Uluslararası Göç Sürecinde Kadın ve Türkiye’deki Suriyeli Kadınların Ekonomik Yaşama Katılımı

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 88 - 111, 29.04.2022

Aslı Deveci

Öz

Göç alanına ilişkin tarih boyunca pek çok araştırma yapılmıştır. Göçün cinsiyet temelli analizi ise 20.yy. da yapılan çalışmalara dayanmaktadır. 20.yy. a kadar göçte kadının yeri edilgen bir konumda tutulurken, zamanla kadınlar göçün en önemli aktörü olarak tanımlanmıştır. Bu durum, göç eğilimlerini cinsiyet temelli alanlara yönlendirmiştir. Günümüzde dünya genelindeki birçok kadının, aile bireylerine bakmak, eğitim gibi amaçlarla uluslararası göçte aktif olarak yer aldığı bilinmektedir. Bununla birlikte ekonomik gerekçelerle ya da zorunlu koşullar sebebiyle göç ettikleri ülkelerde göçmen kadınların çalışma hayatında yer alma talepleri her geçen gün artmaktadır. Ancak bu nüfusun işgücü piyasasına katılımına ilişkin cinsiyet rollerine dayanan geleneksel, kültürel ve yasal birtakım zorluklar bulunmaktadır. İşgücü piyasasına girişte yaşanılan bu zorluklar göç sürecinde yer almış bu kadınları ekonomik ve psikolojik yönden kırılgan hale getirmektedir. Bu yönüyle küresel düzeyde yaşanan göç eğilimlerinin işgücü piyasaları yönüyle de cinsiyet temelli ele alınması önemli bir çalışma alanını oluşturmaktadır. Bu çalışmada, uluslararası göç sürecinde ve işgücü piyasalarındaki göçmen kadınlardan yola çıkarak Türkiye’de son yıllarda sığınmacı nüfusun büyük bir kısmını oluşturan Suriyeli kadınların ekonomik hayata katılımda karşılaştıkları güçlüklere yer verilmiştir. Çeşitli araştırma raporlarının da incelendiği çalışmada, Suriyeli kadınların çalışma hayatına girmede cinsiyet rollerine bağlı olarak geleneksel-kültürel engeller ve kayıt dışılık, ücret adaletsizliği ile işyeri uyumu gibi zorluklarla karşılaştığı anlaşılmıştır. Bu zorluklara rağmen kadınların işgücü piyasasında yer almalarının hane ve toplum içindeki statülerini yükseltmelerine, ekonomik, psikolojik dayanıklılıklarına ve sosyal uyumlarına katkı sağladığı da görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Göç, Suriyeli Kadınlar, İşgücü Piyasası

Kaynakça

• Abadan Unat, N. (2002). Bitmeyen Göç: Konuk İşçilikten Ulusötesi Yurttaşlığa. İstanbul: İstanbul Bigi Üniversitesi Yayını.
• AFAD. (2014). Türkiye'deki Suriyeli Kadınlar. Ankara: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
• Akis, Y. (2016). Uluslararası Zorunlu Göç Literatüründe Toplumsal Cinsiyet: Başlıca Yaklaşımlar ve Eleştiriler. G. I.
• Öner, & A. Ş. Öner içinde, Küreselleşme Çağında Göç, 379-398, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Anthias, F., & Cederberg, M. (2006). State of the Art Theoretical Perspectives and Debates in the UK . UK: Oxford Brookes University.
• Arslanoğlu, İ. (2016). Bilimsel Yöntem ve Araştırma Teknikleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Aziz, A. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK). (2021, Şubat). Anasayfa. UNHCR Türkiye: https:// www.unhcr.org/tr/ adresinden alındı
• Castles, S., & Miller, M. J. (2008). Göçler çağı: Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri. (B. U. Bal, & İ. Akbulut, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Dedeoğlu, S., & Gökmen, Ç. E. (2020). Göç Teorileri, Göçmen Emeği ve Entegrasyon: Kadınların Yeri. K. Biehl, & D. Danış içinde, Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Göç Araştırmaları, 20-25, İstanbul.
• Erdoğan, M. (2020). Suriyeliler Barometresi-2019: Suriyelilerle Uyum İçinde Yaşamın Çerçevesi. Ankara: Orion Kitabevi.
• Erdoğan, M., & Ünver, C. (2015). Türk İş Dünyasının Türkiye'deki Suriyeliler Konusundaki Görüş, Beklenti ve Önerileri. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu.
• Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik. (2016, 15 1). (29594). T.C. Resmi Gazete.
• Göç Araştırmaları Derneği [GAR]. (2020). Mecburiyet, Müzakere, Değişim:Suriyeli Kadınların Çalışma Deneyimleri ve Toplumsal Cinsiyet İlişkileri. İstanbul: Göç Araştırmaları Derneğ (GAR). Şubat 27, 2021 tarihinde https:// www.sivilsayfalar.org/wp-content/uploads/2020/05/mecburiyet-muzareke-degisim-suriyeli-kadinlarincalisma-deneyimler-ve-toplumsal-cinsiyet-iliskileri-.pdf adresinden alındı
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü [GİGM]. (2021, Şubat 21). İstatistikler. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü: https://www. goc.gov.tr/gecici-koruma5638# adresinden alındı
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2021). İstatistikler. Geçici Koruma: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden alındı
• İçduygu, A., Erder, S., & Gençkaya, Ö. F. (2014). Türkiye'de Uluslararası Göç Politikaları 1923-2023: Ulus-devlet Oluşumundan Ulus-Ötesi Dönüşümlere. İstanbul: Koç Üniversitesi Göç Araştırmalar Merkezi.
• International Labour Organization (ILO). (2020). Türk İşgücü Piyasasında Suriyeli Mülteciler. Ankara: International Labour Organization. Şubat 26, 2021 tarihinde https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/--- ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_739463.pdf adresinden alındı
• International Labour Organization (ILO). (2018). ILO Global Estimates on International Migrant Workers: Results and Methodology. Geneva: International Labour Organization. Şubat 19, 2021 tarihinde https://www.ilo. org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_652001.pdf adresinden alındı
• International Organization for Migration (IOM). (2009). Göç Terimleri Sözlüğü. İsviçre, Cenevre. Şubat 2021 tarihinde https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml18.pdf adresinden alındı
• International Organization For Migration. (2003). World Migration Report 2003: Managing Migration Challenges and Responses for People on the Move. İsviçre: International Organization For Migration. Şubat 13, 2021 tarihinde https://publications.iom.int/books/world-migration-report-2003-managing-migration adresinden alındı
• IOM. (2019). World Migration Report 2020. Switzerland: International Organization for Migration. Şubat 14, 2021 tarihinde https://publications.iom.int/books/world-migration-report-2020 adresinden alındı
• KADEM. (2018). Sığınmacı Kadınlar Ekonomik ve Sosyal Uyum Profil Tarama Raporu. Ankara: AFAD, KADEM. Şubat 26, 2021 tarihinde https://kadem.org.tr/kadem-siginmaci-kadinlar-ekonomi%CC%87k-ve-sosyaluyum-profi%CC%87l-tarama-raporu/ adresinden alındı
• Kalaylıoğlu, Y. A. (2014). Ankara'daki Düzenli İranlı Göçmenlerin Farklı Sermayeleri ve Düzenli Kalma Stratejileri.
• Nüfus Bilimleri Dergisi, 36, 33-36. Şubat 13, 2021 tarihinde http://www.hips.hacettepe.edu.tr/nb_dergi/ nbd_cilt36.shtml adresinden alındı
• Kofman, E., Phizacklea, A., Raghuram, P., & Sale, R. (2000). Gender and International Migration in Europe. London: Routledge.
• Laczko, F., & Anich, R. (2013). World Migration Report. Geneva: International Organization for Migration. Eylül 3, 2017 tarihinde https://publications.iom.int/system/files/pdf/wmr2013_en.pdf adresinden alındı
• Milli Eğitim Bakanlığı . (2019-2020). Örgün Eğitim İstatistikleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı .
• Morokvasic, M. (2014). Gendering Migration. Migration and Ethnic Themes, 355-378. doi:10.11567/met.30.3.4
• Şeker, D., & Uçan, G. (2016). Göç Sürecinde Kadın. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(14), 200-214. Şubat 17, 2021 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/301306537_GOC_SURECINDE_KADIN/ link/58ca3de792851c4b5e6dded9/download adresinden alındı
• T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2020). İstatistikler. Çalışma Hayatı İstatistikleri: https://www.csgb. gov.tr/istatistikler/calisma-hayati-istatistikleri/resmi-istatistik-programi/yabancilarin-calisma-izinleri/ adresinden alındı
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2016). Türkiye’deki Geçici Koruma Statüsündeki Suriyelilere Yönelik 2016-2018 Dönemini Kapsayan Birinci Aşama İhtiyaç Analizi. Ankara.
• TÜİK. (2018). İstatistikler. Türkiye İstatistik Kurumu: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=nufus-vedemografi-109&dil=1 adresinden alındı
• Türk Dil Kurumu. (2021, Şubat 13). Güncel Türkçe Sözlük . Türk Dil Kurumu: https://www.tdk.gov.tr adresinden alındı
• Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu [TİSK]. (2015). Türk İş Dünyasının Türkiye'deki Suriyeliler Konusundaki Görüş, Beklenti ve Önerileri. Ankara: TİSK.
• UN Women. (2017). Women Migrant Workers' Contributions to Development. New York. Şubat 17, 2021 tarihinde UN Women: https://www.unwomen.org/en adresinden alındı
• UNDESA. (2020). International Migration 2020 (Highlights). Newyork. Şubat 14, 2021 tarihinde https:// www.un.org/development/desa/pd/sites/www.un.org.development.desa.pd/files/undesa_pd_2020_ international_migration_highlights.pdf adresinden alındı
• UNHCR. (2017b). Syria Regional Refugee Response. Kasım 2017 tarihinde UNHCR Syria: http://data.unhcr.org/ syrianrefugees/country.php?id=224 adresinden alındı
• UNHCR. (2017c). Publication, Syrian In Focus. UNHCR: http://www.unhcr.org/sy/syria-in-focus adresinden alındı UNHCR. (2019). Global Trends: Forced Dısplacement ın 2019. Şubat 20, 2021 tarihinde https://www.unhcr.org/tr/ wp-content/uploads/sites/14/2020/10/Global-Trends-2019.pdf adresinden alındı
• United Nations Department of Economic and Social Affairs [UNDESA]. (2020). International Migration Data. Şubat 2021 tarihinde Population Division: https://www.un.org/development/desa/pd/ adresinden alındı
• United Nations High Commissioner for Refugees [UNHCR]. (2021, Şubat). Refugee Data Finder. United Nations High Commissioner for Refugees: https://www.unhcr.org/refugee-statistics/ adresinden alındı
• Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu [YUKK]. (2013). (28615). T.C. Resmi Gazete. Şubat 21, 2021 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/#kanunlar adresinden alındı