Naming of Animal Types in the Old Turkish Period

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 4, 329 - 352, 30.12.2018

Kürşat Efe

Öz

Names are given to tangible and intangible assets and objects through the language which is a string of written signals. This naming is also reflective of the socio-cultural structure within the rules of language. The most important element that distinguishes assets is the independent morfem names. For this reason, the first element to recognize an asset is names. Each of the names corresponding to the asset and case are a coding from the past to the future. Language is the most important asset for transmitting information to future generations. Language reflects the life style, culture, world view, stages of society throughout history and relations with other societies. Thanks to the language, all this is transferred to future generations. The method of understanding and telling the world is hidden in the language of a nation. All this is seen in the vocabulary of a language. Vocabulary is a work area located within the word science of linguistics. All of the words in a language are called vocabulary. Vocabulary all words of a language; the sum of the words in a vocabulary of a person or a community. The vocabulary of Turkish in the Old Turkish period, which includes Köktürk, Old Uyghur and Karahanlı periods, contains the total of Turkish words between the 8th and 13th centuries. Animal names in this period are significant in terms of both phonem and morfem value. With this study, the concept of animal names in Old Turkish period will be fully determined.

Anahtar Kelimeler

Old Turkish, conceptual field, naming, animal names

Eski Türkçe Döneminde Hayvan Türlerinin Adlandırılması

Öz

Sesli ya da yazılı göstergeler dizgesi olan dil aracılığıyla somut ve soyut varlıklara ve nesnelere adlar verilmektedir. Bu adlandırma da dilin kuralları içerisinde sosyo-kültürel yapıyı yansıtıcı özelliktedir. Varlıkları birbirlerinden ayıran en önemli unsur da bağımsız biçimbirim olan adlardır. Bir varlığı tanımaya yarayan ilk unsur bu sebeple adlardır. Her bir durumu, varlığı karşılayan adlar geçmişten geleceğe bir kodlamadır. Gelecek kuşaklara edinilen bilgilerin aktarılması için dil en önemli varlıktır. Dil, toplumun hayat tarzını, kültürü, dünya görüşünü, tarih boyunca geçirdiği evreleri ve başka toplumlarla kurduğu ilişkileri yansıtır. Dil aracılığıyla bütün bunlar gelecek nesillere aktarılır. Dünyayı anlayış ve anlatış biçimi bir milletin dilinde saklıdır. Bütün bunlar da bir dilin söz varlığında görülmektedir. "Söz varlığı", dil biliminin sözcük bilim dalı içerisinde yer alan bir çalışma alanıdır. Bir dildeki sözlerin bütününe kelime kadrosuna söz varlığı adı verilir. Söz varlığı bir dilin bütün kelimeleri; bir kişinin veya bir topluluğun söz dağarcığında yer alan kelimeler toplamıdır. Türkçenin Köktürk, Eski Uygur ve Karahanlı dönemlerini kapsayan Eski Türkçe dönemindeki söz varlığı da 8 ve 13. yüzyıllar arasındaki Türk dilinin kelimeler toplamını barındırmaktadır. Bu dönemdeki hayvan adları da gerek verilişleri gerekse ses ve şekil değerleri açısından oldukça dikkat çekicidir. Bu çalışma ile Eski Türkçe dönemindeki hayvan adlarının kavram alanı tam anlamıyla belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler

Eski Türkçe, kavram alanı, adlandırma, hayvan adları

Kaynakça

• Akar, Ali (2009). Ağız Sözlükleri: Yöntem ve Sorunlar -II-, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/8, s.220- 221.
• Aksan, Doğan (1971). “Kelimebilimi ve Anlambilimi Ölçülerinden Yararlanarak Bir Yazı Dilinin Eskiliğini Saptama Yolları I, “Kavram Alanı-Kelime Ailesi İlişkileri ve Türk Yazı Dilinin Eskiliği Üzerine”, TDAY Belleten, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksan, Doğan (1987-1982). Her Yönüyle Dil I-II-III, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksan, Doğan (1996). Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Ankara: TDK Yayınları.
• Arat, Reşid Rahmeti (1930-32). Zur Heilkunde Der Uiguren I-II, Berlin.
• Arat, Reşid Rahmeti (1947). Kutadgu Bilig I, (Metin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Arat, Reşid Rahmeti (1959). Kutadgu Bilig II, (Tercüme), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Arat, Reşid Rahmeti (1960). “Aprunçur Tigin’in Bir Şiiri”, Türk Yurdu, S. 11, , s.46-47.
• Arat, Reşid Rahmeti (1965). Eski Türk Şiiri, Ankara: TTK Yayınları.
• Arat, Reşid Rahmeti (1977). Uygurca Yazılar Arasında II, İst. Ünv. Ed. Fak. TDED, XXII, 17-28.
• Arat, Reşid Rahmeti (1979). Kutadgu Bilig III. İndex. (hzl. K. Eraslan, O.F.Sertkaya, Nuri Yüce), İstanbul: TKAE Yayınları.