Soğanlı Vadisi Şarap İşlikleri

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 15, 387 - 408, 29.04.2021

Derya Güneri

Öz

Soğanlı Vadisi, Kayseri’nin 67 km güneyinde bulunan Yeşilhisar’ın sınırları içerisinde yer almaktadır. Bizans döneminde “Kyzistra” adıyla bilinen Yeşilhisar, Selçuklular devrinde “Karahisar” anlamına gelen “Zengibar” adıyla bilinmektedir. Antik adı Soandos olan vadi, Kayseri’den Kilikya Geçidi’ne giden rotanın güzergâhları içinde, rotanın ve Yeşilhisar’ın 15 km batısında bulunmaktadır. İlk kuruluşunun 6.yüzyıla dayandığı düşünülen vadinin 11. yüzyılda Skepides ailesiyle beraber geliştiği düşünülmektedir.
Soğanlı Vadisi bir tarım yerleşimi olarak kurulmuş, bunun önemli bir kolunu da bağcılık ve üzüm yetiştiriciliği oluşturmuştur. Tarımsal faaliyetler hakkında önemli veriler sunan işlikler, hem zirai hem ticari hem de ekonomi için önem arz etmektedirler. Şarap işlikleri; üzüm ezme havuzu, akıtma kanalı ve şıra biriktirme haznesinden oluşmaktadır.
Bu çalışmada; Soğanlı Vadisi’nde bulunan ve üç tipte ele aldığımız şarap işlikleri tanıtılmıştır. Daha önce herhangi bir çalışmaya konu olmamış bu işliklerin, rölöve planları ile bugünkü durumları tespit edilmiş, mimari özellikleri tanıtılarak belgelenmesi sağlanmış, kendi içerisinde ve Kapadokya genelinde değerlendirme yapılarak şarap işliklerinin genel karakteristik özellikleri çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bizans, Soğanlı Vadisi, Zirai, Üzüm, Şarap İşliği

Destekleyen Kurum

ERÜ BAP

Proje Numarası

SBY-12-3857

Teşekkür

Makale yüksek lisans tezinden üretilmiş olup, yüksek lisans tezim Erciyes Üniversitesi BAP birimi tarafından desteklenmiştir.

Soğanlı Valley Wine Workshops

Öz

Soğanlı Valley is located within the borders of Yeşilhisar district, which is 67 km south of Kayseri. Yeşilhisar, known as "Kyzistra" in the Byzantine period, was known as "Zengibar", which means "Karahisar" in the Seljuk period. The valley, of which ancient name was Soandos, is located within the routes of the track from Kayseri to the Cilicia Pass, 15 km west of the track and Yeşilhisar. The valley, of which first foundation is believed to date back to the 6th century, is thought to have developed with the Skepides family in the 11th century.
Soğanlı Valley was founded as an agriculture settlement, and viticulture has constituted an important branch of it. Workshops, which provide important data about agricultural activities, are important for agriculture, commerce and economics. Wine workshops include grape crushing pools, drainage canal and stum storage tank.
In this study, the wine workshops in Soğanlı Valley that are handled as three types have been introduced. The survey plans and current states of these workshops, which have not been the subject of any study before, has been determined, their architectural characteristics have been introduced and documented, and the general characteristics of the wine workshops have been determined by evaluating them in themselves and throughout Cappadocia.

Anahtar Kelimeler

Byzantine, Soğanlı Valley, Agricultural, Grapes, Wine Workshop

Proje Numarası

SBY-12-3857

Kaynakça

• Kaynakça Aydınoğlu, Ü. (2009). Dağlık Kilikia Bölgesinde Antik Çağda Zeytinyağı ve Şarap Üretimi: Üretimin Arkeolojik Kanıtları. İstanbul: Ege Yayınları.
• Balta, E. (2008). The Underground Rock-Cut Wine-Presses Of Cappadocia. Journal of Turkish Studies.
• Beldiceanu Steinjerr, I. (1982). La géographie historique de l'Anatolie centrale d'après des registres ottomans. dans Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, Paris, 443-503.
• Blanchard, R. P. (2002). Le Réfectoire de Geyikli Kilise à Soğanlı (Cappadoce): essai d‟interprétation. Cahiers Archéologiques, 50, 93-104.
• Çorağan Karakaya, N. (2014). Kayseri'nin Gesi Beldesi, Küçük Bürüngüz(Subaşı) Köyü İle Ağırnas Vadisi’Ndeki Bizans Dönemine Ait Sivil-Zirai Kaya Yapıları. Turkish Studies, 335-358.
• Diler, A. (1995). The Most Common Wine Pres Type Found in the Vicinity of Cilicia and Lykia. Lykia II.
• Ergenekon, Ş. (2004). Şarapla Tanışma. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Frankel, R. (1999). Wine and Oil Production in Antiquity in İsrael and Other Mediterranean Countries. England.
• Geoponika. (1805). Kitap 6 (III) (Çev. T. Owen).
• Güneri, D. (2013). Kapadokya Bölgesi Soğanlı Vadisi'nde Bulunan Bizans Dönemi'ne Ait Şarap İşlikleri. Erciyes Üniversitesi, SBE, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Güneri, D. (2016). Soğanlı Vadisi Karabaş Kilisesi Şarap İşliği. Asos Congress, (s. 1418-1433). Elazığ.
• Güneri, D. (2020). Kapadokya Bölgesi Zelve Vadisi ve Çevresi (Paşabağ ve Aktepe Köyü) Bizans Kaya Yerleşimi. Erciyes Üniversiyesi, SBE, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Hild, F. (1977). Das Byzantinische Strassensystem in Kappadokien. Wien.
• Jolivet Levy, C. (tarih yok). La Cappadoce Medievela.
• Karaca, C. (2019). Soğanlı Vadisi Örneğinde Kappadokia Bölgesinde Güçlüler ve Aristokratlar. Soğanlı Vadisi Örneğinde Kappadokia Bölgesinde Güçlüler ve Aristokratlar. Ankara, Hacettepe Üniversitesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Karakaya, N. (2008). Erdemli'de Ekmek ve Şarap. Anadolu ve Çevresinde Ortaçağ II.
• Kourakou Stavroula -Dragona. (2005). Kapadok ya’da Sarap Yapımı Üzerine Bir Yorum. Kayakapı Kültürel ve Dogal Çevre Koruma ve Canlandırma Projesi.
• Laflı, E. (2017). Antik Helen ve Roma Dönemlerinde Anadolu’da Bağcılık ve Şarapçılık. Üzümün Akdeniz'deki Yolculuğu Konferans Bildirileri, (s. 19-56). İzmir.
• M. Tekocak, H. (2008). Tarsus Sağlıklı (Bayramlı) Köyü Sakızlıklı Mevkii Şarap ve Zeytinyağı İşlikleri. Antikçağ'da Anadolu'da Zeytinyağı ve Şarap Üretimi Sempozyum Bildirileri. Mersin.
• Mayerson, P. (1985). P. MayeThe Wine and Vineyards of Gaza in the Byzantine Period. Bulletin of the American Schools of Oriental Research.
• Ousterhout, R. K. (2007). Life and Death in Byzantine Cappadocia. Abstracts of the Byzantine Studies Conference 33. Toronto.
• Peker, N. U. (2012). Güzelöz, Başköy ve Çevresi Bizans Dönemi Yerleşimleri 2011. 30. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2.Cilt, (s. 147-156). Çorum.
• Rafael, F. (1999). Wine and Oil Production in Antiquity in İsrael and Other Mediterranean Countries. England.
• Ramsay, W. (1960). The Historical Geography of Asia Minor. London.
• Rodley, L. (1985). Cave Monasteriesof Byzantine Cappadocia. Cambridge.
• Scadozzı, G. (2008). Oil and Wine Production in Hierapolis of Phrygia and its Territory During Roman and Byzantine Age: Documention From Archeological Excavations an Surveys. Antik Çagda Anadolu’da Zeytinyagı ve Sarap Üretimi.
• Terpoy, K. (2018). Mountain and Sea: Settlement and Economy in Late Antique Lycia, Isauria and North Central Anatolia. Lincoln Collage.
• Yiannis, J. (1972). The Elevation of the Panaghia . Dumbarton Oaks Papers, 26, , 225-236.
• Yüncü, H. R. (2010). Şarap Turizmi Bölgelerinin Rekabet Edebilirliğine Yönelik Bir Model Önetrisi: Kapadokya Örneği. Şarap Turizmi Bölgelerinin Rekabet Edebilirliğine Yönelik Bir Model Önetrisi: Kapadokya Örneği. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.