The Effect of Linguistic Typological Proximity on Reducing Cognitive Overload in Interpreting Activities

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 4, 49 - 66, 30.12.2023

Esmeray Ünal

https://doi.org/10.29228/ijlet.73882

Öz

Interpreting is an activity that requires demonstrating two basic linguistic competencies, listening and speaking, at the same time, demands multitasking, and prioritizes speed and performance. Its complex nature creates heavy expectations for the interpreter. This problem is mostly caused by the excessive cognitive load placed on the interpreter during the interpreting activity. Among the situations that fall within the scope of excessive cognitive load, the functional foreignness of the language pair ranks first. A concept has been developed to understand the problems by taking into account the language families to which interacting languages belong in the field of study gathered under the title of cross-linguistic comparison, focusing on the concepts of similarity and foreignness: linguistic typological proximity. Based on this concept, a theory has been formed: linguistic typological proximity theory. In this study, the nature of the interpreting act is described and the translator's multi-tasking competencies are tried to be revealed. After mentioning the dynamics of the interpreting act in general terms, the reasons for excessive cognitive load, which has an important place among these dynamics, are discussed. Strategies that can be implemented by the interpreter are highlighted in order to eliminate these reasons and prevent their negative reflection on the interpreter's performance as much as possible. In addition to this intense effort, it has been pointed out that there are also some elements that make the task easier, independently of the intervention of the interpreter, who is the main actor of the interpreting activity. It has been tried to reveal the effect of linguistic typological proximity, which stands out among these elements, on the interpreting process and its contribution to the interpreter.

Anahtar Kelimeler

Interpreting, Cognitive overload, Linguistic typological proximity

Dilbilimsel Tipolojik Yakınlığın Sözlü Çeviri Faaliyetlerinde Aşırı Bilişsel Yükü Azaltmaya Etkisi

Öz

Sözlü çeviri, dilsel beceriler arasında dinleme ve konuşma etkinliği olarak aynı anda iki temel yetkinliği birlikte göstermeyi gerektiren, çoklu görev talep ederken hızı ve etkili performansı önceleyen bir etkinliktir. Onun bu karmaşık doğası, çevirmene yönelik ağır beklentiler oluşmasına neden olmaktadır. Bu sorun çoğunlukla çeviri etkinliği sırasında çevirmene yüklenen aşırı bilişsel yükten kaynaklanmaktadır. Aşırı bilişsel yük kapsamına giren durumlar arasında çevirisi yapılan dil çiftinin işlevsel yabancıllığı ilk sıralarda yer almaktadır. Benzerlik ve yabancıllık kavramlarını merkeze alarak “diller arası karşılaştırmalı çalışmalar” başlığı altında toplanan çalışma alanında birbirleriyle etkileşime giren dillerin sesbilgisel, biçimbilgisel, dilbilgisel, sözlüksel ve sözdizimsel alanlardaki ortak özelliklerinden ve farklılıklarından yola çıkılarak aralarındaki ilişki dinamiklerini anlamaya yönelik bir kavram geliştirilmiştir: “dilbilimsel tipolojik yakınlık”. Bu kavramdan hareketle de bir kuram oluşmuştur: “dilbilimsel tipolojik yakınlık kuramı”. Bu çalışmada sözlü çeviri ediminin doğası betimlenmiş ve çevirmenin çoklu görevine dair sahip olması gereken yeterlilikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Sözlü çeviri ediminin dinamiklerine genel çerçevede değinildikten sonra bu dinamikler arasında önemli bir yer tutan aşırı bilişsel yükün oluşma sebepleri ele alınmıştır. Bu aşırı yükün yaratacağı sonuçları bertaraf etmek ve çevirmenin performansına olumsuz olarak yansımasını mümkün olduğunca engellemek adına çevirmen tarafından uygulanabilecek stratejilerin altı çizilmiştir. Bu yoğun çabanın yanı sıra çeviri etkinliğinin baş aktörü olan çevirmenin müdahalesinden bağımsız olarak kendiliğinden işi kolaylaştıran bazı unsurların da mevcut olduğuna işaret edilmiştir. Bunlar arasında öne çıkan bir etken olarak dilsel tipolojik yakınlığın sözlü çeviri sürecine olan etkisi ve çevirmene katkısı ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sözlü çeviri, Aşırı bilişsel yük, Dilbilimsel tipolojik yakınlık

Kaynakça

• Anderson, R. (1983). Transfer to somewhere. In S. Gass & L. Selinker (Eds.), Language transfer in language learning (pp. 177-201). Rowley, MA: Newbury House.
• Atkinson, R.C., & Shiffrin, R.M. (1968). Human memory: A proposed system and its control processes. In K.W.Spence & J.T.Spence (Eds.), The psychology of learning and motivation: Advances in research and theory (Vol. 2, pp. 89–195). New York: Academic Press.
• Azizoğlu, N.İ. (2022). Dinleme Eğitiminin Temel Kavramları, (içinde) Dil Eğitiminin Temel Kavramları Editörler: Arı, G. İpek, O., İksad Publishing House (s.29-57)
• Baddeley, A., & Hitch, G.J. (1974). Working memory. In G.Bower (Ed.), Recent advances in learning and motivation (Vol. VIII). New York: Academic Press
• Baddeley, A. (1986). Working memory. Clarendon Press/Oxford University Press.
• Bao, D. Ve Guan,C. (2019). Listening Strategies. TESOL Encyclopedia of English Language Teaching.
• Bruning Roger H., Schraw G.J., Norby M.M. (2014). Bilişsel Psikoloji ve Öğretim (Cognitive Psychology and Instruction) / 5. Basımdan çeviri (Çeviri editörleri: Ersözlü Z.N.; Ülker R.) Nobel Yay. Ankara
• CEFRCV. (2020). Common European framework of reference for languages: learning, teaching, assessment. Companion volume. Strasbourg: Council of Europe Publishing.
• Cenoz, J. (2001), ‘‘The Effect of Linguistic Distance, L2 Status and Age on CrossLinguistic Influence in third Language Acquisition’’, Cross-linguistic Influence in Third Language Acquisition: Psycholinguistic Perspectives, Derl.: J. Cenoz; B. Hufeisen; U. Jessner (Clevedon: Multilingual Matters), s. 8-20.
• Comrie, B. (2005). Dil Evrensellikleri ve Dilbilim Tipolojisi, Çev.: İsmail Ulutaş, Hece Yay., Ankara.
• Cowan, N. (2006). Working Memory Capacity, Psycology Press Taylo & Francis Group, New York.
• Creswell, J.W (2013). Qualitative Inquiry & Research Design, Choosing Among Five Approaches, Sage Publications.
• Doğan, A. (2011). Sözlü Çeviri: Çalışmaları ve Uygulamaları, Geliştirilmiş ve Güncellenmiş 3. Basım, Ankara, Siyasal Yayınevi.
• Gass, S. (1983), ‘‘Language Transfer and Universal Grammatical Relations’’, Language Transfer in Language Learning, Derl.: S. Gass; L. Selinker (Rowley: Newbury House) ss. 69-82.
• Goh, C. C. (2000). A cognitive perspective on language learners' listening comprehension problems. System, 28(1), 55-75.
• Gile, D. (2009). Basic Concepts and Models for Interpreter and Translator Training. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Gile, D. (1995). Regards sur la recherche en interprétation de conférence, Presses Universitaires De Lille.
• Gürzap, C. (2006) Söz Söyleme ve Diksiyon, Remzi Kitabevi, İst.
• Jarvis, S.; Odlin, T. (2000), ‘‘Morphological Type, Spatial Reference and Language Transfer’’, Studies in Second language Acquisition, s. 22, ss. 535-556.
• Kabukcik, S. (2009). Sözlü çeviri sürecinde çevirmenin yaşadığı anlama ve aktarma süreçleri üzerine kuramsal ve yöntemsel bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Ün. Sosyal Bilimler Enstitüsü. s.102)
• Lado,R. (1957). Linguistics Across Cultures: Applied Linguistics for Language Teachers, by Robert Lado, Ann Arbor, Univ. of Michigan Press.
• Lundsteen, S. (1979). Listening: Its impact on reading and the other language arts. USA: Urbana, IL ERIC Clearing House on Reading and Other Communication Skills.
• Lusignan, S. (2004): La langue des rois au moyen- âge. Le français en France et en Angleterre, Presses Universitaires de France.
• Mayer, R.E, & Moreno, R. (2003) Nine Ways to Reduce Cognitive Load in Multimedia Learning, Educatıonal Psychologıst, 38(1), 43–52, Lawrence Erlbaum Associates, Inc. Miller, G.A. (1956). The magical number seven, plus or minus two: Some limits on our capacity for processing information. Psychological Review, 63, 81–97.
• Murphy, Shirin (2003), ‘‘Second Language Transfer During Third Language Acquisition’’, Columbia University Working Papers in TESOL and Applied Linguistics, c.3, s.1
• Nichols, R. G. ve Lewis, T. R. (1954). Listening and speaking: A guide to effective oral communication. Iowa, ABD: WM. C. Brown.
• Odlin, T. (1989), Language Transfer, Cambridge: Cambridge University Press.
• O’Malley, J. M., & Chamot, A. U. (1990). Learning strategies in second language acquisition. Cambridge University Press.
• Peterson, L. R.; Peterson, M. J. (1959). "Short-term retention of individual verbal items". Journal of Experimental Psychology. 58 (3): 193–198.
• Purdy, M. (1997). What is listening? M. Purdy ve D. Borisoff (Ed.), In Listening in everyday life: A personal and professional approach (pp. 1- 20). ABD: Boston University Press of America.
• Renukadevi, D. (2014). The Role of Listening in Language Acquisition; the Challenges & Strategies in Teaching Listening, International Journal of Education and Information Studies.
• Seleskovitch, D. (1968). L’Interprète dans les conférences internationales. Paris: Lettres Modernes Minard.
• Selinker, L.; Lakshmanan, U. (1993), ‘‘Language Transfer and Fossilization: The Multiple Effects Principle’’, Language Transfer in Language Learning, Derl.: S. Gass; L. Selinker (Philadelphia: John Benjamins), s. 197-216.
• Sweller, J. (1988). Cognitive Load During Problem Solving: Effects on Learning. Cognitive Science, 12(2), 257–285.
• Sweller, J., Van Merriënboer, J. J. G., & Paas, F. (1998). Cognitive architecture and instructional design. Educational Psychology Review, 10, 251–295.
• Sweller, J., van Merriënboer, J. J. G. ve Paas, F. (2019). Cognitive Architecture and Instructional Design: 20 Years Later. Educational Psychology Review.
• Tashmurad, S. (2015). Türk Dillerinin Tipolojik Karşılaştırılması: Wals Veri Tabanına Göre Türk Dillerindeki Benzerlikler ve Farklılıklar, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Ün. Sosyal Bilimler Ens.
• Topaloğlu, Y. (2018). Dil Öğrenimi Sürecinde İşlevsel Yabancıllık, Söylem Filoloji Dergisi, 2018; 3(2): 252-271.
• Uzun, N.E., (2006), Biçimbilim Temel Kavramları, Papatya yay., İstanbul.
• Van Merriënboer J.J., Sweller J. (2010). Cognitive load theory in health professional education: design principles and strategies. Med Educ. 2010 Jan; 44(1):85-93.
• Vardar, B., (2001), Dilbilimin Temel Kavramları ve İlkeleri, (2. baskı), Multilingual yay.
• Waugh, N.C., & Norman, D.A. (1965). Primary memory. Psychological Review, 72, 89–104. Weinrich, H. (1986). "Petite xénologie des langues étrangères". In: Communications, 43. Le croisement des cultures.
• Weinreich, U. (1953), Languages in Contact,The Hague, NL: Mouton.