The Place of Rhymes in Kayseri Children's Games “This study was presented as a paper at the III. Language, Culture and Literature Student Symposium.”

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 23, 92 - 128, 31.12.2024

Banu Somyürek

Öz

Summary

Game is an indispensable element of life for children. From the early years of their lives, children engage in play with various forms and objects. In a sense, they establish a relationship with real life through games. The term game is not merely a means of entertainment or passing the time; it significantly contributes to the child's physical, mental, social, and emotional development.

In Kayseri, there are various games played by children, either created by themselves, improvised, or learned from adults. Due to changes in living conditions and lifestyles, these games have been on the verge of being forgotten. This study aims to bring together the oral cultural elements of rhymes in children's games that, although not necessarily played among children anymore, but still reside in memories. To achieve this goal, a literature review was conducted, existing studies were examined, and discussions were held with relevant individuals. Considering the breadth of the subject and geographical area, the study was limited to the central region of Kayseri. The data were classified under four main headings: rhymes initiating the game, rhymes creating a standalone game, rhymes used at specific stages within the game, and finally, rhymes said at the end of the game with a determinative function. The study did not delve deeply into the details of how the games are played, providing a broad overview instead. The primary objective was to categorize the placement of rhymes within the process of the game.

Key Words: Kids games, Rhymes

Anahtar Kelimeler

Nursery, chıldren's games, folk sience oral culture

Kayseri Çocuk Oyunlarında Tekerlemelerin Yeri "Bu çalışma III. Dil, Kültür ve Edebiyat Öğrenci Sempozyumu'nda bildiri olarak sunulmuştur."

Öz

Oyun, çocuklar için yaşamın vazgeçilmez bir unsurudur. Çocuklar yaşamlarının ilk yıllarından itibaren çeşitli form ve nesnelerle oyun kurarlar. Bir bakıma oyunlar aracılığı ile gerçek hayatla ilişki kurarlar. Oyun sadece bir eğlence, vakit geçirme aracı değildir. Çocuğun bedensel, ruhsal, sosyal ve zihinsel olarak gelişimine büyük katkı sağlar. Ana dilin akıcı ve doğru biçiminde kullanılma becerisine çocuk yaşlarda öğrenilen tekerlemelerin katkısı büyüktür. Çocukların hayal dünyasının zenginleşmesini sağlayan tekerlemeler aynı zamanda çocuklara topluluk karşısında konuşma cesareti vermektedir. Tekerlemelerin bir başka işlevi de çocukların hafızasını güçlendirerek ezber yeteneklerini geliştirmektedir. Teknolojinin gelişmesiyle sokak oyunlarının azaldığı dikkat çekmektedir. Bu değişimle birlikte hatırladığımızda bizleri çocukluğumuza götüren, yüzümüzde gülümseme bırakan tekerlemelerin de, çocuklar tarafından az tercih edilir hâle geldiğini görmekteyiz. Bu durum dil ve zihin gelişiminde önemli rol oynayan tekerlemelerin yeniden gündeme gelmesi ve müfredata girmesinin gerekliliğini göstermektedir. Kayseri’de çocukların oynadığı çok çeşitli oyunlar bulunmaktaydı. Yaşam şartları ve hayat tarzının değişmesi sonucunda bu oyunlar unutulmaya yüz tutmuştur. Çalışmada onlarca çocuk oyunu taranarak toplamda 48 adet tekerleme içeren çocuk oyunu incelenmiştir. Bu veriler dört ana başlık altında tasnif edilmiştir. Bu sınıflandırma tekerlemelerin oyunda kullanım alanlarına göre yapılmıştır. Oyunu başlatan tekerlemeler, oyunun esasını teşkil eden tekerlemeler, oyun içerisinde belli aşamalarda kullanılan tekerlemeler ve son olarak oyun bitiminde kullanılan tekerlemeler. Bu çalışma ile günümüzde olmasa da hafızalarda olan çocuk oyunlarındaki sözlü kültür unsurlarından tekerlemelerin bir araya getirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla yazın taraması yapılmış, önceden derlenen çalışmalar incelenmiş, kaynak kişilerle görüşülmüştür. Konu ve coğrafi alanın genişliği göz önüne alınarak çalışma alanı Kayseri merkezi olarak sınırlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tekerleme, Çocuk Oyunları, Halk Bilim, Sözlü Kültür

Kaynakça

• Albayrak,(2004).Ansiklopedik Halk Terimleri Sözlüğü,492
• Altıparmak, M. (2008a). Hatıralarımla Erkilet Belgeselinin Doğuşu,9.
• Altıparmak, M. (2008b). Hatıralarımla Erkilet Belgeselinin Doğuşu,13.
• And, D. (1974). Türk Folklorunda Oyun Kavramı Ve Oyunun Önemi. 1.Uluslararası Türk Folklor Semineri Bildirileri, 307.
• Artun, E. (2005). Türk Halkbilimi,275.
• Aydın, C. (1980). Çocuk Sporunda Halk oyunlarının Değeri. Türk Folklor Araştırmaları, 19(31), 31.
• Başgöz, İ. (1986). Türk Bilmeceleri,294.
• Boratav,P.N.(1973)100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yayınevi,146.
• Caferoğlu, A. (1994a). Anadolu Ağızlarından Toplamalar,84.
• Caferoğlu, A. (1994b). Anadolu Ağızlarından Toplamalar,85.
• Caferoğlu, A. (1994c). Anadolu Ağızlarından Toplamalar,98.
• Çolak, F. (2009a). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,221.
• Çolak, F. (2009b). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Biilimsel İncelemesi,224.
• Çolak, F. (2009c). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,227-228.
• Çolak, F. (2009ç). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,221.
• Çolak, F. (2009d). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,238-240.
• Çolak, F. (2009e). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,243-246 . Çolak, F. (2009f). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,258,259.
• Çolak, F. (2009g). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,261.
• Çolak, F. (2009h). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,267-270.
• Çolak, F. (2009ı). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,274.
• Çolak, F. (2009i). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,284.
• Çolak, F. (2009j). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,291.
• Çolak, F. (2009k). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,296.
• Çolak, F. (2009l). Geleneksel Kayseri Çocuk Oyunları ve Halk Bilimsel İncelemesi,300.
• Durbilmez, B. (2022). Türk Kültür Coğrafyası,42 .
• Fakazlı, A. E. (2020, Aralık). Gaziantep Yöresine Ait Geleneksel Çocuk Oyunları:Ambel Gog ve Zilley. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 5(4), 523-525.
• Gerçel, A. (2003). Develi Çocuk Oyunları Ve Tekerlemeleri,547.
• Görkem, B. (2014). Fahri Bilge Derlemeleri Kayseri Yöresi Türk Halk Bilim Çalışmaları,59-60.
• Özdemir, N. (2006a). Türk Çocuk Oyunları (Cilt 2),271.
• Özdemir, N. (2006b). Türk Çocuk Oyunları (Cilt 2),371
• Özulu, Y. E. (1973a). Dili,Deyimleri,Mahalli Oyunları,Manzum Bilmeceleri ve Turizm 'i ile Kayserim,77
• Özulu, Y. E. (1973b). Dili,Deyimleri,Mahalli Oyunları,Manzum Bilmeceleri ve Turizm 'i ile Kayserim,79
• Özulu, Y. E. (1973c). Dili,Deyimleri,Mahalli Oyunları,Manzum Bilmeceleri ve Turizm 'i ile Kayserim,81
• Özulu, Y. E. (1973d). Dili,Deyimleri,Mahalli Oyunları,Manzum Bilmeceleri ve Turizm 'i ile Kayserim,85
• Rehber Ansiklopedisi. (1984). XVI, 182
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. (2015). 2, 2171.
• Türkten, N. (2001a). Çocuklarla İlgili Kayseri Tekerlemeleri. Kayseri ve Yöresi Kültür Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni ,761.
• Türkten, N. (2001b). Çocuklarla İlgili Kayseri Tekerlemeleri. Kayseri ve Yöresi Kültür,Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni ,762.
• Türkten, N. (2001c). Çocuklarla İlgili Kayseri Tekerlemeleri. Kayseri ve Yöresi Kültür Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni ,763.
• Türkten, N. (2001d )Çocuklarla İlgili Kayseri Tekerlemeleri. Kayseri ve Yöresi Kültür,Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni ,765.
• Yıldız, Y. (2023). Her Açıdan Kayseri.