Göçmenler, Demokratik Yurttaşlık ve İnsan Hakları

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 50 - 65, 18.05.2023

Onur Bilginer

Öz

Bu çalışma, sosyal ve siyasal kuramın ışığında, farklı türden eşitsizliklerin kesiştiği dar bir alanda sıkışıp kalan ve orada var olma mücadelesi veren göçmenlerin- ama özellikle de zorunlu göç edenlerin- yurttaş ve insan haklarıyla kurduğu ilişkiyi değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu yazının temel sorusu, “yurttaş” olamayan göçmenlerin “insan” olarak nasıl bir hayat sürdüğüdür. Fakat burada yurttaşlığın kimlere hangi koşullarda verilmesi gerektiği gibi uzun ve kapsamlı bir tartışmaya girmek yerine, iki meseleye odaklanılacaktır. İlki, göçmenlerin çeşitli sebeplerle mahrum bırakıldığı yurttaşlığın idealde ne anlamana geldiğidir. Bunun için Jean-Jacques Rousseau’nun siyasal felsefesine (İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı ve Toplumsal Sözleşme isimli eserlerine) başvurulacak ve siyasal katılımın insanın varoluşundaki yeri ve önemini sorgulanacaktır. İkinci meseleyse, “yurttaş” ve “insan” kategorilerinin karşılıklı ilişkisi ve insan haklarının egemen iktidar açısından taşıdığı siyasal fonksiyondur. Bu kısımda, Hannah Arendt, Giorgio Agamben ve Jacques Rancière’in yazılarına ve aralarındaki fikir ayrılıklarına göndermelerle, yurttaş ve insan haklarının örtüşüp örtüşmediği tartışılacaktır. Bunu yaparken, Arendt’in “ya yurttaş hakları insan haklarıdır ya da insan hakları yurttaş hakları” ifadesi üzerinde özellikle durulacaktır. Zira Arendt haklıysa ve insan hakları yurttaş olmayanlara verilen haklar ise, kamusal alandan ziyade özel alana ilişkin olmalıdır. Bu durumda, insan hakları hiçbir siyasal anlam taşımaz. Yok, eğer insan hakları zaten anayasal haklara sahip olan yurttaşlara veriliyorsa, bu sefer de bir totolojiden ibaret olur.

Anahtar Kelimeler

Yurttaşlık, Göçmenler, İnsan Hakları, Çıplak Hayat, Homo Sacer

Kaynakça

• Agamben, G. (2008). Beyond Human Rights. Social Engineering (15), 90-95.
• Agamben, G. (2013). Kutsal İnsan: Egemen İktidar ve Çıplak Hayat (2. b.). (İ. Türkmen, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Arendt, H. (1994). We Refugees. M. Robinson (Dü.) içinde, Altogether Elsewhere: Writers on Exile (s. 110-119). Boston: Faber & Faber.
• Bayoumi, M. (2023, Mart 14). The Iraq war started the post-truth era. And America is to blame. Mayıs 5, 2023 tarihinde The Guardian: https://www.theguardian.com/commentisfree/2023/mar/14/iraq-war-9-11- george-bush-post-truth adresinden alındı
• Bilginer, O., & Aykan , B. (2021). Salgın Dil Oyunlarında Düşmanlaştırılan COVID-19. B. Aykan, & O. Bilginer (Dü) içinde, Salgın Halleri: COVID-19 ve Toplumsal Eşitsizlikler (s. 77-115). Ankara: Nika Yayınevi.
• Burke, E. (1993 [1790]). Reflections on the Revolution in France. London: Oxford University Press. Carlson, M., & Listhaug, O. (2007). Citizens’ Perceptions of Human Rights Practices: An Analysis of 55 Countries.
• Journal of Peace Research, 44(4), 465-483.
• Clapham, A. (2007). Human Right: A Very Short Introduction. Oxford New York: Oxford University Press.
• Dahl, R. A. (2006). On Political Equality. New Haven: Yale University Press.
• Heywood, A. (2013). Politics (4. b.). New York: Palgrave Macmillan.
• Locke, J. (2003). The Second Treatise of Government. J. Locke, & D. Wootton (Dü.) içinde, Political Writings (s. 261-387). Indianapolis/Cambridge: Hackett Publishing Company, Inc.
• Marx, K. (1978 [1843]). On the Jewish Question. R. C. Tucker (Dü.) içinde, The Marx-Engels REader (s. 26-52). London: W.W.Norton & Company.
• Mill, J. S. (1946). On Liberty and Considerations on Representative Government. Oxford: Basil Blackwell.
• Mills, C. W. (1956). The Power Elite. New York: Oxford University Press.
• Platon. (1992). Republic. (G. M. Grube, Çev.) Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Rancière, J. (2004). Who is the Subject of the Rights of Man? The South Atlantic Quarterly, 103(2/3), 297-310.
• Rawls, J. (1971). A Theory of Justice. Massachusetts: Belknap Press.
• Rousseau, J. J. (1987a). Discourse on the Origin of Inequality. The Basic Political Writings (D. A. Cress, Çev., s. 25-109). içinde Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Rousseau, J. J. (1987b). On the Social Contract. The Basic Political Writings (D. A. Cress, Çev., s. 140-227). içinde Indianapolis: Hackett Publishing Company.
• Vardar, N. (2015, Eylül 08). Nisan 28, 2023 tarihinde Bianet: https://bianet.org/bianet/toplum/167434-multecigocmen-siginmaci-arasindaki- adresinden alındı