Gümülcineli Esad İleri’nin Yayımlanmayan Halk Şiirleri Adlı Eseri

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 15, 261 - 276, 29.04.2021

Fatih Balcı

Öz

Gümülcineli Esad İleri, Yunanistan’ın Gülmülcine şehrinde 1298/1882 yılında dünyaya gelmiştir. Yazar, mesleğine müderris olarak başlamıştır. İttihat ve Terakkî Derneği’nin Gümülcine başkanlığını üstlenmiş, Balkan savaşlarına gönüllü olarak katılmıştır. Çeşitli görevlerin ardından 10 Ekim 1920’den itibaren Aydın milletvekili olarak TBMM’ye girmiştir. Balkanlarda Türklere yapılan zulmün şahidi olmuş, millî mücadele yıllarına yakından tanıklık etmiştir. Bu süreçte millî ve manevî duyguları ile hareket eden yazar, halk kültürüne sahip çıkma ve bu kültürü gelecek nesillere aktarma gayesi gütmüştür. Siyasi kimliğinin yanı sıra edebî kimliğiyle de ön plana çıkan yazar bu bağlamda manzum ve mensur pek çok eser kaleme almıştır. Halk Şiirleri adlı eseri de bunlardan birisidir. Yazar, eserinin başında söz konusu eserini neden kaleme aldığına dair ipuçları da vermektedir. Esad İleri, Halk Şiirleri’nde Âşık Seyrânî, Karacaoğlan, Gevherî, Yozgatlı Hüznî vs. halk şairlerinin şiirlerinden bir seçki oluşturmuştur. Bu şiirler koşma, mani, türkü, ilahî vb. nazım türleri altında kaleme alınan manzumelerden meydana gelmektedir. Bu makalede kısaca Türk halk şiirine değinildikten sonra yazarın biyorafisi ve Halk Şiirleri adlı eseri tanıtılacaktır. Sonrasında ise eserden örnek metinler takdim edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Türk halk şiiri, Gümülcineli Esad İleri,, halk şairleri.

The Unpublished Folk Poetry Work of Esad Ileri from Komotini

Öz

Esad Ileri of Komotini was born in Komotini, Greece, in 1298/1882. The author started his profession as a tutor. He assumed the Committee of Union and Progress’ Komotini branch’s presidency and voluntarily participated in the Balkan wars. After several duties, he was elected to the Grand National Assembly of Turkey as a deputy for Aydın from 10 October 1920. He witnessed the persecution of the Turks in the Balkans and closely experienced the national struggle period. The author aimed to protect the folk culture and transfer this culture to future generations with national and spiritual feelings. The author, who stands out with his literary identity and political identity, wrote several poetic and prose works in this regard. His work, named Folk Poems is one of them. The author also provides clues as to why he wrote this book at the introduction of his work. Esad İleri, composed a selection of poems from folk poets such as Aşık Seyrânî, Karacaoğlan, Gevherî, Yozgatlı Hüznî etc. in the Folk Poems. These poems such as ballad, chansonette, song, canticle etc. comprise poems written within poetry genre. This article is going to present the author’s biography, and Folk Poems work after a brief introduction of Turkish folk poetry. The sample texts from this work will be presented in the following sections.

Anahtar Kelimeler

Turkish folk poetry,, Esad Ileri of Komotini,, folk poets

Kaynakça

• Aça, M., Ekici, M., Oğuz, M. Ö. vd. (2008). Türk halk edebiyatı el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Akın, B. (2014). Mehmed Ali Hilmi Dedebaba. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hilmi-hilmi-dede-mehmed-ali-hilmi. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Albayrak, N. (2002). “Koşma”, Ankara: TDV Yayınları. C. 26, 226-227.
• Alptekin, A. B., Güzel, A., Şahin, H. İ. (2018). Türk halk şiiri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Alptekin, A. B. (2015). Gevheri. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/gevheri. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Atlı, S. (2014). Ispartalı Lutfi. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lutfi-ispartali. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Aydoğdu, B. (2011). Türk edebiyatında Seyrânî olgusu: Develili Seyrânî ve eserleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Bakırcı, N. (2013). Tahiri. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tahiri-ortakoylu. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Cumbur, M. (2019). Naili. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/naili. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Çakar, S. (2018). Esat İleri hayatı ve faaliyetleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kâtip Çelebi Üniversitesi, İzmir.
• Çetin, N. M. (1955). Seyrani’nin neşredilmemiş bazı şiirleri. Türkiyat Mecmuası. 12, 91-114.
• Düzgün, D. (2013). Bayburtlu Zihni. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zihnni-bayburtlu. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Düzgün, D. (2014). Erzurumlu Emrah. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/emrah-erzurumlu. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Erkal, A. (2013). Âşık Sümmani. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/summani. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Gürçayır Teke, S. (2013). Mermi. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nermi. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Gümülcineli Özbekoğullarından Esad. (1339). Halk Şiirleri. http:// isamveri.org/pdfrisaleosm/R128696.pdf. Erişim Tarihi: 9 Şubat 2021.
• Huyugüzel, Ö. F. (2000). İzmir fikir ve sanat adamları (1850-1950). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kaya, D. (2019). Âşık edebiyatında esnaf ve iş destanları. Sivas.
• Kaya, D. (2000). Âşık edebiyatı araştırmaları. İstanbul.
• Kuzay Demir, G. (2013). Sükuti http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sukuti-murtaza-baba. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Oğuz, M. Ö. (2018). Hüzni Baba. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/huzni-baba-hizbi-mehmed-bahaeddin. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Sakaoğlu, S. (2015). Karacaoğlan. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/karaca-oglan. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Sever, M. (2013). Türk halk şiiri. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
• Tek, R. (2013). Âşık Dertli. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/dertli-ibrahim. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Tekin, G. (2014). Şirazi. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sirazi. Erişim Tarihi: 11 Şubat 2021.
• Tunalı, A. C. (2007). Kurtuluş Savaşı’nda Esat Efendi (İleri), Tarih Araştırmaları Dergisi. XXVI (41), 81-99.
• Turan, F. A. (2003). Âşık geleneği içinde Ermeni Âşık Sarkis Zeki. Millî Folklor. 15(60), 179-183.
• Uzun, H. (2011). Esat Efendi (İleri), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 48, 869-892.