Tuyug Revived in Talât Sait Halman's Pen

Yıl 2023, , 193 - 216, 30.12.2023

Zehra Göre

https://doi.org/10.29228/ijlet.73968

Öz

Talât Sait Halman (1931-2014), who has many facets from politics to art, from media to academia, is a distinguished figure who has devoted his life to Turkish culture and literature. Halman, who has written several thousand reviews and articles, is the author of more than 50 copyrighted and translated works. His translations are pioneering works in introducing Turkish Literature to the world. He translated Shakespeare's sonnets in aruz prosody. Talât Sait Halman started writing poetry as a child and continued throughout his life. He was passionate about poetry and wanted to be known as a poet beyond all his qualifications. Halman, who learnt aruz on his own when he was still a secondary school student, gained the title of the poet who used the most number of aruz prosody among Turkish poets. In his poetry, he fed on tradition, sometimes by writing in aruz prosody and sometimes by adapting the aesthetic qualities of old poetry to modern qualities. In many of his writings, he blended old values with new approaches. An important indicator of the poet's connection with the tradition is the poet's respect for the "tuyug" verse form. Tuyug, which is not seen in Arabic and Iranian literatures and used only in Turkish literature, was not popular in our literature after the 16th century and was almost forgotten. Talât Sait Halman believed that tuyuğ could be written again in today's sensibility and wanted to revive this verse form. Talât Sait Halman brought all his poetry books together in 2008 in his work titled Ümit Harmanı. There are 101 tuyug in this book. In this study, Talât Sait Halman's tuyugs will be discussed and this verse form, which the poet re-gifted to Turkish literature, will be evaluated in terms of subject, structure, language and stylistic features, etc.

Anahtar Kelimeler

Tuyug, Aruz prosody, Divan poetry, Talât Sait Halman, Republican poetry

Talât Sait Halman’ın Kaleminde Yeniden Can Bulan Tuyuğ

Öz

Siyasetten sanata, basın yayından akademiye değin pek çok yönü olan Talât Sait Halman (1931-2014) Türk kültürü ve edebiyatına ömrünü adamış mümtaz bir şahsiyettir. Sayısı birkaç bini bulan inceleme ve yazı kaleme alan Halman 50’nin üzerinde telif ve tercüme eserin sahibidir. Çevirileri Türk Edebiyatı’nın dünyaya tanıtılmasında öncü çalışmalardır. Shakespeare'in sonelerini aruz ölçüsü ile çevirmiştir. Talât Sait Halman şiir yazmaya çocukken başlamış ömrü boyunca da devam etmiştir. Şiir uğraşına tutkuyla bağlanmış ve bütün vasıflarının ötesinde bir şair olarak anılmak istemiştir. Henüz ortaokul öğrencisi iken aruzu kendi başına öğrenen Halman, Türk şairleri arasında en çok sayıda aruz vezni kullanmış şair sıfatını kazanmıştır. Şairliğinde kimi zaman aruzla yazmak suretiyle kimi zaman ise eski şiirin estetik özelliklerini uyarlayarak modern niteliklere yönelirken gelenekten beslenmiştir. Yazdıklarının pek çoğunda eski değerlerle yeni yaklaşımları harmanlamıştır. Şairin gelenekle bağının önemli bir göstergesi de “tuyuğ” nazım şekline itibar etmesidir. Arap ve İran edebiyatlarında görülmeyen, yalnız Türk edebiyatında kullanılan tuyuğ, XVI. yüzyıldan sonra edebiyatımızda rağbet görmemiş neredeyse unutulmuştur. Talât Sait Halman günümüz duyarlığı içerisinde yeniden tuyuğ yazılabileceğine inanmış ve bu nazım şekline can vermek istemiştir. Talât Sait Halman ismi geçen bütün şiir kitaplarını 2008 yılında Ümit Harmanı isimli eserinde bir araya getirmiştir. Bu kitapta 101 tuyuğu bulunmaktadır. Çalışmada Talât Sait Halman’ın tuyuğları ele alınarak şairin Türk edebiyatına yeniden hediye ettiği bu nazım şekli konu, yapı, dil ve üslup özellikleri vb. açısından değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tuyuğ, Aruz vezni, Divan şiiri, Talât Sait Halman, Cumhuriyet şiiri

Kaynakça

• Aksan, D. (1995). Şiir dili. Ankara: Engin Yayınevi.
• Altun, S. (2019). Nazım Hikmet'te umut kavramı. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 6(5) Kış, 231-256.
• Atabaş, H. (2001). Talât Sait Halman, “şiir içinde ve şiir için yaşıyorum”, Dil Dergisi, Nisan/Sayı:102, 723.
• Beyatlı, Y. K. (1971), Edebiyata dair, İstanbul: Baha Matbaası.
• Birgül, C. (2002). Aklın yolu bindir, “Talât S. Halman Kitabı”. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Cengiz, H. E. (1986). Türk Şiirinde Musammatlar. Türk Dili Dergisi, Türk Şiiri Özel Sayısı II, S. 415-416417, 291-429.
• Çalka, M. S. (2019). Klasik Türk şiirinde tuyuğ. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Eraslan, K. (1993). Ali Şir Nevâyî Mîzânü’l-Evzân. Ankara: TDK Yayınları.
• Gürses, R. (2003). Talât Sait Halman ile söyleşi. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Mayıs, C: LXXXV, S. 617, 501-506.
• Halman, T. S. (1968). Can kulağı. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Halman, T. S. (1980). Canevi. Ankara: Şiir Tiyatro Yayınları
• Halman, T. S. (1980). Tuyuğlar ve başka dörtlükler. Ankara: Şiir Tiyatro Yayınları.
• Halman, T. S. (1995). Dört gök dört dönül: rubailer, tuyuğlar, kıtalar. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Halman, T. S. (1995). Şeyh Galib ve divan şiirinin değeri. Şeyh Galib kitabı, İstanbul: İBB Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, 187-198.
• Halman, T. S. (2007). Ümit harmanı (toplu şiirleri). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Halman, T. S. (2008). Çiçek dürbünü. Ankara: Hece Yayınları.
• İlaydın, H. (1964). Türk Edebiyatında Nazım. İstanbul: İnkılab ve Aka Kitabevi.
• İpekten, H. (1994). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İpekten, H. vd. (2017). Sehî Beg, Heşt Bihişt. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları (e-kitap)
• Warner, J. L. (2001). There are a thousand paths for the intellect. Cultural Horizons-A Festschrift in Honor of Talât S. Halman. Syracuse University Press-Yapı Kredi Yayınları. 3-18.
• Kaya, D. (2014). Türk dünyası ansiklopedik Türk halk edebiyatı kavramları ve terimleri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kına, M. (2010). Talât Sait Halman’ın şiirlerinde geleneğin izleri. Yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi: Erzurum.
• Kızıltunç, R. (2008). Türk edebiyatında tuyuğ ve bazı problemleri. Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. S.37, 107-126.
• Köprülü, M. F. (1923). Tuyuğ şekli. Yeni Mecmûa. S. 78, 262-264.
• Köprülüzade, M. F. (1928). Türk klasik edebiyatındaki hususi nazım şekilleri: tuyuğ. Türkiyat Mecmuası. S. 2, 219-242.
• Kurnaz, C,, & Çeltik, H. (2011). Divan şiiri şekil bilgisi, İstanbul: H Yayınları.
• Özönder-Barutçu, F. S. (1996). Ali Şir Nevâyî, Muhâkemetü’l-Lugateyn, Ankara: AKM Yayınları.
• Öztoprak, N. (2012). Tuyuğ. DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 41, 450-451.
• Serdaroğlu, V. (2007). Talât Sait Halman ile eski Türk edebiyatı üzerine. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. C. 5, S. 10, 505-512.
• Tâhirü’l-Mevlevî (1973). Edebiyat lügatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.