OLD TURKIC TRACES IN TURKISH POLICE JARGON

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 21, 220 - 239, 30.04.2024

Emrah Bozok

https://doi.org/10.59304/ijhe.1440203

Öz

The term "jargon," which is interpreted as a special language or vocabulary used by individuals in the same profession or community different from the common language, is also defined as vocational language. The words specific to a profession also represent the terminology of that language. Communication among colleagues in the same profession has a word syntax that others can understand, but it includes words and meanings that individuals outside the profession cannot understand during interpretation. The vocabulary that is not frequently used in everyday spoken language and standard language but is used with both basic and specific meanings in certain professional groups is formed and developed within the language of that profession. This language feature possessed by every professional group is particularly prominent in specific professions and may even become words that represent that profession. The police jargon, unique to the police forces, preserves certain words in its vocabulary that are not found in other security forces. Establishment and organization play a role in the formation of institutional identities and the establishment of deep-rooted traditions. Institutions with ancient histories are recognized not only for their complete structural organization, discipline, and professional ethics but also for developing their own professional language. The Turkish National Police, established in 1845, is a state organization that operates in the field of internal security. The organization's journey as an institution with a history of nearly two centuries indicates that it has had sufficient time for the development of its professional language. The verb forms "öt-" and "al-," which appear in the written inscriptions of the old Turks, the first written documents in the Turkish language, continue to exist in the Turkish Police jargon as the first recorded instances of this professional language. While the verb forms "öt-" and "al-" have been forgotten in the Turkish language, they continue to exist vividly in the Turkish police jargon. Recognizing the institutional identity reflected in the professional language along with the legacy of this language has been a missing aspect until today. This study aims to take the often-overlooked police professional language, with its unique features, back to much earlier times than its official establishment and shed light on the cultural language heritage.

Anahtar Kelimeler

Old Turkic Language, Vocational Language, Police Jargon.

TÜRK POLİS JARGONUNDA YAŞAYAN ESKİ TÜRKÇE İZLER

Öz

Aynı meslek veya topluluktaki kişilerin ortak dilden farklı olarak kullandıkları özel dil veya söz dağarcığı şeklinde anlamlandırılan jargon ifadesi, kısaca meslek dili (vocational language) olarak da tanımlanır. Bir meslek alanına ait sözler, aynı zamanda o dilin terimlerini de temsil etmektedir. Aynı uğraşı icra eden meslektaşların iletişimleri; diğer bireylerin anlayabileceği bir söz dizimine sahipken anlamlandırma sırasında meslek dalı dışında kalan kişilerin anlayamayacağı söz ve anlamları içermektedir. Gündelik konuşma dilinde ve ölçünlü dilde sıkça kullanılmayan ancak belli meslek gruplarında temel ve terim anlamları yanında özel anlamlarıyla da kullanılan söz varlığı, o meslek dilinin kendi bünyesinde oluşur ve gelişir. Her meslek grubunun sahip olduğu bu dil özelliği, belli meslek dallarında daha da ön plana çıkmaktadır. Hatta bazen o mesleği ifade eden sözler hâline gelmektedir. Polis jargonu da diğer güvenlik güçlerinde olmayan, yalnızca polis kuvvetlerinin kullandığı kendine has bazı sözcükleri söz varlığında muhafaza etmektedir. Kuruluş ve teşkilatlanma, kurumsal kimliklerin oluşmasında ve köklü geleneklerin oluşturulmasında etkilidir. Kadim geçmişe sahip kurumlar, yapısal organizasyonunu tamamlamış, disiplinli, meslek etiğine sahip olmalarının yanında kendi meslek dilini de oluşturmalarıyla tanınırlar. Türk Polis Teşkilatı, 1845 yılında kurulmuş iç güvenlik özelinde hareket eden bir devlet teşekkülüdür. Teşkilatın iki asra yaklaşan tarihi ve miras bir kurum olma serüveni, meslek dilinin oluşmasında yeteri kadar süreye sahip olduğunu da göstermektedir. Türk dilinin ilk yazılı belgeleri olan Göktürklere ait kitabelerinde geçen öt- ve al- eylemleri, Türk Polis Teşkilatının meslek dilinde ilk kayda geçirildiği şekilde yaşamaya devam etmektedir. Türkiye Türkçesinde unutulmuş öt- ve al- eylemleri, Türk polis jargonunda hâlihazırda canlı bir şekilde yaşamaya devam etmektedir. Kurumsal kimliği yansıtan meslek dilinin, köklü geçmişinin bu dil mirasıyla birlikte görülmesi bugüne kadar eksik kalmış bir cihettir. Çalışma, bu özellikleriyle gölgede kalmış polis meslek dilini resmî kuruluşundan çok daha eskilere götürmeyi ve kültürel dil mirasına ışık tutmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eski Türk Dili, Meslek Dili, Polis Jargonu.

Kaynakça

• [e-TS] Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ adresinden 10.08.2023 tarihinde alınmıştır. [TS] Türkçe Sözlük (2011). Ankara: TDK Yayınları. [DS] Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü. c. I-XII (1993). Ankara: TDK Yayınları. Wilkens, J. (2021).HandwörterbuchdesAltuigurischenAltuigurisch – Deutsch – Türkisch. Göttingen: UniversitätsverlagGöttingen. [TTS] XII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü. c. I-VIII (1996). Ankara: TDK Yayınları.