Turkish Word Groups or Phrase Structure

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 241 - 270, 30.03.2018

İlker Aydın Vehbi Akdi

Öz

In the body of literature, the word groups are defined as “a non-judicial language unit consisting of words arranged side by side within certain rules to meet or describe, to reinforce and characterize, a concept, a character, a situation, a movement" (Karahan, 2015: 39) or “language unities established with more than one word to express more broadly beings, movements and concepts covered by a single word, or to meet similar situations not expressed in one word” (Özkan ve Sevinçli, 2015: 14). Universal grammar handles word groups in the frame of phrase structure, which are also called as specification groups. According to this, the unity established with more than one lexical element is phrase. Although it contains more than one element, there is always a 'center' within the phrases. This is called ‘phrase head’. The head is the category that establishes the phrase, and the phrase is not established unless the head is found. As a natural result of this tight junction, phrase category is identical to the head category. In this context all the noun complements are in the appearance of noun phrase. In the example of 'Naughty boy broke the precious vase', language units 'naughty child' and the 'precious vase' are in the form of adjective complement, that is, noun phrase; in terms of the task they undertake in the sentence, the first language unit is in the function of 'subject', and the second one is ‘determined object’. In this case the problem of structure-form/function neglected by traditional grammar is encountered. In this study based on qualitative research principles, word groups will be dealt with in the framework of the 'phrase structure', in the syntax, structure/function separation will be focused on. Whether in native language or foreign language teaching for the importance of understanding of the words groups by students and the determination of their functions it will be attempted to do case detection.

Anahtar Kelimeler

Turkish, syntax, word groups, phrase structure

Türkçede Kelime Grupları ya da Öbek Yapı

Öz

Kelime grupları alan yazında; “Bir varlığı, bir kavramı, bir niteliği, bir durumu, bir hareketi karşılamak veya belirtmek, pekiştirmek ve nitelemek üzere belirli kurallar içinde yan yana dizilmiş kelimelerden oluşan yargısız dil birimi” (Karahan, 2015: 39) ya da “Tek kelime ile karşılanan varlıkları, hareketleri ve kavramları daha geniş olarak belirtmek veya tek kelimeyle ifade edilmeyen benzer durumları karşılama üzere birden fazla kelimeyle kurulan dil birlikleri” (Özkan ve Sevinçli, 2015: 14) olarak tanımlanır. Evrensel Dilbilgisi belirtme grupları olarak da adlandırılan kelime gruplarına ‘öbek yapı’ kavramı çerçevesinde yaklaşır. Buna göre birden fazla sözlüksel öge ile kurulan bütünlük öbektir. Birden fazla öge içermesine karşın öbekler içinde her zaman bir ‘merkez’ bulunur. Buna öbeğin başı denir. Baş, öbeği kuran kategoridir, baş bulunmazsa öbek de kurulmaz. Bundan dolayı öbeğin kategorisi başın kategorisiyle özdeştir. Türkçede bütün tamlamalar ad öbeği görünümündedir. ‘Yaramaz çocuk değerli vazoyu kırdı’ örneğinde, ‘yaramaz çocuk’ ve ‘değerli vazo’ dil birimleri yapı olarak sıfat tamlaması yani ad öbeği konumunda; cümle içinde üstlendikleri görev açısından ise birinci dil birimi ‘özne’, ikinci dil birimi ‘belirtili nesne’ işlevindedir. Bu durumda geleneksel dilbilgisinin ihmal ettiği yapı-biçim/işlev sorunuyla karşılaşılmaktadır. Nitel araştırma ilkelerine dayalı bu çalışmada kelime grupları ‘öbek yapı’ yaklaşımı çerçevesinde ele alınacak, sözdiziminde yapı/işlev ayrımı üzerinde durulacak, gerek anadil gerekse yabancı dil öğretiminde kelime gruplarının öğrenciler tarafından algılanabilmesi ve işlevlerinin belirlenebilmesinin önemine yönelik bir durum saptaması yapılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, sözdizimi, kelime grupları, öbek yapı

Kaynakça

• Altun, M. (2011). Türkçede Kelime Grupları Çözümlemeleri “Türk Romanlarından Örneklerle”. İstanbul: MVT Yayıncılık.
• Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Demir, T. (2004). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Kurmay.
• Ergin, M. (2016). Üniversiteler İçin Türk Dili. Bayrak Basım Yayım: İstanbul.
• Erkman-Akerson, F., Ozil, Ş. (1998). Türkçede Niteleme Sıfat İşlevli Yan Tümceler. İstanbul: Simurg.
• Karahan, L. (2015). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kerimoğlu, C. (2016). Genel Dilbilime Giriş. Ankara: Pegem Akademi.
• Kıran, Z., (Eziler) Kıran, A. (2010). Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Korkmaz, Z. (2017). Türkiye Türkçesinin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Özkan, M., Sevinçli, V. (2015). Türkiye Türkçesi Söz Dizimi. İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Tüfekçi, M. E. (2003). Yapısalcı Yöntem ve Uygulama Alanları. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 17, 50-66.
• Uzun, N. E. (2000). Anaçizgileriyle Evrensel Dilbilgisi ve Türkçe. İstanbul: Multilingual.