Yabancı Dil Olarak Fransızca Öğretiminde Mirabeau Köprüsü Şiiri Çevirilerinin Analizi ve Dil Öğrenimine Katkısı

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 3, 166 - 181, 30.09.2023

Semra Taydaş Osman

https://doi.org/10.29228/ijlet.70037

Öz

Bu çalışmada, Fransız yazar Guillaume Apollinaire’ in Le Pont Mirabeau (Mirabeau Köprüsü) şiirinin Türkçe çevirileri ele alınmıştır. Yabancı dil öğreniminde/öğretiminde çeviri etkinliğinin bir araç olarak kullanımı şiir çevirisi örnekleriyle verilmiştir. Kaynak metin ile erek metinler arasında karşılaştırmalı çeviri eleştirisi niteliğinde bir inceleme yapılmıştır. Ünlü Fransız yazarın Mirabeau Köprüsü şiirinin genelde çeviri stratejileri özelde ise Vinay ve Darbelnet'in çeviri yöntemleri kapsamında çevirileri karşılaştırılmıştır. Tahsin Saraç, Cemal Süreya, Necati Cumalı, Ahmet Necdet, A. Kadir Paksoy ve Esin Aydın tarafından olmak üzere eserin Türkçe altı farklı çevirisi ele alınmıştır. Araştırmanın bulgular kısmında söz konusu çeviri metinlerin her mısrası doğrudan çeviri ve dolaylı çeviri yöntemleri çerçevesinde değerlendirilmiştir. Her çevirmen kullandığı stratejilerle şiiri adeta yeniden yazmıştır. Elde edilen bulgulara göre anlamsal, sözcüksel/söz bilimsel ve biçimsel eşdeğerlikler açısından çeviriler farklılık göstermektedir. Söz konusu çevirilerin ortak tek noktası şiir başlığının sözcüğü sözcüğüne çevrilmesidir. Çevirilerde eğretilemelere de başvurulmuştur.
Çalışma, erek metinlerde en çok yararlanılan stratejilerin uyarlama, sözcüğü sözcüğüne, ekleme, çıkarma ve yeğinlik olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuç olarak çeviri etkinliği kapsamında yabancı dil öğrenimde önemli rol oynayan yazın metinlerden şiir çevirisinin kolay olmadığı görülmektedir. Şiirin yazıldığı dilde, okurunda oluşturduğu etkiyi çevrildiği dilde de verebilmek şiir çevirisinin zor taraflarındandır. Kendi özgün dilindeki ses, sözcük ve sözdizimi erek dilden farklılık göstermektedir. Doğal olarak anlamsal, sözdizimsel açıdan yeniden yazma işlemi olan şiir çevirisinde şairler özgün bir şekilde çeviriler yapar. Çevirmenlerin tercih ettiği stratejilerle çeviri işleminin bir araç olarak yabancı dil öğrenimine/öğretimine katkı sağladığı görülmektedir. Bilinçli bir şekilde dil öğrenimi gerçekleşmiş olur. Dil becerilerinin gelişmesinde önemli rol oynar.

Anahtar Kelimeler

Mirabeau, Şiir, Apollinaire, Vinay ve Darbelnet, Yabancı Dil, Fransızca, Çeviri Stratejileri

Analysis of Le Pont Mirabeau (Mirabeau Bridge) Poetry Translations in Teaching French as a Foreign Language and Its Contribution to Language Learning

Öz

In this study, Turkish translations of French writer Guillaume Apollinaire's poem Le
Pont Mirabeau (Mirabeau Bridge) have been discussed. The use of translation activity as
a tool in foreign language learning/teaching is given with examples of poetry
translation. A comparative analysis of translation criticism was made between the
source text and the target texts. The translation strategies of the famous French
author's poem Mirabeau Bridge in general and the translation methods of Vinay and
Kapaklnet in particular have been compared. Six different Turkish translations of the
work, including by Tahsin Saraç, Cemal Süreya, Necati Cumalı, Ahmet Necdet, A.
Kadir Paksoy and Esin Aydın, have been discussed. In the findings part of the study,
every verse of the translation texts in question has been evaluated within the
framework of direct translation and indirect translation methods. Each interpreter has
almost rewritten the poem with the strategies she/ he used. According to the findings
obtained, the translations vary in terms of semantic, lexical/ rhetorical and formal
equivalences. The only common point of these translations is to translate the title of the
poem word for word. Metaphors are also used in translations. The study reveals that
the most used strategies in the target texts are adaptation, word for word, addition,
subtraction and intensity. As a result, it is seen that it is not easy to translate poetry
from literary texts that play an important role in foreign language learning within the
scope of translation activity. It is one of the difficult aspects of poetry translation to be
able to convey the same effect that the poem creates on the reader both in the language
in which poem is written and in the language into which it is translated. The sound,
word and syntax in its original language differ from the target language. In poetry
translation, which is naturally a semantic and syntactic rewriting process, poets make
translations in an original way. It is seen that the translation process contributes to
foreign language learning/teaching as a tool with the strategies preferred by
interpreters. Language learning takes place consciously. It also plays an important role
in the development of language skills.

Anahtar Kelimeler

Mirabeau, Poetry, Apollinaire, Vinay and Darbelnet, Foreign Language, French, Translation Strategies

Kaynakça

• Aksoy, N. B. (2002). Geçmişten günümüze yazın çevirisi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Altay, A. (2001). Şiir çevirisinde çevrilemeyenler. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 18, 1, 29-43, https://dergipark.org.tr adresinden erişilmiştir.
• Bengi-Öner, I. (2001). Çeviribilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Broeck, R. (1981). The limits of translatability exemplified by metaphor translation. Poetic Today, vol.: 2(4), 74-87. https://www.jstor.org adresinden erişilmiştir.
• Cary, E. (1196). Çeviri nasıl yapılmalı?. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Cook, G. (2010). Translation in language: an argument for reassessment. Oxford University Press.
• Cumali, N. (1965). Apollinaire’den şiirler. Varlık Yayınlar, s. 22-23.
• Demiral, S. ve Kaya, M. (2013). Molière' in Cimri adlı tiyatro eserinin III. bölümünün II. sahnesinin Nur Nirven tarafından türkçeye çevirisinin Vinay ve Darbelnet'nin çeviri yöntemlerine göre incelenmesi. 13. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Deyişbilim sempozyumunda sunulmuştur, Kafkas Üniversitesi, Kars.
• Demirezen, M. (1991). Çeviride kayıplar sorunu. Çağdaş Çeviri Kuramları ve Uygulamaları Seminerinde sunulmuştur, H.Ü., YDYO MTB, 115-128. https://dergipark.org.tr adresinden erişilmiştir.
• Gökşenli, E. Y. (2013). Şiir Çevirisinde Çeviri Kayıpları ve Eşdeğerlik Sorunları. İ. Ü. Çeviribilim Dergisi, 7, 87-102. https://dergipark.org.tr adresinden erişilmiştir.
• Göktürk, A. (2004). Çeviri: dillerin dili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Guidere, M. (2011). Introduction à la traductologie. Groupe de Boeck, Bruxelles.
• Guillaume, A. (1912). Le Pont Mirabeau. Revue: Les Soirées de Paris, dans le dernier numéro.
• Necdet, A. (1959). Çağdaş fransız şiiri. Yeditepe yayınlar: İstanbul, s. 96.
• Rey, A. C. (2003). Dictionnaire d'expression et locutions. ( Robert). Paris.
• Rifat, M. (2008). Çeviri seçkisi II, Çeviri (Bilim) nedir?, başkasının bakışı. İstanbul: Dünya Bakışı.
• Suçin, M. H. (2007). Öteki dilde var olmak. İstanbul: Mutilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Stolze, R. (1997). Übersetzungstheorien, Eine Einführung. 2. Auflage. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Süreya, C. (1970 sonları). Ülke ülke çağdaş dünya şiiri. Milliyet Sanat Dergisi’nin Eki. S. 545.
• Taydaş, S. & Yalçın, P. (2017). “La Fontaine masallarının türkçe’ye çevirileri üzerine / On the Translation of La Fontaine Fairy Tales to Turkish”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Tahsin Aktaş Armağanı) Volume 12(7), 487-506 Ankara, www.turkishstudies.net, doi: http://dx.doi.org/10.7827
• Taydaş Osman. S. (2020). Polisiye roman çevirisi: Georges Simenon örneği. Doktora Tezi. Gazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Türk Dil Kurumu. (2001). Türkçe sözlük (11.bs.). Türk Dil Kurumu, Ankara.
• Vinay, J.P.- Darbelnet, J. (1958). Stylistique comparée dufFrançais et de l'anglais. Didier, Paris.
• Vischer. M. (2009). La traduction du style vers la poétique, Philippe Jaccottet et Fabio Pusterla en dialogue. Éditions Kimeé. Paris.
• Witte, A., Harden, T., & De OLIVEIRA Harden, A. R. (Eds.). (2009). Translation in second language learning and teaching (Vol. 3). Peter Lang.
• Winter, W. (1961). Impossibilities of translations. The craft and context of translation. Edition W. Arrowsmith & R. Shattuck. Austin. The University of Texas Press.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Tıpkı Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• http://gercekedebiyat.com/haber-detay/ikinci-yeni-yanlis-siir-cevirisinden-mi-dogdu/354 Son erişim tarihi: 10.11.2022
• https://www.gercekedebiyat.com/haber/354-6619.html Son erişim tarihi 28.02.2023