dire, c’est faire. Ceviren: Gilles Lane. Editions du Seuil, Paris.
• BALCI, Ali (2009). Sosyal Bilimlerde Araştırma, Yöntem, Teknik ve İlkeler. Pegem Akademi, Ankara.
• BARDOVI-HARLIG, Kathleen (1996). Pragmatics and Language Teaching: Bringing Pragmatics and Pedagogy Thogether. BOUTON, Lawrance F., Pragmatics and Language Learning. Monograph Series, Volume 7, icinde, s. 21-39.
• CANALE, Michael ve SWAIN, Merril (1980). Theoretical Bases of Communicative Approaches to Second Language Teaching and Testing. Applied Linguistics, Vol.1, No. 1.
• KRASHEN, Stephen D. (1985). Second Language Acquisition and Second Language Learning. First printed edition 1981 by Pergamon Press Inc. First internet edition December 2002.
• POLAT, Yusuf (2010). YDO Türkçe Öğretiminde Konuşma Becerisinin Geliştirilmesi ve Edim Sözler ( http://www.dilbilimi.net/polat_yusuf_m03.pdf). Son erişim: 25 Haziran 2018. SEARLE, John R. (2000). Söz Edimleri. Çeviren: Levent Aysever. Ayraç Yayınevi, Ankara.
• SKEHAN, Peter (1998). A cognitive approach to language learning. Oxford University Pres.
• USLU, Zeki (1988). Edimbilim ve Yabancı Dil Öğretimine Etkileri. Dil Dergisi, sayı: 127, s. 34-43, Ankara Üniversitesi Türkçe ve Yabancı Dil Araştırma ve Uygulama Merkezi TÖMER Yayını.