The Problems in Transfer of Proverbs and Idioms in English Translations of Nasreddin Hodja Jokes and Solutions

Yıl 2021, , 35 - 44, 30.06.2021

Burcu Yaman

https://doi.org/10.29228/ijlet.50053

Öz

Nasreddin Hodja jokes have been the source of many proverbs and idioms are used in Turkish today. These proverbs and idioms that part of our cultural memory are transferred and introduced to different cultures through translation. In this process there have been some difficulties because of the differences between languages and cultures. The aim of this study is to find out the problems in translations of proverbs and idioms in Nasreddin Hodja Jokes and present solutions. In this study strategies of Mona Baker and three strategies of John Beekman and John Callow were mentioned and translations of five proverbs and five idioms in Nasreddin Hodja Jokes from nine books were analyzed through these strategies. The analysis showed that some translators preferred to translate word for word and didn’t make any explanation about the meanings of the proverbs in source culture. By this approach the real message can not be understood and the intercultural transfer can not be provided. Also it was observed that illustration was not used in some translated works. These strategies can be useful for both giving the message well and providing cultural transformation. Considering the effect of the images created by proverbs and idioms in the mind of the reader on comprehension, it can be predicted that Baker’s illustration technique will facilitate comprehension and support translation

Anahtar Kelimeler

Nasreddin Hodja jokes, culture transfer, proverbs and idioms, translation strategies

Nasreddin Hoca Fıkralarının Türkçeden İngilizceye Çevirilerinde Atasözleri ve Deyimlerin Aktarımında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Öz

Nasreddin Hoca fıkraları bugün Türkçede kullanılan birçok atasözü ve deyime kaynaklık etmiştir. Kültürel belleğimizin bir parçası olan bu atasözleri ve deyimlerimiz çeviri yoluyla farklı kültürlere aktarılmakta ve tanıtılmaktadır. Ancak diller ve kültürler arasındaki farklılıklar çeviri sürecinde bazı zorluklara sebep olmaktadır. Bu çalışmanın amacı Nasreddin Hoca fıkralarında yer alan atasözü ve deyimlerin çevirilerinde karşılaşılan sorunları ortaya koymak ve bu sorunlara çözüm önerileri sunmaktır. Çalışmada Mona Baker’in deyim çevirisi teknikleri ve John Beekman ve John Callow’un öne sürdüğü üç atasözü çeviri tekniğine değinilmiş bu doğrultuda Nasreddin Hoca fıkralarının Türkçeden İngilizceye çevirilerini içeren dokuz çeviri eserden beş atasözü ve beş deyimin çevirileri incelenmiştir. İnceleme sonucunda bazı çevirmenlerin kelimesi kelimesine çeviriyi tercih ettiği, atasözü ve deyimin anlamına yönelik herhangi bir açıklama yapmadığı ve bu sebeple asıl verilmek istenen mesajın verilemediği ve kültürlerarası aktarımın yeterince sağlanamadığı saptanmıştır. Ayrıca çeviri eserlerin bazılarında resimleme tekniğine hiç yer verilmediği gözlemlenmiştir. Bu bağlamda Baker’in deyimler için sunmuş olduğu, Beekman ve Callow’un atasözü çevirileri için öne sürmüş olduğu çeviri stratejilerinin atasözü ve deyimlerin içerdiği anlam ve mesajın doğru iletilmesine ve aynı zamanda kültür aktarımının sağlanmasına katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Atasözü ve deyimlerin okuyucunun zihninde yarattığı imgenin anlamlandırma üzerindeki etkisi göz önünde bulundurulduğunda Baker’in önermiş olduğu resimleme tekniğinin de anlamayı kolaylaştıracağı ve çeviriyi destekleyeceği öngörülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Nasreddin Hoca Fıkraları, kültür aktarımı, atasözleri ve deyimler, çeviri stratejileri

Kaynakça

• Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil. 3.cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksoy, Ö. A. (1984). Atasözü ve Deyimler Sözlüğü. II Deyimler Sözlüğü. 4. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akyalçın, N. (2012). Türkçemizin Anlamsal Zenginlikleri Deyimlerimiz. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları.
• Babacan, E. (2010) Nasreddin Hoca. Bilgen Gömleksiz (Çev.). İstanbul: Ravza Yayıncılık ve Matbaacılık.
• Baker, M. (1992). In Other Words: A Course On Translation. London and New York: Routledge.
• Beekman, J, and Callow, J. (1974). Translating The Word of God. Grand Rapids, MI: Zondervan.
• Birant, M. A. (1988). Nasreddin Hodja. (Çev. Ece Birant). İstanbul: And Yayınları.
• Güncel Türkçe Sözlük. Erişim Tarihi: 27 Aralık 2020, https://sozluk.gov.tr/
• Hengirmen, M. (1995). Nasreddin Hodja Stories. Gözde Akmenek (Çev.). Ankara: Engin Yayınevi.
• Hikmet, M. (1959). One day the Hodja. Ankara: Tarhan Matbaası.
• Kabacalı, A. (2006) Nasreddin Hodja. Nüket Eraslan (Çev.). İstanbul: Net Turistik Yayınları.
• Küçük, D. (2007). Selected Stories of Nasreddin Hodja. Havva Aslan (Çev.). İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Nesin, A. (1994). The Tales of Nasrettin Hoca. Talat Halman (Çev.). Illustrated by Zeki Fındıkoğlu. İstanbul: Dost Yayınları.
• Newmark, P. (1984). Approaches to Translation: Language Teaching Methodology Series. Pergamon Press Ltd.
• Muallimoğlu, N. (1998). The Wit and Wisdom of Nasraddin Hodja. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Sakaoğlu, S. ve Alptekin, A. B. (2018). Nasreddin Hoca. 3.bs. Konya: Akşehir Belediyesi.
• Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük, 9. Bsk. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tokmakçıoğlu, E. (1991). Bütün Yönleriyle Nasreddin Hoca. 3.bs. İstanbul: Yılmaz Yayınları.
• Vardar, B. (2001). Dilbilim Yazıları. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Yağan, T. (1972). Stories of the Hodja. İstanbul: Önay Matbaası.