Türkmen Düğünü (1990) Dizisindeki Âdet Gelenek ve Göreneklere Popüler Kültürün Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 23, 276 - 292, 31.12.2024

Hulusi Çelik

Öz

Tüm insanlığın kendi milletine ait kültür ve ritüelleri bulunmaktadır. Bu ritüeller zamanla değişmiş ve toplumlar arasında daha sık karşılaşılan bir olay olarak günümüze gelmiştir. Bu ritüellerde yapılan uygulamalar (bölgelere göre farklılık gösterebilir), gelenekler ve görenekler popüler kültür sayesinde nesilden nesile değişmeye uğramıştır ve uğramaya devam etmektedir. Zira bir önceki neslin yaptıklarını yeni nesil yaşadıkları çağa daha uygun hâle getirerek kendilerine ait bir kültür ortaya çıkarmaktadırlar.
Popüler kültür toplumun çoğunluğu tarafından kabul edilen ve tüketilen davranışlar, eğilimler, normlar vb. kültürel ifadelerdir. Popüler kültür modern sanat, medya ve diğer kültürel alanlarla yaygınlaşan, popülerleşen ve takip edilen toplumda kabul görünmüş kültürel ifadelerdir.
İnsanların doğum, evlilik, ölüm vb. ana geçiş dönemlerinden evlilik geçiş dönemi ve ona bağlı ritüeller oldukça önemlidir. Günümüzde evlenme geçiş döneminde uygulanan ritüellerin birçoğunun popüler kültürün etkisiyle değiştiği görülmektedir. Örneğin, insanlar kitle iletişim araçları ile birbirleriyle çok rahat iletişime geçebildikleri için iki kişi sosyal medya üzerinden tanışmak suretiyle birbirini severek evlenemeye karar vermektedir.
Bu çalışmada ise Türkmen Düğünü (1990) adlı dizideki evlenme geçiş dönemine ait âdet, gelenek ve görenekler ele alınmaktadır. Bu dizinin senaryosu, Ali Yörük’ün 1970 yılında yazdığı Türkmen Düğünü tiyatro oyunudur. Bu metin, 1990 yılında teknolojinin gelişmesi ile mini bir dizi hâline dönüştürülerek TRT tarafından televizyonda yayınlanmıştır. Dizideki olaylar Afyonkarahisar ili Emirdağ ilçesinde Türkmen düğünü gelenek, görenek ve âdetlerini içinde bulunduran bir senaryoya dönüştürülmüştür. Çalışmamızda 1990 yılında Türkmen Düğünü dizisinden yola çıkılarak Türk düğünü gelenek görenek ve âdetleri halk bilimsel açıdan incelenecektir. Ayrıca, diziden yola çıkılarak geçmişteki uygulamalar ile günümüzdeki uygulamalar karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Türkmen Düğünü, Gelenek, Âdet, Görenek, Popüler Kültür

The Effect of Popular Culture on Traditions and Customs in the TV Series Turkmen Wedding (1990)

Öz

All humanity has had its own national culture and rituals. These rituals have changed over time and have come to the present day as a more common event among societies. The practices performed in these rituals (which may differ according to regions), traditions and customs have been and continue to be changed from generation to generation through popular culture. Because the new generations create a culture of their own by making what the previous generation did more suitable for the age they live in.
Popular culture is the cultural expressions such as behaviors, tendencies, norms, etc. accepted and consumed by the majority of the society. Popular culture is the cultural expressions that have become widespread, popularised and followed by modern art, media and other cultural fields.
Among the main transition periods of people such as birth, marriage, death, etc., the marriage transition period and related rituals are very important. Today, it is seen that many of the rituals applied in the marriage transition period have changed under the influence of popular culture. For example, since people can communicate with each other very easily through mass media, two people decide to get married by meeting each other through social media.
This study discusses the customs, the folkways, and the traditions belonging to the marriage transition period in the series called Turkmen Wedding (1990). The script of this series is the theatre play Turkmen Wedding written by Ali Yörük in 1970. This text was transformed into a mini-series with the development of technology in 1990 and broadcast on television by TRT. The events in the series were transformed into a scenario that includes Turkmen wedding traditions, customs, and folkways in Emirdağ district of Afyonkarahisar province. In our study, this series were analyzed in terms of folklore and Turkish wedding traditions, customs and folkways will be examined from a folk scientific point of view based on the Turkmen Wedding series in 1990. In addition, based on the series, the practices in the past and today's practices will be evaluated comparatively.

Anahtar Kelimeler

Turkmen Wedding, Custom, Tradition, Folkway, Popular Culture

Kaynakça

• Akarca T, N. İnam, B. (2022). Asya Studies, “Zonguldak İli Çaycuma Yöresinde Yapılan Evlilik Törenleri”, cilt 6, sayı 22, s. 287-298
• Bakar, N. Demir, Ö. (2016), Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, “Silifke Yörüklerinde Doğum, Evlenme ve Ölüm Gelenekleri Üzerine Bir Araştırma”, sayı 35, s. 111-133
• Berger, J. (1986), Görme Biçimleri, İstanbul : Metis Yayınları.
• Boratav, P. N. (2014). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Büyükokutan T, A. (2013), Türklük Bilimi Araştırmaları, “Yapısal ve İşlevsel Özellikleriyle “Gelin Göçürme” (Muğla İli Örneği) “Gelin Göçürme””, sayı 34, s. 35-56
• Çolak, A. (2012), Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, “Hadis Temelli Anadolu Düğün Âdetleri”, cilt 1, sayı 1, s. 147-188
• Eroğlu, E. Karakoç, E. (2019), International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS), “Popüler Kültür Ürünü Olarak Evlilik Programları”, cilt 5, sayı 1, s. 159-181
• Fiske, J. (1999). Popüler Kültürü Anlamak. (Çev. Süleyman İrvan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kaya, K. Orhan, F. (2018), Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, “Nogay Türklerinde Düğün Âdetleri (Konya Örneği)”, sayı 43, s.66-91
• Kaya, T. (2019), Erciyes İletişim Dergisi, “Gelin-Kaynana İletişiminin Niteliğini Belirleyen Kültürel Etmenler”, cilt 6, sayı 1, s. 185-204
• Korkmaz A, M. (2021), Karadeniz İncelemeleri Dergisi, “Hasan Tahsin Okutan’ın Giresun Şebinkarahisar Tamzara Düğün Âdetleri Halk Oyunları ve Türklüleri”, cilt 15, sayı 30, s. 579-614
• Örnek V, S. (2000), Türk Halkbilimi, Ankara: HAGEM Yayınları.
• Özçetin, B. (2016), Moment Dergi, “Popüler Kültür, Din ve Sekülerlik Tayfun Atay’la Söyleşi”, cilt 3, sayı 1, s. 5-20
• Penciyev, M. Sultanova, A. (2002), Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, “Lebap (Çarçov) Türkmenlerinde Düğün detleri”, sayı 14
• Taşcı, H. (2021), Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, “Geçmişten Günümüze Gölpazarı Düğün Âdetleri”, cilt 6, sayı 2, s. 869-913
• Van Gennep, A. (2022). Geçiş ritleri. Tabular, batıl inançlar, büyüler, ayinler ve törenler. (çev. Oylum Bülbül Beşler). İstanbul: Nora Kitap.
• Van Gennep, A. Folklor. (Çeviren: P. Naili Boratav), Ankara: Ulus Basımevi, 1939
• Yeşil, Y. (2014), 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, “Türk Dünyası’nda Geçiş Dönemi Ritüelleri Üzerine Tespitler”, cilt 3, sayı 9, s. 117-136
• Yeşil, Y. (2012). Türk dünyasında geçiş dönemi ritüelleri ve bu ritüellerde icra edilen türler. Ankara: T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı, Doktora Tezi.
• Yörük, A. (1987), Türkmen Düğünü, Ankara : Ocak Yayınları.
• Zafer, Z. (2001), Erdem, “Pomak Türklerinin Nişan ve Düğün Geleneği”, cilt 13, sayı 39, s. 569-588
• Ziya Gökalp (1976). Türk medeniyeti tarihi. Kültür Bakanlığı.