RENGİN ARKEOLOJİSİ - KIRMIZININ SİMGE TARİHİ

Yıl 2017, Sayı: 3, 0 - 0, 31.12.2017

Ceren Yıldırım

Öz

Demir (hematit) cevherli topraklardan elde edilen aşı boyası kırmızısı, renkler arasında insanlık
tarihi kadar eski ilk simgedir. Paleolitik Dönem avcı göçerlerde, Neolitik Dönem tarımcılarında ve
Mezolitik Dönemde büyü ritüellerinin en önemli parçasıdır. Din mitolojilerinde en başat öge olan
yeniden-doğum arketipi ile ilişkilidir. Kırmızının ışık ile moral bağıntısı 19. yüzyıl Romantik renk
simgeciliğinde yer alır. Kökleri Ortaçağ’a ve Paganizme, Mısır, Çin ve Hint mitoslarına geri gider
(Portal, 1845, s.4,8).
Günümüz sanatının doğaya, bedene, toprağa duyarlı performans ve arazi sanatçıları kan ve toprağı
yeniden yoğun duyarlılık malzemesi yapmaktadırlar. Sanatın yaşamsal bağından kopmuşluğu
insanlığı yeniden dünya, toprak ve bedenle ilgili anlam bağını oluşturmaya yöneltmiştir. Sanayi
sonrası kapitalist düzen içerisinde onun eleştirisi olarak ortaya çıkan yeni sanatın primitif ile
yakınlaşması, Carl Jung’un (1875-1961) ortak-bilinçdışı teoremindeki mitsel olanın evrenselliği
fikrini doğrular görünmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Kırmızı, antropoloji, arketip, toprak sanatı, beden sanatı

Kaynakça

• Berlin B. & Kay, P. (1969). Basic Color Terms: Their Universality and Evolution. Berkeley: California Univ. Pres. Beasant, A. & Leadbeater, C. (2012). Thought-Forms. Leiden: IndoEuropean Pub. Campbell, J. (2014). Tanrının Maskeleri. (K. Emiroğlu, Çev.). İstanbul: Islık Yayınları. Çömen, A. (2010). Resim Sanatında Rönesans’tan Empresyonizm’e Renk Kullanımı ve Kırmızı Rengin İfade Biçimleri, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Delamare, F. ve Bernard G. (2007). Renkler ve Malzemeleri. (1. Baskı) (O. Türkay, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Eco, U. (1999). Ortaçağ Estetiğinde Sanat ve Güzellik. (K. Atakay, çev.). İstanbul: Can Yayınları. Fischer, E. (1995). Sanatın Gerekliliği. (8.Baskı) (C. Çapan, Çev.). İstanbul: Payel Yayıncılık. Finlay, V. (2007). Renkler - Boya Kutusunda Yolculuklar. (K. Emiroğlu, Çev.). Ankara: Dost Yayınevi. Gage, J. (1993). Colour and Culture Practice and Meaning from Antiquity to Abstraction. London: Thames&Hudson Gage, J. (2002). Colour and Meaning Art, Sience and Symbolism. London: Thames&Hudson. Gage, J. (2006). Color in Art. London: Thames & Hudson. Goethe, J. W. (1840). Theory of Colours. London: John Murray Pub. Greenfıeld, B. A. (2008). Kusursuz Kırmızı (Bir Böceğin İnsanlığa Armağanı. (D. P. Çimkaya , Çev.). P Dünya Sanatı Dergisi (Kırmızı ve Sanat). Sayı:50 Itten, J. (1973). The art of color (Kunst der farbe),(Translated by E. van Haagen), New York: Van Nostrand Reinhold Company. Jung, G. C. (1997). Analitik Psikoloji. (E. Gürol, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi. Jung, G. C. (2003). Dört Arketip. (Z. Aksu, çev.). İstanbul: Metis Yayınları. Jung, G. C. (2007). İnsan ve Sembolleri. (A.N. Babaoğlu, Çev.). İstanbul: Okuyan Us Yayınları. Kandinsky, W. (2005). Sanatta Ruhsallık Üzerine (G. Ekinci, çev.). İstanbul: Altıkırkbeş Yayıncılık. Manaf, A. (2007). Yoga Çakralar- Enerji Merkezleri. (1. Baskı). İstanbul: Sistem Yayınları. Nissen, H. (2004). Ana Hatlarıyla Mezopotamya. (Z. İlkgelen, Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Öndin, N. (2008). Nesnenin Çözünürlüğü: Kandinsky-Mondrian ve Kırmızı, Sanat Dünyamız Dergisi. Sayı: 106 Özkan, Z. (2006). Kazandıran Beden Dili. İstanbul: Hayat Yayınları. Peschlow, A. (2006). Tarihöncesi İnsan Resimleri – Latmos Dağları’nda Prehistorik Kaya Resimleri. (I. Işıklıkaya, Çev.). İstanbul: Sadberk Hanım Müzesi Vehbi Koç Vakfı. Portal, F. (1845). Symbolic Colours An Essay on Symbolic Colours: in Antiquity, the Middle Ages, and Modern Times. London: J Weale Publishing. Salt, A. ve Çobanlı, C. (2001). Dharma Ansiklopedisi (1. Baskı). İstanbul: Dharma Yayınları. Sinemoğlu, N. (1984). Tarihöncesinden Bizans’a Sanat Tarihi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları. Tansuğ, S. (2006). Resim Sanatının Tarihi. (6. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi. Thomson, G. (1998). İnsanın Özü. (5. baskı). (C. Üster, çev.). İstanbul: Payel Yayınevi. Thomson, G. (2007). Tarihöncesi Ege - Eski Yunan Toplumu Üstüne İncelemeler. (1.Baskı). (C. Üster, Çev.). İstanbul: Homer Kitabevi. Turani, A. (2007). Dünya Sanat Tarihi. (13. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi. http://www.nitsch.org www.marinaabramovic.com