Öz
Language is the reflection of emotion and thought. Speech uses many types of words while outwardly conveying these feelings and ideas. The most important of these vocabulary types are those that constitute the basis of the sentence. The verbs are the type of word that informs the formation, the aktionsart, the action verb and the circumstances depending on the time and space. The aim of the study is to determine how the root, which is determined in the works belonging to the Chagatai Turkish period, is used in terms of verbs, aktionsart, modality and is evaluated in terms of polysemy. İn fact, aktionsart is objective and a qualification that exists on the basis of the verb infinitive. There are times and types related to mode. Appearance is subjective. There are different meanings in which the speaker or the hearing loads a fictional verb. The verbs, in terms of aktionsart, appear to have been used in functions such as beginning, endurance, ending, according to their tense suffixes when taken. The topic of linguistics, which is the controversial subject of controversial issues, is also the subject of the article. İn this study, Johanson, Dilaçar, Palmer's view was taken as the basis, while the concept of modality and aktionsart was evaluated. The other side of the work is the issue of meaning. İn this study, only eleven works have been examined from the eighteen works which examined in the work prepared by me and named as Structure and Polysemy in the verbs that have verb derivational affix from verb the Chagatai Turkish. İn this study, were used root verbs detected in this eleven works.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akkuş, C. (2006). Sevinç Çokum’un Romanlarındaki Fiillerin Görünüş ve Kılınış Yönünden İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, s. 174.
- Aslan, Ü. (2009). Ubeydullah Han Şairi Sânî ve Türkçe Divanı, Konya: Palet Yay.
- Banguoğlu, T. (1998). Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yay.
- Benzer, Ahmet. (2008). Fiilde Zaman, Görünüş, Kip ve Kiplik, Marmara Üniv., Doktora Tezi, İstanbul.
- Comrıe, B. (1976). Aspect, Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yay.
- Çelik, Ü. (1996). Ali Şîr Nevâyî- Leylî vü Mecnûn. Ankara: TDK Yay.
- Dilâçar, A. (1974). Türk Fiilinde Kılınışla Görünüş ve Dilbilgisi Kitaplarımız, (1973- 1974), Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 159-171.
- Dilâçar, A. (1989).Gramer: Tanımı, Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve Tarihçesi, TDAY Belleten-1971.s.83-145.
Öz
Dil, duygu ve düşüncenin yansımasıdır. Konuşur, bu his ve fikirleri dışa aktarırken pek çok sözcük türü kullanır. Bu sözcük türlerinden en önemlisi de cümlenin temelini teşkil eden fiillerdir. Fiiller, oluş, kılış, kılınış ve durumları bildiren sözcük türüdür. Çalışmanın amacı, Çağatay Türkçesi döneminde ait eserlerde tespit edilen kök hâlindeki fiillerin, kılınış, kiplik bakımından nasıl kullanılışa geçtiğini belirlemek ve çok anlamlılık açısından değerlendirmektir. Fiillerde kılınış, nesneldir (objektif) ve fiil mastarının temelinde var olan bir niteliktir. Konuşan ve işitenle öznel bir ilgisi bulunmaz. Zaman ve kiple ilgili türleri vardır. Fiillerin, kılınış bakımından, aldığı zaman eklerine göre; başlama, sürerlilik, bitme gibi fonksiyonlarda kullanıldığı görülmektedir. Dil bilim alanının tartışmalı konulardan olan kiplik konusu bu makalenin de konusunu oluşturmaktadır. Kipi, zaman (varsa tarz) ve şahıs kavramlarına bağlayan görüşlerin yanında kipin zamanla ilgisinin olmadığını belirten, konuşurun kendine hâs tutumu ve görüşleri olarak değerlendiren farklı görüşler de vardır. Bu çalışmada, kiplik kavramı ve kılınış değerlendirilirken, Johanson, Agop Dilaçar, Palmer’ın görüşü esas alınmıştır. Çalışmanın diğer yönü, anlam konusunun ele alınmasıdır. Çağatay Türkçesi dönemine ait on bir eserin incelendiği bu makalede tespit edilen fiillerin çok anlamlı bir yapıya sahip olduğu görülmüştür. Bu çalışmada, tarafımdan hazırlanmış olan, Çağatay Türkçesinde Basit Fiiller ve Fiilden Fiil Yapım Eki Alan Fiillerde Yapı ve Çok Anlamlılık adlı çalışmada incelenen on sekiz eserden sadece on bir eserde tespit edilen kök hâlindeki fiillerden yararlanılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akkuş, C. (2006). Sevinç Çokum’un Romanlarındaki Fiillerin Görünüş ve Kılınış Yönünden İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, s. 174.
- Aslan, Ü. (2009). Ubeydullah Han Şairi Sânî ve Türkçe Divanı, Konya: Palet Yay.
- Banguoğlu, T. (1998). Türkçenin Grameri, Ankara: TDK Yay.
- Benzer, Ahmet. (2008). Fiilde Zaman, Görünüş, Kip ve Kiplik, Marmara Üniv., Doktora Tezi, İstanbul.
- Comrıe, B. (1976). Aspect, Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yay.
- Çelik, Ü. (1996). Ali Şîr Nevâyî- Leylî vü Mecnûn. Ankara: TDK Yay.
- Dilâçar, A. (1974). Türk Fiilinde Kılınışla Görünüş ve Dilbilgisi Kitaplarımız, (1973- 1974), Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, s. 159-171.
- Dilâçar, A. (1989).Gramer: Tanımı, Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve Tarihçesi, TDAY Belleten-1971.s.83-145.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dil Çalışmaları (Diğer), Türk Dili ve Edebiyatı (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Mart 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 6 Sayı: 1 |
