Inverting Masculine Fiction or Falling into Repetition: Kadın Destanı in the Context of Feminist Criticism

Yıl 2023, , 182 - 194, 30.09.2023

Tuba Çetok

https://doi.org/10.29228/ijlet.71669

Öz

With postmodernist discourse and methods of criticism, who the 'human' in history is
and which class it represents becomes controversial. Feminist thinkers, critics and
writers who want to reveal the story of women who are isolated from both historical
and literary narratives argue that a new memory can be constructed for women.
Feminist literary criticism plays an important role in the construction of this memory.
In this study, based on feminist literary criticism, Ayla Kutlu's Kadın Destanı is
analyzed. The work is known for its inversion of Gılgamış Destanı, one of the oldest
narratives of the masculine mindset. Kadın Destanı is open to be read as both a literary
text and feminist literary criticism, as it approaches the history narrated by male
scribes from a female perspective and gives an identity to the shadow woman who
has no name in Gılgamış Destanı. However, Kutlu's narrative that glorifies women
contradicts the feminist doctrine that aims to destroy power relations. Because the
author repeats the masculine perspective by giving the same qualities to the woman,
who is emphasized with her beauty and charm in masculine texts, and establishes a
new hegemony with her narrative that negates the man. Despite this, Kutlu shows the
possibilities of women's discourse and displays a feminist stance by attributing
feminine meanings to concepts that contain 'manly' codes. Giving examples from both
Gılgamış Destanı and Kadın Destanı is important for the reader to see the difference
between masculine texts and women's discourse.

Anahtar Kelimeler

Women’s Literature, Feminist Literature Criticism, Kadın Destanı, Gılgamış Destanı, Ayla Kutlu

Eril Kurguyu Ters Yüz Etmek ya da Tekrara Düşmek: Feminist Eleştiri Bağlamında Kadın Destanı

Öz

Postmodernist söylem ve eleştiri yöntemleriyle birlikte tarihteki ‘insan’ın kim olduğu ve hangi sınıfı temsil ettiği tartışmalı hale gelir. Hem tarihsel hem de edebî anlatılardan soyutlanan kadının hikâyesini açığa çıkarmak isteyen feminist düşünür, eleştirmen ve yazarlar kadın için yeni bir bellek inşa edilebileceğini savunur. Bu belleğin inşasında feminist edebiyat eleştirisi önemli bir yer tutar. Bu çalışmada feminist edebiyat eleştirisi esas alınarak Ayla Kutlu’nun Kadın Destanı adlı eseri incelenmiştir. Eser, eril düşünce yapısının en eski anlatılarından olan Gılgamış Destanı’nı ters yüz etmesiyle bilinir. Kadın Destanı erkek yazıcıların anlattığı tarihe kadın bakış açısıyla yaklaşmış, Gılgamış Destanı’nda ismi bulunmayan gölge kadına bir kimlik vermiş olmasıyla hem edebî bir metin hem de feminist edebiyat eleştirisi olarak okunmaya açıktır. Ancak Kutlu’nun kadını yücelten anlatımı, güç ilişkilerini yıkma amacı taşıyan feminist öğretiyle çelişir. Çünkü yazar eril metinlerde güzelliği ve cazibesiyle öne çıkarılan kadına aynı nitelikleri vererek eril bakışı tekrarlamış, erkeği olumsuzlayan anlatımıyla yeni bir hegemonya kurmuştur. Buna rağmen Kutlu, kadın söyleminin olanaklarını gösterir. ‘Erkekçe’ kodlar içeren kavramlara kadınca anlamlar yükleyerek feminist bir duruş sergiler. Çalışmada hem Gılgamış Destanı hem de Kadın Destanı’ndan örnekler verilmesi okurun eril metinler ile kadın söylemi arasındaki farkı görmesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Kadın Edebiyatı, Feminist Edebiyat Eleştirisi, Kadın Destanı, Gılgamış Destanı, Ayla Kutlu

Kaynakça

• Berktay, F. (1998). Kadın Olmak Yaşamak Yazmak, 3. Baskı, İstanbul: Pencere Yayınları.
• Berktay, F. (2018). Tarihin Cinsiyeti, 6. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.
• Ergin, M. (2006). Dede Korkut Kitabı, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Humm, M. (2002). Feminist Edebiyat Eleştirisi, 1. Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• Kaplan, M. (2009). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kutlu, A. (1994). Kadın Destanı, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Moran, B. (2008). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, 18. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oğuz, M.C. (2008). Söylem Analizi, Sosyoloji Notları, 5, 52-57.
• Parla, J. (2008). Kadın Destanı Olur mu?, Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, sayı 6, Ekim.
• Ramazanoğlu, M. (2012). Gılgamış Destanı, Tercüme ve Açıklamalar,
• https://www.achiq.info/pitikler/Gilgemish_Destani-Tercume_Ve_Achiqlamalar.pdf (Erişim tarihi: 10.05.2023)
• Scott, J. (2013) Feminist Tarihin Peşinde, İstanbul: Bgst Yayınları.
• Ulu, A. (2021). Feminist Edebiyat Eleştirisi Bağlamında Yeniden Yazım: Lavinia Örneği, Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, sayı VI (1), 35-62