The Right to Work of Long-Term Residence Permit Holders: A Legal Evaluation of the Necessity of the Permanent Work Permit Requirement

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 243 - 273, 06.12.2025

Alper Soylu

Öz

Under the Law on Foreigners and International Protection (LFIP) enacted in 2013, holders of a long-term residence permit were granted the right to work, similarly to the regime established by Council Directive 2003/109/EC concerning the status of long-term residents. However, the subsequent enactment of the International Labour Force Law (ILFL) in 2016 made the exercise of this right conditional upon obtaining a permanent work permit. This situation creates an inconsistency between the two legal instruments, adversely affecting the right to equal treatment, the legal certainty of foreigners, and the holistic approach to migration management. For this reason, the article argues that, except for the exemptions regulated under the LFIP, long-term residence permit holders have the right to equal treatment with Turkish citizens, and that obtaining an additional work permit to be able to work is not legally required. The study employs a legislation-based comparative analysis, making use of relevant national and international laws, regulations, directives, and conventions. The limited access to regulatory administrative acts and detailed statistics constitute the limitations of the study.

Anahtar Kelimeler

Residence Permit , Work Permit , Long-Term Resident , Equal Treatment , Foreigner

Uzun Dönem İkamet İzni Sahibinin Çalışma Hakkı: Süresiz Çalışma İzni Şartının Hukuken Gerekliliği Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

2003/109/EC sayılı Uzun Dönem İkamet Direktifiyle benzer şekilde 2013 tarihli Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) ile uzun dönem ikamet izni sahiplerine çalışma hakkı tanınırken, sonradan yürürlüğe giren 2016 tarihli Uluslararası İşgücü Kanunu (UİK) ile bu hak, süresiz çalışma izni almaya bağlanmıştır. Bu durum iki mevzuat arasında uyumsuzluk oluşturmakta; Türk göç hukukunda eşit muamele görme hakkını, yabancıların hukuki güvenliğini ve bütüncül göç yönetimi yaklaşımını olumsuz etkilemektedir. Bu sebeple makale, uzun dönem ikamet izni sahibinin YUKK’ta düzenlenen istisnalar dışında Türk vatandaşlarıyla eşit muamele görme hakkına sahip olduğunu, özellikle çalışabilmek için ayrıca bir çalışma izni almasının hukuken gerekmediğini iddia etmektedir. Yöntem olarak mevzuat temelli karşılaştırmalı analiz yapılmış; ulusal ve uluslararası ilgili kanun, yönetmelik, direktif ve sözleşmelerden faydalanılmıştır. Düzenleyici idari işlemlere ve detaylı istatistiklere erişimin sınırlı olması çalışmanın kısıtlarını oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

İkamet İzni , Çalışma İzni , Uzun Dönem İkamet , Eşit Muamele , Yabancı

Kaynakça

• 2003/109/EC sayılı Uzun Dönem İkamet Direktifi (2003). RG: 23.01.2004-L016. https://eur-lex.europa. eu/eli/dir/2003/109/oj/eng
• 2021/1883 sayılı AB Mavi Kart Direktifi (2021). RG: 28.10.2021-L382/1. https://eur-lex.europa.eu/eli/ dir/2021/1883/oj/eng
• 2024/1233 sayılı Tek İzin Direktifi (2024). RG: 30.04.2024-L. https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2024/1233/ oj/eng
• Akyıldız, İ. E. (2025). Beyin göçü politikaları: dünya’dan ve Türkiye’den örnekler. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 326-361. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1531641
• Arslan, Ş., & Konyalı, G. (2023). Avrupa birliği mavi kart direktifi: üçüncü devlet vatandaşlarının yüksek nitelikli istihdam amacıyla giriş ve ikamet koşullarına ilişkin 2021/1883 sayılı direktifin değerlendirilmesi. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 22(2), 291-321. https://doi.org/10.32450/aacd.1339788
• Asar, A. (2015). Göç yönetimi: Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu sonrası Türkiye’de yeni dönem. Pelin Ofset.
• Asar, A. (2018). Yabancılar hukuku. Seçkin Yayıncılık.
• Avrupa İkamet Sözleşmesi (1955). RG: 17.09.1989-20285., Avrupa Konseyi. (2024). Türkiye’de göç bağlamında çocuklar için vesayet sistemine dair değerlendirme raporu. https://rm.coe.int/turkiyede-goc-baglam-nda-cocuklar-icin-vesayet-sistemine-dairdegerlen/1680b2b192
• Aybay, R., & Dardağan Kibar, E. (2010). Yabancılar hukuku. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Aygün, M. (2018). Vatandaş veya imtiyazlı yabancı olma yönünde kabul edilen düzenlemelere sığınmacılar açısından eleştirel bir bakış: uzun dönem ikamet izni, turkuaz kart sahipliği ve vatandaşlık hakkı çerçevesinde. Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-194.
• Castles, S., Miller, M. J., & de Haas, H. (2022). Göçler çağı: modern dünyada uluslararası göç hareketleri. GAV Perspektif Yayınları.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (t.y.). E-Muafiyet yabancı uyruklu mevsimlik işçiler. 06 Mart 2025. https://yuminet.csgb.gov.tr
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2022). E-izin başvuru sistemi. https://www.calismaizni.gov.tr
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2024a). 2023 yılı yabancı çalışma izin istatistikleri. https://www. csgb.gov.tr/%C4%B1statistikler/calisma-hayati-%C4%B1statistikleri/resmi-%C4%B1statistik-programi/calismahayati-%C4%B1statistikleri/
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2024b). Çalışma izni muafiyeti başvuru sistemi. E-MUAFİYET. https://emuafiyet.csgb.gov.tr
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2024c). Yabancılara düzenlenen belgeler. https://www.csgb.gov. tr/uigm/genel-bilgi/yabancilara-duzenlenen-belgeler/
• Çelikel, A., & Öztekin Gelgel, G. (2022). Yabancılar hukuku. Beta Basım Yayım.
• Değerli Kağıtlar Kanunu, 210 (1963). RG: 28.02.1963-11343.
• Doğan, V. (2021). Türk yabancılar hukuku. Savaş Yayınevi.
• Erkal, A. (2014). İdarenin hukuk kurallarını üst normlara uygunluk bakımından kontrol etme ve kuralı uygulamayı ihmal etme yetkisi. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1), 183-215.
• Esen, E. (2019). Türk hukukunda yabancıların ikamet izinleri. Beta Basım Yayım.
• Gişi, M. B. (2016). İdare hukukunda yorum ve idari uyuşmazlıkların çözümünde ve yorumlanmasında hukuk devleti ilkesinin yeri ve önemi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 215-232.
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2017, Ağustos 21). GPK sonrası uzun dönem ikamet izni duyurusu. https://www. goc.gov.tr/uzun-donem-ikamet-izni
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2019). Türkiye’de yaşam rehberi. https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/ Yayinlar/Kitaplar/y-reh/Tu%CC%88rkiyede-Yas%CC%A7am-Rehberi.pdf#page=39.36
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2023). Göç İdaresi Başkanlığı 2022 yılı faaliyet raporu. https://www.goc.gov.tr/ kurumlar/goc.gov.tr/Kurumsal/Strateji/2023-Mayis-/2022-Yili-Faaliyet-Raporu.pdf
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2025a). e-İkamet uygulaması. https://e-ikamet.goc.gov.tr
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2025b). GİB internet sitesi. https://www.goc.gov.tr
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2025c). Göç randevu. https://randevu.goc.gov.tr
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2025d, Ekim 14). İkamet İzinleri İstatistikleri. https://www.goc.gov.tr/ikametizinleri
• Gözler, K. (2012). Yorum ilkeleri. [Konferans Sunumu] Anayasa hukukunda yorum ve norm somutlaşması. Türkiye Barolar Birliği Yayınları 236, 15-119. https://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/468.pdf Harçlar Kanunu, 492 (1964). RG: 17.07.1964-11756.
• İçduygu, A. (Ed.). (2012). Kentler ve göç: Türkiye, İtalya, İspanya örnekleri. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• İstanbul Valiliği İl Göç İdaresi Müdürlüğü. (t.y.). Kirim Tatar Türkleri için uzun dönem ikamet izni duyurusu. https:// istanbul.goc.gov.tr/kirim-tatar-turkleri-icin-uzun-donem-ikamet-izni-duyurusu
• Kale Yazılım. (2019). GöçNet projesi. Projeleri. https://kaleyazilim.com.tr/projelerimiz
• Kavlak, B. (2019). Uluslararası işgücü kanunu ile getirilen bir yenilik: turkuaz kart. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 2, 337-362. https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.541924
• Koca, S. Ç. (2016). Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu uyarınca yabancıların Türkiye’de ikameti ve uzun dönem ikamet iznine ilişkin değerlendirmeler. Ankara Barosu Dergisi, 2, 43-88.
• Özkan, I. (2013). Göç, iltica ve sığınma hukuku. Seçkin Yayıncılık.
• Öztürk, N. (2021). Mavi kart hamillerinin Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanacağına ilişkin düzenlemeye eleştirel bir bakış. Public and Private International Law Bulletin, 41(2), 955-978.
• Perruchoud, R., & Redpath, J. (Ed.). (2013). Göç Terimleri Sözlüğü (2. bs). Uluslararası Göç Örgütü.Sayıştay Başkanlığı. (2019). Sayıştay’ın GöçNet projesi bilişim sistemleri denetimi. https://www.sayistay. gov.tr/reports/download/Xl3g485gKO-gocnet-projesi-bilisim-sistemleri-denetimi-ozeti-2019
• Soylu, A. (2017a). e-İkamet ile yapılan ikamet izni başvurusunun kullanıcı gözüyle incelenmesi [Dönem Projesi, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü].
• Soylu, A. (2017b). Yabancılar ve uluslararası koruma kanunu kapsamında ikamet izinleri [Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi]. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü.
• Soylu, A. (2025). Türkiye’de ikamet izni harçları: Hukuki çerçeve, uygulama esasları ve sona erme hallerinde iade. Journal of Migration and Political Studies, 3(2), 145-169. https://doi.org/10.69510/mipos.1681123
• Soylu, T. (2017). Kamu yönetiminde çağrı merkezlerinin rolü: göç yönetiminde Yabancılar İletişim Merkez (YİMER 157) örneği [Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi]. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü.
• Şenel, L. (2023). Hak ve özgürlüklerin çatışması. Kırklareli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(2), 347- 379.
• Türk Dil Kurumu Başkanlığı. (2022). TDK güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr
• Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu veya Özel Kurum, Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine Dair Kanun, 2527 (1981). RG: 29.09.1981-17473.
• Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu veya Özel Kurum, Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine Dair Kanunun Uygulanması Hakkındaki Yönetmelik (1983). 2527 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği. RG: 14.01.1983-17928.
• Türk Vatandaşlığı Kanunu, 5901 (2009). RG: 12.06.2009-27256.
• Uluslararası Göç Örgütü. (2004). Göç yönetiminin esasları politika makamları ve uygulayıcılar için bir rehber-2. Uluslararası Göç Örgütü.
• Uluslararası İşgücü Kanunu, 6735 (2016). UİK. RG: 13.08.2016-29800.
• Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği (2022). RG: 02.02.2022-31738.
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, 6458 (2013). YUKK. RG: 11.04.2013-28615. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik (2016). YUKKUY. RG: 17.03.2016-29656. Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı. (2021, Ağustos 20). Uzun dönem ikamet izni başvuruları yeniden başladı. https://ytb.gov.tr/haberler/uzun-donem-ikamet-izni-basvurulari-yeniden-basladi Yükseköğretim Kanunu, 2547 (1981). RG: 06.11.1981-17506.