Ahmed Mazhar Efendi’nin Mecmû‘a-i Eş‘ârım’ında Kayıtlı Hz. Ali ve Hz. Hüseyin Manzumeleri

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 15, 88 - 106, 29.04.2021

İsmail Yıldırım

Öz

Manzumelerinde “Mazhar” mahlasını tercih eden Ahmed Mazhar Efendi hakkında kaynaklarda hemen hiçbir bilgi yoktur. Yazar kimliği de taşıyan şairin mevcut iki eserinden hareketle onun 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başlarında hayatta olduğu tahmin edilmektedir. Bugün elimizde iki eseri mevcuttur. Müellifin Gazeteci (1325/1907) adlı piyes mahiyeti taşıyan bu eseri komedi türünde olup bir perdeden meydana gelmektedir. Mecmû‘a-i Eş‘ârım ise 1316/1898 yılında İstanbul’da Şirket-i Mürettibiye Matbaası’nda basılmıştır. 63 sayfalık eserin başında “Saîd” mahlaslı Kemal Paşazâde Saîd Efendi’nin (ö. 1339/1920) manzum bir takrizi yer almaktadır. Eser, muhtelif nazım şekilleri ile kaleme alınan şiirlerle devam etmektedir. Bu şiirlerden iki tanesi ise Hz. Ali ve Hz. Hüseyin’e ayrılmıştır. Hz. Ali’nin vasfında yazılan naat, diğeri ise mersiye özelliği taşımaktadır. Bu yönüyle şair, ehl-i beytin manevî yaşantısına da kayıtsız kalmamıştır. Bu yazıda söz konusu iki eser tanıtılmış, İmam Ali ve İmam Hüseyin’in konu edildiği iki manzumenin çevriyazılı metinleri nesre aktarılarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Mazhar Efendi, Mecmû'a-i Eş'ârım, Hz. Ali, Hz. Hüseyin

Poems on Hussain and Ali Registered in Ahmed Mazhar Efendi’s Mecmû‘a-i Eş‘ârım

Öz

There is almost no information in the sources about Ahmed Mazhar Efendi who used the pseudonym “Mazhar” in his poems. The two remaining works of this poet, who was also a writer, indicate that he was alive in the late 19th and early 20th centuries. Two of his works remains today. The author’s play, named Gazeteci (1325/1907), is in the comedy genre and comprise only one act. The Mecmû‘a-i Eş‘ârım was published in 1316/1898 at the Şirket-i Mürettibiye Printing House in Istanbul. There is a poetic appreciation of Kemal Paşazâde Saîd Efendi (d. 1339/1920) at the introduction of the 63-page work with the pseudonym “Saîd”. The work progresses with poems written in various poetry forms. Two of these poems are dedicated to Ali and Hussain. The eulogy dedicated to Ali, while the other one has the characteristics of an epicede. Thus, the poet was interested in the spiritual life of the Ahl al-Bayt. The two works in question are introduced in this article, and the transliterated texts of the two poems on Imam Ali and Imam Hussain are presented in prose.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Mazhar Efendi, Mecmû'a-i Eş'ârım, Ali, Hussain

Kaynakça

• Ahmedova, Z. (2011). Hz. Hüseyin’in hayatı, hilafet mücadelesi ve din anlayışı (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ahmed Mazhar Efendi (1316). Mecmû‘a-i Eş‘ârım. İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
• Ahmed Mazhar Efendi (1325). Gazeteci. İstanbul: Asır Matbaası.
• Alp, G. (2020). Türk edebiyatında Kerbelâ hadisesi: konuyu kendi realitesine uygun konumlandırma çabası – eksiklikler, tespitler, literatür. International Journal of Filologia. 3(4), 56-90.
• Arslan, M. (2014). Mazhar, Ahmed. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mazhar-ahmed, adresinden 26 Şubat 2021 tarihinde alınmıştır.
• Arslan, M. ve Erdoğan, M. (2009). Kerbelâ mersiyeleri. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Beyhan, M. A. (2008). Said Bey. TDV İslâm Ansiklopedisi. 35, 549-551.
• Ceyhan, Â. (2006). Türk edebiyatında Hz. Ali vecizeleri. Ankara: Öncü Kitap.
• Çağlayan, B. (1997). Kerbelâ mersiyeleri (Yayımlanmamış doktora tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çetin, İ. (1997). Türk edebiyatında Hz. Ali vecizeleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Demir, N. (2011). Türk düşünce dünyasında Hz. Ali. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. 60, 85-104. Demirci, Y. (2019). Hz. Ali’nin dinî şahsiyeti (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Dural, G. (2007). Saîd. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. VII, 451.
• Fığlalı, E. R. (1994). Ali. TDV İslâm Ansiklopedisi. 2, 371-374.
• Güftâ, H. (2002). Divan şiirinde ilim ve irfan timsâli Hz. Ali. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. 24, 69-111. Gültekin, İ. (2012). Kasidelerde Hz. Ali ve Hz. Ali’ye dair unsurların kullanımına yönelik tespit ve değerlendirmeler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. 12, 17-44.
• Kandemir, M. Y. (1989). Ali, ilmî şahsiyeti. TDV İslâm Ansiklopedisi. 2, 374-375.
• Kayaokay, İ. (2019). Mensur bir maktel-i Hüseyin: Hilmî-zâde İbrâhîm Rıf‘at’ın “Vak‘a-i Dil-sûz-ı Kerbelâ’sı. Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E – Dergisi. 6(1), 50-68.
• Kutlu, S. (2000). Ehl-i Beyt sembolik kapitalinin tarihi süreç içerisinde semerelendirilmesi. İslâmiyât. 3(3), 99-120.
• Ocak, A. Y. (2014). Tarihten teolojiye: İslam inançlarında Hz. Ali. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Öz, M. (1994). Ehl-i Beyt. TDV İslâm Ansiklopedisi. 10, 498-501.
• Özön, M. N. ve Dürder, B. (1967). Türk tiyatrosu ansiklopedisi. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Pala, İ. (2012). Ansiklopedik Divan şiiri sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Uzun, M. İ. (2002). Türk edebiyatında Kerbelâ. TDV İslâm Ansiklopedisi. 25, 274-275.
• Ünlüsoy, K. (2015). Anadolu’da Hz. Ali tasavvurları (XIII.-XVI. yüzyıllar). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Velibeyoğlu, V. R. (1975). Örneklerle basılı bütün şiir kitapları antolojisi. İstanbul: Güryay Matbaacılık. Yekbaş, H. (2012). Türk edebiyatında Hz. Ali ve Hz. Fâtıma mevlidleri. Ankara: Asitan Kitap.
• Yıldıran Sarıkaya, M. (2004). Türk-İslâm edebiyatında Hz. Ali (Yayımlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yılmaz, M. (2013). Kültürümüzde ayet ve hadisler. İstanbul: Kesit Yayınları.