PLATONCU MİMESİS VE KÜBİZM

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 9, 141 - 151, 31.12.2019

Görkem Utku Alparslan

Öz

Platon’un sanat anlayışı günümüzde de sanat felsefesinde çeşitli tartışmaları beraberinde getirmektedir. Genellikle Platon’un sanat ile ilgili görüşleri gerçeklik ve sanat arasındaki ilişkiye yönelik çeşitli sorunsallar ortaya atmıştır. Bu sorunsallar sanatın modern tanımlarının da temelini oluşturmaktadır. Bu bağlamda bu çalışmada Platon’un benzetmeci sanata yönelik eleştirileri ele alınmış ve kübizmin doğuşuna yönelik etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Platon’un Devlet, Timaios, Philebos ve Şölen adlı yapıtlarından yola çıkılarak estetik görüşleri incelenmiş, ortaya çıkan mimesis anlayışı ile kübizm arasındaki bağ ortaya konulmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda modern resmin zirvesi sayılan kübizmin Platoncu estetikten veri alarak olguculuğa karşı oluşan tepkiselliği açıklanmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak Platon ile kübizm arasında ortaya çıkan bağlantının modern sanatın sanat felsefesi içindeki yerinin belirlenmesinde, modern resmi anlama anlamındaki yeri ortaya konulmuştur. Modern resmin anlaşılmasında önemli bir kaynak olan mimesisin kübizmle olan ilişkisinin kübizmin ve modern resmin temelini oluşturduğu ifade edilmiş, Aristotelesçi ve olgucu sanata tepkiselliği bu bağlamda irdelenmiştir. Bu çalışmanın sanat felsefesine yenilikçi katkısı; düşünsel değişimlerin sanat tarihine derin etkisidir. Bu bağlamda modern felsefe her nasıl Aristotelesçiliğe tepki olarak ortaya çıktıysa; modern resim de aynı tepkisellik bağlamında ortaya çıkmıştır. Böylelikle Aristotelesçiliğe karşı düşünce kaynaklı sanatta oluşan tepkisellik Platon’a dönüşle kendini göstermiştir. Bu dönüşte Descartes’in modern felsefeye katkıları ve yarattığı dönüşümün de önemli bir payı vardır.

Anahtar Kelimeler

Mimesis, Kübizm, İzlenimcilik, Estetik, Sanat Felsefesi

PLATONIST MIMESIS AND CUBISM

Öz

Plato's understanding of art still brings about various debates in the philosophy of art. In general, Plato's views on art have raised various problems regarding the relationship between reality and art. These problems form the basis of modern definitions of art. In this context, Plato's critiques of the simulated art are discussed in this study and its effect on the birth of cubism is tried to be revealed. In this study, aesthetic views of Plato's Republic, Timaios, Philebos and Symposium are examined and the connection between mimesis and cubism is tried to be revealed. At the same time, it is tried to explain the reaction of cubism, which is considered as the pinnacle of modern painting, against reality. As a result, the place of the connection between Plato and cubism in determining the place of modern art in the philosophy of art has been put forward in the sense of modern formal understanding. It is stated that the relationship between mimesis and cubism, which is an important source in the understanding of modern painting, constitutes the basis of cubism and modern painting. The innovative contribution of this study to the philosophy of art; it is the profound effect of intellectual changes on art history. In this context, however, modern philosophy emerged as a reaction to Aristotelianism; modern painting has also emerged in the context of the same reaction. Thus, the reaction to Aristotelianism in thought-based art emerged with the return to Plato. Descartes' contributions to modern philosophy and the transformation he created also played an important role in this turn.

Anahtar Kelimeler

Mimesis, Cubism, Impressionism, Aesthetics, Art Philosophy

Kaynakça

• Akkaya, T. (2014). Akademik ve Disiplinlerarası Yeni Sanat Eleştirisi Kuramı. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Albayrak, M. (2012). Estetik’in Serüveni. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Apollinaire, G., & Eimert, D. (2010). Cubism. New York: Parkstone International.
• Aristoteles. (2013). Poetika. (Çev: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınevi.
• Bayav, D. (2008). “Işığın Bağımsızlık Yolculuğu ve Empresyonizmde Işık”. Sanat Dergisi. 14, 23- 27.
• Bernard, E. (2001). Cezanne Üzerine Anılar. (Çev: Kaya Özsezgin). İstanbul: İmge Yayınları.
• Bulut, Ü. (2003). Avrupa Resminde Üslup ve Anlam İlişkisi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Carroll, N. (2012). Sanat Felsefesi Çağdaş Bir Giriş. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Castelli, P. (2013). Rönesans Estetiği. (Çev: Durdu Kundakçı). İstanbul: Dost Kitabevi.
• Cevizci, A. (2015). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınevi.
• Cömert, B. (2013). Estetik. Ankara: De Ki Yayınları.
• Dalwood, D. (2013) Notes from the field mimesis. Art Bulletin. 95, 191-193.
• Gombrich, E. H. (1992). Sanat ve Yanılsama. Ahmet Cemal (Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Green, C. (2014). T. J. Clark’s Picasso. Art History. 37, 978-981.
• Halliwell, S. (2002). The Aesthetics of Mimesis. New Jersey: Prınceton University Press.
• İpşiroğlu, N. ve İpşiroğlu, M. (2009). Sanatta Devrim. İstanbul: Hayalbaz Yayınevi.
• Koray, S. (2013). Türk Devrimi’nde Aydınlanma ve Pozitivizm. Kalayıoğulları, İ. (Ed.), Neden Geri Kaldık? İçinde (s.91 – 99). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Mengüşoğlu, T. (2010). Felsefeye Giriş. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Öndin, N. (2016). Rönesans Düşüncesi ve Resim Sanatı. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Platon, (2001). Devlet. (Çev: Sabahattin Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Platon, (2011). Şölen – Dostluk. (Çev: Sabahattin Eyüboğlu ve Azra Erhat). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Platon. (2013). Philebos. (Çev: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınevi.
• Platon. (2015). Timaios. (Çev: Furkan Akderin). İstanbul: Say Yayınevi.
• TDK, (https://sozluk.gov.tr Adresinden 20 Ekim 2019 tarihinde edinilmiştir).
• Timuçin, A. (2004). Descartes Felsefesine Giriş. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Tunalı, İ. (2008). Felsefenin Işığında Modern Resim. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tunalı, İ (2011). Grek Estetik’i. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Weber, A. (2015). Felsefe Tarihi. (Çev: H. Vehbi Eralp). İstanbul: Kabalcı Kitabevi.
• Yetkin, S. K. (2007). Estetik Doktrinler. Ankara: Palme Yayıncılık.
• Resim 1: https://tr.wikipedia.org/wiki/Adem%27in_Yaratılışı#/media/Dosya:God2-Sistine_Chapel.png
• Resim 2: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/490060
• Resim 3: https://www.pablopicasso.org/girl-with-mandolin.jsp
• Resim 4: https://vogue.com.tr/metropol/monetnin-milyon-dolarlik-saman-yiginlarinin-sirri
• Resim 5: https://smarthistory.org/cezanne-mont-sainte-victoire