GÖÇ KONUSUYLA İLGİLİ İKİ FARKLI BAKIŞ: TİRAJE DİKMEN İLE GÜLSÜN KARAMUSTAFA’NIN ESERLERİNDE GÖÇ KONUSUNUN TEMSİLİ VE ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 15, 1 - 12, 31.12.2022

Atalay Mansuroğlu

Öz

Göç kavramını açıklamak üzere yapılan tanımlar birçok açıdan eksik kalmaktadır. Bunun nedeni, göç
kavramının dinamik niteliğidir. Tarihi insanlık tarihi kadar eskiye dayanan göç, en basit şekliyle; bir
yerden başka bir yere gitmek olarak tanımlansa da ilişkili olduğu alanlar bakımından, oldukça geniş ve
farklı yönleri ile irdelenmesi gereken bir konudur. Günümüzün ekonomik, sosyal, kültürel, siyasal
gelişiminde göç önemli bir yer tutmaktadır. İnsan, bulunduğu coğrafyayı etkilemekte, aynı zamanda o
coğrafyanın tüm koşullarından etkilenmektedir. Özellikle kültürel dinamikler bakımından göç gerek göç
eden için gerekse göç edilen coğrafya için önemli etkiler gerçekleştiren bir süreçtir. Benliğinden
kopmamak adına belleğine sık sık başvuran insan, göç ettiği coğrafyada kendisini çoğunlukla öteki
olarak hissetmektedir. Dolayısıyla göçün zorunlu veya gönüllü bir şekilde gerçekleştirilmesinden
ziyade, sonuçları insanlar açısından benzerdir. Bu sonuçlar, insanların duygularını, düşüncelerini ifade
etme ihtiyacını oluşturmuştur. Sanatın göç ile olan etkileşimi de bu ihtiyaçtan kaynaklanmaktadır. Bu
çalışmada, Türkiye’de göç konusunu sanatında işleyen Tiraje Dikmen ve Gülsün Karamustafa’nın göçe
bakış açıları literatür taraması kapsamında edinilen kaynaklar ve eser incelemesi doğrultusunda ele
alınmıştır. Her iki sanatçıdan seçilen beş eser üzerinden nitel araştırma yöntemlerinden betimsel
araştırma yöntemi kullanılarak değerlendirilmeler yapılıp sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır. İki sanatçının
da göç konusundaki sanatsal yaklaşımlarında benzerlikler ve farklılıklar bulunmaktadır, ancak iki
sanatçının da göç konusundaki ortak paydası, bireysel ve toplumsal değişim unsuru olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Göç, İnsan, Sanat, Tiraje Dikmen, Gülsün Karamustafa

TWO DIFFERENT VIEWS ON MIGRATION: REPRESENTATION AND ANALYSIS OF MIGRATION IN THE WORKS OF TIRAJE DIKMEN AND GÜLSÜN KARAMUSTAFA

Öz

Definitions made to explain the concept of migration are incomplete in many respects. This is due to the
dynamic nature of the concept of migration. Migration, whose history is as old as the history of
humanity, in its simplest form; although it is defined as going from one place to another, it is a subject
that needs to be examined in terms of the fields it is related to, and with different aspects. Migration has
an important place in today's economic, social, cultural and political development. Man affects the
geography he is in, and at the same time is affected by all the conditions of that geography. Migration,
especially in terms of cultural dynamics, is a process that has significant effects for both the immigrant
and the migrated geography. A person who frequently resorts to his memory in order not to break away
from himself, often feels himself as the other in the geography he migrated to. Therefore, rather than a
forced or voluntary migration, the consequences are similar for people. These results created the need
for people to express their feelings and thoughts. The interaction of art with migration also stems from
this need. In this study, the perspectives of Tiraje Dikmen and Gülsün Karamustafa, who deal with the
issue of migration in Turkey in their art, are discussed in line with the sources and work analysis obtained
within the scope of literature review. Five works selected from both artists were evaluated by using the
descriptive research method, one of the qualitative research methods, and the result was tried to be
reached. There are similarities and differences in the artistic approaches of both artists on migration, but
the common denominator of both artists on migration has been the element of individual and social
change.

Anahtar Kelimeler

Göç, İnsan, Sanat, Tiraje Dikmen, Gülsün Karamustafa

Kaynakça

• Abıyeva, N. (2019). Tiraje Dikmen’in sanatı ve hayatı (Master's thesis, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi).
• Akkayan, T. (1979). Göç ve Değişme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Akpınar, S. (2014), BÜYÜKADA-Bir Ada Öyküsü, İstanbul: Adalı Yayınevi.
• Artun, D. (ed.) (2004). Resme Bakan Yazılar I, II, Ankara: Galeri Nev Yayınları.
• Bauman, Z. (1997). Küreselleşme, (Çev. A. Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Chambers, I. (2005). Göç, Kültür, Kimlik. (Çev. İsmail Türkmen ve Mehmet Beşikçi), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Cohen J. H. (2011). Cultures of Migration, (Çev. İ.Sirkeci), USA: The Global Nature Of Contemporary Mobility University Press.
• Dönmezer, S. (1974). Şehirleşmenin Doğurduğu Ceza Adaleti Sorunları Sempozyumu. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Duben, İ., ve Yıldız, E. (Eds.). (2008). Seksenlerde Türkiye'de çağdaş sanat: yeni açılımlar (Vol. 5). İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Erkayhan, Ş. (2011). Göç ve Kültürel Kimlik, Duruk and Verlak, Lulu.
• Erzen, J. (1985, Nisan). TİRAJE-Görüşme, Boyut Dergisi.
• Faist, T. (2003). Ulusaşırı Göç ve Ulusaşırı Toplumsal Alanlar. (Çev. Azat Zana Gündoğan ve Can Nacar) İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Giddens, A. (2004). Modernliğin Sonuçları, (Çev. Ersin Kuşdil), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Heinrich, B. (2007). Güllerim Tahayyülerim, (Çev. Erden Kosova), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Koçak, O. (2009). Modern ve Ötesi- Elli Yılın Sanatına Kenar Notları, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Korkmaz, R. (2008). Aytmatoz Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş Özellikleri, İstanbul: Grafiker Yayınları.
• Said, E. (2004). Orientalism, New York:Vintage Books.
• Sennett, R. (2014), Yabancı: Sürgün Üzerine İki Deneme, (Çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları.
• Sevgi, C. (1988). Kentleşme sürecinde İzmir ve gecekondular. İzmir (Merkez İlçe) Konak Belediyesi.
• Şengel, D. (2015). Düşkün İkona: Gülsün Karamustafa’nın Sanatına Retorik Yaklaşım, İstanbul: SALT/Garanti Kültür AŞ.
• Üstünipek, Ş. (2009), Leopold Levy, yayınlanmamış doktora tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi, İstanbul.
• Young, R. J. (1995). Colonial Desire: Hybridity in Theory, Culture and Race, London & New York: Routledge.