DİSİPLİNLERARASI VE ÇOK ALANLI YAKLAŞIMLARDA BİR VARLIK GÖSTERGESİ OLARAK SANAT NESNESİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 11, 151 - 168, 31.12.2020

Kerim Laçinbay Kürşat Azılıoğlu

Öz

Disiplinlerarası yaklaşım ile çok alanlı yaklaşım birbirine benzer görünen ancak temelde bazı farklılıkları olan iki temel yaklaşım modelidir. Disiplinlerarası yaklaşım, ortak bir konu üzerine çeşitli disiplinlerin katkı sağlamasıdır. Çok alanlı yaklaşım ise, yine ortak bir konu üzerinde ancak bireylerin birbirlerinin ne yaptığıyla ilgilenmesine gerek kalmaksızın kendi işlerini yapması durumudur. Sanat ise; özgür ve özgün bir yaratım alanı olmakla birlikte, birçok farklı disiplin ile ortak çalışma imkânı bulunan ve çeşitli alt türleri içinde barındıran geniş bir yelpazeye sahiptir. Sanat nesnesi de bu doğrultuda felsefe, psikoloji, sosyoloji başta olmak üzere, farklı pek çok alanı arka yapısında barındıran zengin bir varlığı temsil eder. Bu temsiliyeti ile sanat nesnesinin tarih içinde bir çok bilimsel ve sanatsal buluş için ilham ve motivasyon kaynağı olabildiğini görmek mümkündür. Bu bağlamda düşünüldüğünde sanatın kendi içinde ve haricinde birçok disiplin ile işbirliği yaptığını göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Bu savı destekleyecek nitelikteki bir sözü ile ünlü Fransız düşünür Voltaire, tüm sanat dallarının kardeş olduğuna ve sanat dallarının birbirlerinin ışığının altında ilerlediklerine, diğer bir deyişle sanatın disiplinlerarası bir konu olduğuna vurgu yapar. Fonetik sanatlardan, sahne sanatlarına; geleneksel sanatlardan, plastik sanatlara ve birçok sanat ve bilim disiplinini bir arada kullanmaya olanak sağlayan güncel sanat uygulamalarına kadar tüm sanat türlerinde disiplinlerarasılıktan söz edilebilir. Bu çalışma, sanat nesnesinin disiplinlerarası ve çok alanlı olarak hayata dair diğer platformlarda nasıl bir yeri olduğunu ortaya koymayı amaçlayan betimsel bir araştırmadır. Bu amaca ulaşmak için alanyazın tarama yöntemi kullanılmıştır. Disiplinlerarası yaklaşım ile çok alanlı yaklaşım hakkında kuramsal çalışmalar aracılığı ile ulaşılan bilgiler “sanat nesnesi” özelinde ilişkilendirerek tartışılmıştır. Sanat nesnesinin ontolojik açıdan önemli bir varlık göstergesi olduğu hem disiplinlerarası hem de çok alanlı yapıda ortaya çıkabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Bu bilgiler ışığında yeni araştırmalara konu olabilecek öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Plastik Sanatlar, Resim, Disiplinlerarası Yaklaşım, Çok Alanlı Yaklaşım, Sanat Nesnesi

ART OBJECT AS AN ENTITY INDICATOR OF INTERDISCIPLINARY AND MULTIDISCIPLNARY APPROACHES

Öz

Interdisciplinary approach and multidisciplinary approach are the two basic approach models that seem similar to each other yet having some fundamental differences. Interdisciplinary approach is the contribution of various disciplines on a common subject. The multidisciplinary approach, on the other hand, is the situation in which individuals are doing their own work on a common issue without needing to be concerned with what each other does. Though art is a free and original creation field, it has a wide range that includes the opportunity to collaborate with many different disciplines and it also includes various sub-genres. In this direction, the object of art represents a rich entity that includes many different fields, especially philosophy, psychology, sociology, in its background. With this representation, it is possible to see that the art object throughout history has been a source of inspiration and motivation for many scientific and artistic discoveries. When considered in this context, it should be taken into consideration that art has cooperated with not only itself but also with many other disciplines. The famous French philosopher Voltaire, with his statement that supports this argument, emphasizes that all art branches are brothers and art branches progress under each other’s light, in other words, art is an interdisciplinary subject. Interdisciplinary can be mentioned in all types of art, from phonetic arts to performing arts; from traditional arts to plastic arts and contemporary art practices that allow the use of many arts and science disciplines together. It has been concluded that the art object is an important sign of existence in terms of ontology that can occur both in interdisciplinary and multidisciplinary structures.
To achieve this aim, the literature survey method was used. The information obtained through theoretical studies about the interdisciplinary approach and the multidisciplinary approach was discussed in relation to the “object of art”. It has been concluded that the art object is an ontologically important sign of existence that can occur both in an interdisciplinary and multidisciplinary structure. In the light of this information, ideas that can be the subject of new researches have been developed.

Anahtar Kelimeler

Plastic Arts, Painting, Interdisciplinary Approach, Multidisciplinary Approach, Art Object

Kaynakça

• Aksu, A. , Uludağ, Z. , & Çağlar, N. (2008). Sanat, kent ve mimarlık eleştirisi için ortak bir tema: kent kolajları. Journal of The Faculty of Engineering & Architecture of Gazi University, 23(4). Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/75750.
• Antmen, A. (2010). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Arnheim, R. (2018). Görsel düşünme. ( R.Öğdül, Çev.) . İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Aslan, P. Ş. (2019). Fotoğraf ve sanat etkileşimi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 7(32), 53-61. DOI: 10.7816/ ulakbilge-06-32-04
• Atakan, N. (2008). Sanatta Alternatif Arayışlar. İzmir: Karakalem Kitabevi Yayınları.
• Beyaz, G. G. (2016). Nam June Paik ve Onun Tabula Rasa’sı: Video. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 8(29), 1-16. DOİ: 10.17932/IAU.IAUD.m.13091352.2016.8/29.1-16
• Beyoğlu, A. (2016). Object Concept in Art Education and Artists’ Manners of Using with the Location in Their Works The Chair Selected as Object, Inonu University Journal of the Faculty of Education, 17(2), 181- 198. DOI: 10.17679/iuefd.17262419.
• Cabanne, P. (2000). “Kolajlar”, Modernizmin Serüveni, (M.Cansever, Çev.). Yapı Kredi Yayınları, 4. Baskı, İstanbul.
• Cluck, N. A. (1980). Reflections in the ınterdisciplinary apporach to the humanities, Liberal Education, 66.1: 67-77.
• Garkovich, L. (1982). Aproposal for building interdisciplinary bridges. Teaching Sociology, 9(2), 151-168. Gompertz, W. (2015). Pardon Neye Bakmıştınız? Modern Sanatın 150 yıllık şaşırtıcı, sarsıcı, Kimi Zaman da Tuhaf Hikâyesi. (S. Evren, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Groys, B. (2014). Sanatın Gücü . (F. C. Erdoğan, Çev.) . İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Hodge, S. (2014). 50 Sanat Fikri, (E. Gözgü, Çev.) . İstanbul: Domingo Yayınları.
• İpşiroğlu, N. ve İpşiroğlu, M. Ş. (2009). Sanatta Devrim: Yansıtmacılıktan Oluşturmaya Doğru. İstanbul: Hayalbaz Kitabevi.
• Kahraman, D. (2015). Türkiye’de edebiyat-seramik çerçevesi içerisinde disiplinlerarası bir etkileşim:” gölgesizler” seramik sergisi. Journal Of International Social Research, 8 (39), 364–375.
• Kara, D. (2003). Sanat Eğitiminde Disiplinlerarası Sanat. Yapı Mimarlık Tasarım Kültür Sanat, 108-112. Karayel Gökkaya, E. (2014). Disiplinlerarası Sanatsal İfade: Ressam Seramikçiler-Seramikçi Ressamlar. Sanat Dergisi, 0 (24), 25-40. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsfd/issue/2612/33627
• Kaya, Y. (2017). Güncel sanatta yeni bir yaklaşım olarak “melezlik”. Sanat ve Tasarım Dergisi, (20), 165-182.
• Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/390888.
• Kehnemuyi, Z. (2009). Çocuğun görsel sanat eğitimi (6. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kline, S. J. (1995). Conceptual Foundations for Multidisciplinary Thinking. Stanford: Stanford University Press.
• Lynton, N. (2004). Modern Sanatın Öyküsü, (C.Çapan, S.Öziş, Çev.) . İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Oktay, G. (2009). Çağdaş sanatta resmin sanat nesnesi bağlamında gösterge olarak yer alması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi. Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Ögel, S. (1977). Çevresel sanat; çağımızda çevre yaratma, etkileme ve yorumlama. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası.
• Özkendirici, B. (2018). Çağdaş sanat malzemesi olarak iplik. Sanat ve Tasarım Dergisi, 8(1), 208-224. DOI: 10.20488/sanattasarim.510552
• Öznülüer, H. (2019). Atık nesnelerin resim sanatına girişinde Picasso ve Braque’nin etkisi, Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi. 6(33). Retrieved from http://www.jshsr.org/DergiTamDetay. aspx?ID=1104&Detay=Ozet
• Petrie, HG. (1976). Do you see what I see? The epistemology of interdisciplinary Inquiry. Educational Researcher, Feb, 9-15.
• URL 1: Alpdündar, S. (2015). Düşsel Bir Boşluğa Bırakılan Pencere: http://www.tasarimgunlukleri. com/2015/05/07/dussel-bir-bosluga-birakilan-pencere-kolaj/. (Erişim Tarihi: 20.11.2020).
• RL 2: Arapoğlu, F. (2013). Sanatta disiplinlerarasılık ya da disiplinlerarası sanat. Akbank Sanat. http:// www.akbanksanat.com/detay/21-11-2013/sanatta-disiplinlerarasilik. (Erişim Tarihi: 21.11.2020).
• URL 3: http://www.tasarimgunlukleri.com/2015/05/07/dussel-bir-bosluga-birakilan-pencere-kolaj (Erişim Tarihi: 27.09.2020).
• URL 4: İnternet: https://www.kulturservisi.com/p/haftanin-siiri-burhan-uygurun-resimleriyle-can-yucelden (Erişim Tarihi: 27.09.2020).
• Üner, Ö. (2013). Malzemeye karşı malzeme, çağdaş resim sanatında tuvalin gerçeklik serüveni, Rh Dergisi 26.10.2020 tarihinde https://www.academia.edu/8052353/_MALZEMEYE_KAR%C5%9EI_ MALZEME_RH_DERG%C4%B0S%C4%B0 adresinden erişilmiştir.
• Vezzosi, A. (2002). Leonardo da vinci evren bilimi ve sanatı (N.Başer, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yetişken, H. (1998). Estetiğin ABC’si. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Yılmaz, M. (2006). Modernizmden Postmodernizme Sanat. Ankara: Ütopya.
• Yılmaz, O. (2015). Sanat akımları üzerinden gelişen disiplinlerarası sanat. Electronic Turkish Studies, 10 (10). DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8623
• Yücel, C. (1983). Rengâhenk. İstanbul: Hakan Ofset.