On the Contents of the National Anthems of the Independent Turkish States

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 23, 401 - 422, 31.12.2024

Serkan Yüksel

Öz

National anthems, together with the flag, are among the most sacred spiritual values of a state. While flags express sovereignty, national anthems are generally sacred texts that tell the story of gaining this sovereignty, express the national consciousness that emerged during the gain of sovereignty, and use advice to avoid losing sovereignty. Since the formation of national anthems emerged in parallel with the independence of states, they express a high sacredness. Historical experiences of states in gaining sovereignty, national characters of societies, worldviews, and geography in which they live also play an effective role in the content of these national anthems. In this context, while the national anthems of some countries contain words related to the struggle for independence such as war, heroism, sovereignty, and blood, the content of the national anthems of some countries consists of different types of word groups. For example, while there is a word group expressing war, sovereignty, and nobility in the National Anthem of Germany, there are more words expressing diligence, productivity, and continuity. This situation constitutes a good example of national anthems reflecting national characters in a world where Turks are known for their warrior identity and Germans for their diligence. In this context, our study will examine the Azerbaijani national anthem called Dövlәt Himni, the Kazakh national anthem called Memlekettik Gimni, the Kyrgyz national anthem called Uluttuk Gimn, the Uzbek national anthem called Dävlät Mädhiyesi, the Turkish national anthem called İstiklal Marşı and the Turkmen national anthem called Dövlet Gimni. At first glance, the war, heroism and praise expressions that stand out in the national anthems of Turkey and Azerbaijan; the natural elements and forms of expressions that stand out in the national anthems of Kyrgyzstan and Kazakhstan; the reasons for the leader praise and the understanding of peace that stand out in the national anthems of Uzbekistan and Turkmenistan will be interpreted and the contents of the aforementioned texts will be examined in general. While conducting this review, national anthems of different countries will also be used to strengthen the analysis

Anahtar Kelimeler

National anthems, culture, society, linguistics

Bağımsız Türk Devletlerinin Millî Marşlarının Muhtevası Üzerine

Öz

Millî marşlar, bayrakla birlikte bir devletin mukaddes manevi değerlerinin başında gelmektedir. Bayraklar egemenliği ifade ederken millî marşlar genellikle bu egemenliğin kazanılışını anlatan, egemenlik kazanılırken ortaya konan millî bilincin ifade edilmesini ve egemenliği kaybetmemek için öğüt ifadelerinin kullanıldığı mukaddes metinlerdir. Millî marşların oluşması devletlerin bağımsızlık kazanmalarıyla paralel ortaya çıktığı için yüksek bir kutsiyet ifade eder. Devletlerin egemenlik kazanma hakkındaki tarihî tecrübeleri, toplumların millî karakterleri, dünya görüşleri, yaşadıkları coğrafya gibi birtakım olgular da bu millî marşların muhtevaları üzerinde etkili bir rol oynar. Bu bağlamda bazı ülkelerin millî marşları savaş, kahramanlık, egemenlik, kan gibi bağımsızlık mücadelesine dair kelimeler içerirken bazı ülkelerin millî marşlarında muhtevayı başka türden kelime kadroları oluşturur. Örnek vermek gerekirse İstiklal Marşı’nda savaş, egemenlik, asalet ifade eden bir kelime kadrosu mevcutken Almanya Millî Marşı’nda daha çok çalışkanlık, üretkenlik ve devamlılık ifade eden kelimeler mevcuttur. Bu durum günümüzde Türklerin savaşçı kimliği ve Almanların da çalışkanlıklarıyla bilindiği bir dünyada millî marşların millî karakterleri yansıtmasının güzel bir örneğini teşkil eder. Bu bağlamda bizim çalışmamızda Dövlәt Himni olarak adlandırılan Azerbaycan millî marşı, Memlekettik Gimni olarak adlandırılan Kazakistan millî marşı, Uluttuk Gimn olarak adlandırılan Kırgızistan millî marşı, Dävlät Mädhiyesi olarak adlandırılan Özbekistan millî marşı, İstiklal Marşı olarak adlandırılan Türkiye millî marşı ve Dövlet Gimni olarak adlandırılan Türkmenistan millî marşları ele alınacaktır. İlk bakışta Türkiye ve Azerbaycan millî marşlarında göze çarpan savaş, kahramanlık, övgü ifadeleri; Kırgızistan ve Kazakistan millî marşlarında göze çarpan tabiat unsurları ve ifade biçimleri; Özbekistan ve Türkmenistan millî marşlarında göze çarpan lider övgüsü ve sulh anlayışının sebepleri yorumlanacak ve mezkûr metinlerin muhtevaları genel itibariyle incelenecektir. Bu inceleme yapılırken tahlilin güçlenmesi açısından farklı ülkelerin millî marşlarından da yararlanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

milli marşlar, kültür, toplum, dilbilim

Kaynakça

• Arıklı, G. & Yılmaz, S.A. (2022). Özerk ve Bağımsız Türk Cumhuriyetlerinin Millî Marşlarında Türklük Tasavvuru. 100. Yılında Kültür Coğrafyamızda İstiklal Marşı ve Mehmet Akif Ersoy (Ed.: Güngör, Ö. & Yel, S. & Civelek, Y.). TBMM Başkanlığı İdari Teşkilatı.
• Atsız, H. N. (2015). Türk Ülküsü. Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Buran, A. (2016). Kurşunlanan Türkoloji. Akçağ Yayınları.
• Buran, A. (2023). Sovyetler Birliği ve Repressiya. Türk Dünyasında Repressiya (Ed.: İbrahim Dilek). Ytb Yayınları. Ankara.
• Çetin Dağdelen, M. (2022). Ulus-Devletlerin Özet Metni Millî Marş Tezahürleri. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 10(30), 354-385. Https://Doi.Org/10.33692/Avrasyad.1085964.
• Çetin, N. & Topsakal, İ. “Sovyetler Birliği’nin Kazakistan’da Büyük Tasfiye Dönemi (1937-1938)”. Avrasya İncelemeleri Dergisi 12, Sy. 1 (Mart 2023): 1-18.
• Çetin, N. (2014). İstiklâl Marşı’mızı Anlamak. Türkoloji Dergisi, 21(2), 2-69. Https://Doi.Org/10.1501/Trkol_0000000286
• Edmunds, E. (2009). Soviet Music And Society Under Lenin and Stalin: The Baton and Sickle. Routledge. Ercilasun, A.B., Akkoyunlu, Z. (2014). Kâşgarlı Mahmut Dîvânu Lugâti’t-Türk Giriş Metin-Çeviri-Notlar-Dizin, TDK Yayınları, Ankara.
• Göl, H. (2016). Geçmişten Günümüze Azerbaycan. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1). Hekimoğlu, V. S. F. (2018). Birinci Dünya Savaşının Kazakistan’a Etkileri. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(35), 103-120.
• Https://Www.Akorda.Kz/En/State_Symbols/Kazakhstan_Anthem
• Kabılbekova, Tamara (1997). “Kırgız Halkının Ortaya Çıkışı”. Bilig 4: 32-48.
• Kirişçioğlu, M. F., & Musayev, M., (2013). Türk Cumhuriyetlerinin Millî Marşları. Türkologiya , No.2, 1-18.
• Sagınbayeva, B. (2022). Türk İstiklâl Marşı ile Kırgız İstiklâl Marşı’nın Karşılaştırmalı Analizi. Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi. 1-11.
• Seferov, R. (2005). Sovyet Dönemi ve Bağımsızlık Sonrası Azerbaycan Nüfusunun Etnik Yapısındaki Değişimler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi(17), 395-409.
• Sınav, O. (2006). Kazakistan’ın Sosyo Kültürel ve Sosyo Ekonomik Yapısı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı. İstanbul.
• Sürmeli, S. (2010). Kırgızistan. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(6).
• Şimşir, N. (2008). Kazak Tarihi ve Kültürü Araştırmaları. İstanbul. İQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Yıldız, Ş.(2019). Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Etnik Kompozisyonu. International Social Sciences Studies Journal , Vol.5, No.40, 4100-4107.
• Https://Www.Azerbaijans.Com/Content_975_Az.Html
• https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/Azerbaycan_SSC_Mar%C5%9F%C4%B1.html#cite_note-2
• Https://Www.Azerbaijans.Com/Content_976_Tr.Html
• TTPS://Www.Azerbaijans.Com/Content_976_Tr.Html
• Https://Www.Azerbaijans.Com/Content_656_Az.Html, Erişim Tarihi:15.05.2024
• Https://Www.Worldometers.İnfo/World-Population/Azerbaijan-Population
• Https://Www.Akorda.Kz/En/State_Symbols/Kazakhstan_Anthem, Erişim Tarihi: 15.05.2024
• Https://Web.Archive.Org/Web/20071108004559/Http://David.National-Anthems.Net/Kz-Ssr'.Html (Erişim Tarihi: 15.05.2024).