SUN OF KARAKUM - II

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 1, 466 - 479, 30.04.2015

Unal Zal

Öz

Stories, one of the literary genres in which the events taken place or possible to happen are described, are strong works in terms of message, content and thought regardless of their length. There are some stories in the world literature which alone convey the message that a novel wants to give. The permenance of stories, as in other literary genres, depends on whether they have characteristics such as the selection of characters, and their variety, the topic to be universal and humane, observation of diverse aspects of society, human dignity, democracy and freedom of expression, and resisting oppression. Works which are written in a strong style remain permanent in every period. Ak Welsapar, one of the successful representatives of modern-day Turkman literature, is one of the most important writers who achieved fame through stories he wrote about the above-mentioned topics during the Soviet period and the period after its collapse. He mentioned about and defended Turkman language, culture, belief, nature, women, children and youngsters, and never took a step back from what he maintained. He never made concesssions about his views and thoughts after the collapse of the Soviet Union, and fell out with the rulers of that period as he thought it would take a long time to adopt democracy after independence. However, that he defended the Turkman people and culture established a strong tie between himself and the readers, and this relationship has continued thanks to the present technology so far. In this respect, time has been in favour of the writer and the readers, and helped get close to each other. In this study, the stories written before and after the independence by Ak Welsapar, who lived in the Soviet Union period and is one of the important representatives of Turkman literature abroad, and their content will be studied. Also, some assessments will be made about the Turkman language, culture and literature of the time considering the subjects, characters, and the messages they convey in the stories.

Anahtar Kelimeler

Soviet Union, Turkish dialects, Ak Welsapar, literature, story

KARAKUM GÜNEŞİ - II

Öz

Olmuş ya da olması mümkün olan olayların anlatıldığı edebi türlerden biri olan hikâyeler, uzun veya kısa olmasına bakılmaksızın mesaj, içerik ve fikir yönüyle güçlü eserlerdir. Dünya edebiyatı tarihinde bazı hikâyeler vardır bir romanın vermek istediği mesajı tek başına verir. Birçok edebi türde olduğu gibi hikâye tarzında kaleme alınan eserlerin kalıcılığı, seçilen karakterler ve bunların çeşitliliği, konu itibariyle evrensel ve insani, toplumun farklı yönlerini gözlemleyen, insan onuru ve haysiyeti, demokrasi ve ifade özgürlüğü ile zulme karşı boyun eğmeme gibi özellikler taşımasına bağlıdır. Bu konularda güçlü bir üslupla kaleme alınan eserler her dönemde kalıcı olurlar. Günümüz Türkmen edebiyatının yurtdışındaki başarılı temsilcilerinden biri olan Ak Welsapar, yukarıda zikredilen konularda, gerek Sovyetler döneminde gerekse Sovyetlerin yıkılmasından sonra yazdığı hikâyelerle adından söz ettiren önemli yazarlardan biridir. Romanlarında olduğu gibi hikâyelerinde de Türkmen dili, kültürü, inancı, tabiatı, kadınları, çocukları ve gençlerinin hak ve hukuklarını savunmayı kendisine ilke olarak seçen yazar, Sovyet rejimiyle birçok kez karşı karşıya gelmesine rağmen takip ettiği çizgisinden asla geri adım atmaz. Sovyetlerin yıkılışından sonra da bu görüş ve düşüncelerinden ödün vermeyen yazar, bağımsızlık sonrasında beklediği demokratik ortama geçişin zaman alacak olması sebebiyle dönemin yöneticileri ile fikir ayrılığına düşer. Fakat Ak Welsapar’ın, doğrudan doğruya Türkmen halkı ve kültürünü savunması ve yaşatmaya çalışması onunla okuyucuları arasında kuvvetli bir bağ kurmuş, günümüz teknolojisinin yardımıyla bu ilişki şimdiye kadar devam etmiştir. Bu konuda zaman, hem yazar hem de okuyucunun lehine işlemiş ve onları birbirlerine yakınlaştırmıştır. Bu çalışmada Sovyetler Birliği döneminde yetişen ve günümüz Türkmen edebiyatının yurt¬dı¬şın¬daki önemli temsilcilerinden biri olan Ak Welsapar’ın bağımsızlık öncesi ve son¬ra¬sı yazdığı hikâyeler ile bunların içerikleri üzerinde durulacaktır. Yine bu hikâyelerin konuları, karakterleri ve vermek istedikleri mesajlardan hareketle yazıldığı dönemlerdeki Türkmen dili, kültürü ve edebiyatı hakkında bazı değerlendirmeler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sovyetler Birliği, Türk lehçeleri, Ak Welsapar, edebiyat, hikâye

Kaynakça

• Welsapar, Ak. (1990). Ahal Aýak Astında, Türkmenistan Neşriýatı, Aşgabat-Türkmenistan. ¬¬¬¬___________ (2000). Halkyň Haky, Gün neşriýatı, Sweden. ___________ (2004). Şor İňrik, Gün neşriýatı, Sweden.
• ___________ (2014). Zümörröt Kenar, Bukrek Neşriyat, Ukraina. Zal, Ünal. (2015a). Karakum Güneşi – I [Romanlar] (Yayınlanacak)
• Zal, Ünal. (2015c). Karakum Güneşi - III. [Masallar] (Yayınlanacak)
• Zal, Ünal. (2015d). Karakum Güneşi – IV [Şiirler] (Yayınlanacak)