The Relationship between Literature and Psychology in the Context of Interdisciplinarity and a Contribution from Children's Literature to Psychology: The Peter Pan Syndrome

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 4, 127 - 144, 30.12.2023

Müzeyyen Altunbay

https://doi.org/10.29228/ijlet.73877

Öz

Literature is the verbal or written expression of events, emotions, thoughts, and dreams. Psychology is a discipline that significantly influences literature and, in turn, is heavily impacted by it. Literature draws its source from human life and, using words as its fundamental material, narrates the human experience in written or oral form. Psychology, on the other hand, is a scientific discipline that has shown rapid development since the 20th century and examines human behaviors. Therefore, the common point of literature and psychology is human beings. Especially in the analysis of literary works, literature draws from psychology, while psychology also benefits from literature in defining certain syndromes. For example, it is observed that some literary works, authors, or characters in literature inspire psychology. Syndromes, defined in the dictionary as the negative impact left on a person by a situation, fall within the scope of psychology. However, it is understood that many syndromes are inspired by literature in their definitions. In this study, works and characters that inspire psychology are generally discussed, with a focus on one of these works, Peter Pan. In this regard, the study will serve as an example of interdisciplinary research.

Anahtar Kelimeler

Children's literature, Psychology, Peter Pan, Syndrome, Interdisciplinarity

Disiplinlerarasılık Bağlamında Edebiyat-Psikoloji İlişkisi ve Çocuk Edebiyatından Psikolojiye Bir Katkı: Peter Pan Sendromu

Öz

Edebiyat; olay, duygu, düşünce ve hayallerin sözlü veya yazılı olarak anlatılmasıdır. Pek çok disiplinle ilişki içinde olan edebiyatın en fazla etkilendiği ve edebiyatı en fazla etkileyen bilim dallarından biri psikolojidir. Edebiyat kaynağını insan yaşamından alır ve temel malzemesi olan sözcükler ile yazılı veya sözlü olarak yine insanı anlatır. Psikoloji ise 20. yüzyıldan itibaren hızlı bir gelişme gösteren ve insan davranışlarını inceleyen bilim dalıdır. Dolayısıyla edebiyat ve psikolojinin ortak noktasını insan oluşturmaktadır. Özellikle eser incelemelerinde edebiyat, psikolojiden yararlanırken; psikoloji de bazı sendromların tanımlanmasında edebiyattan yararlanır. Örneğin edebiyattaki bazı eser, yazar veya karakterlerin psikolojiye ilham olduğu görülmektedir. Sözlükte, bir durumun insan üzerinde bıraktığı olumsuz etki olarak tanımlanan sendromlar psikolojinin konu alanına girmektedir. Ancak pek çok sendromun tanımlanmasında edebiyattan esinlenildiği anlaşılmaktadır. Bu çalışmada psikolojiye ilham veren eserler ve karakterler genel olarak ele alınmış, bu eserlerden biri olan Peter Pan üzerinde durulmuştur. Edebiyattan psikolojiye eserdeki karakterden ilham alınarak yapılan katkı, disiplinlerarası çalışmalara kaynak oluşturması açısından örnek teşkil edilebilir. Bu sebeple farklı olduğu düşünülen bilim dallarının esasında pek çok ortak nokta barındırabileceğini sonucuna ulaşılabilir. Farklılıklarda ortak nokta bulabilmek ise insanın bilişsel becerilerini ve bakış açısını geliştirecektir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, Psikoloji, Peter Pan, Sendrom, Disiplinlerarasılık

Kaynakça

• Akardaş Karadaş, E. (2019). Peter Pan sendromu: bugünün gençleri ve yetişkinlikten kaçış, Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, C:3, S:2, s.117-129.
• Akça, H. (2023). Melih Cevdet’in Aylaklar romanında Peter Pan sendromu, Söylem Filoloji Dergisi, 8(1).
• Akkaya, B. (2023). Psikomitolojik bir sendrom: çalışma yaşamında andromeda kompleksi ve boyutları. Journal of Qualitative Research in Education, S. 33, 276-299.
• Arun, Ö. (2019). Büroyla saha arasında: yaşlanma çalışmalarında ilişkisellik, Strata İlişkisel Sosyal Bilimler Dergisi, ss. 75-86.
• Ateş, N. & Özden Yıldırım, M. S. (2018). Büyüme korkusu ölçeği’nin (bkö) geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenirlik çalışması, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 10, S. 24.
• Bacanlı, H. (2017). Eğitim psikolojisi. Ankara: Pegem.Kitabevi.
• Barrie, J. M. (2018). Peter Pan. (çev. S. Delikanlı). İstanbul: Karbon Yayınları.
• Bilavsky, E. ; Yarden-Bilavsky, H. &Ashkenazi, S. (2007). Literature names for pediatric medical conditions, Acta Pædiatrica.
• Canlar, Y. (2022). “Madame Bovary sendromu nedir?”, https://dogaladogru.com/yasam/madamebovary-sendromu-nedir [Erişim tarihi: 10.09.2023]
• Cohen, J. C. & Larson, J. E. (2008). The Peter Pan paradigm, Theoretical Biology and Medical Modelling, 5(1).
• Corcuera, A. M. (2012). “Rewriting Peter Pan: the vagueness of a myth with multiple originals”, file:///C:/Users/M%C3%BCzeyyen/Documents/Downloads/Rewriting_Peter_Pan_The_Vaguene ss_of_a_M.pdf [Erişim tarihi: 10.09.2023]
• Çelik, E. (2013). Edebiyat eseri toplumun aynasıdır: edebiyat ve sosyoloji ilişkisi üzerine, Türk Dili, s. 738.
• Ece, F. (2022). “Quasimodo sendromu”, https://www.dunyadanismanlikmerkezi.com/quasimodosendromu/ [Erişim 12.09.2023]
• Ergin, M. (2007). Orhun abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Erol, K. (2012).Tarih - Edebiyat ilişkisi ve tarihî romanların tarih öğretimine katkısı, Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(2), 59-70.
• Daşcı, G. (2022). Genç yetişkinlerde büyüme korkusu ile öz şefkat arasındaki ilişkide bilişsel esneklik ve kendini saklamanın aracı rolü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Doğan, A. & Cebioğlu, S. (2011). Beliren yetişkinlik: ergenlikten yetişkinliğe uzanan bir dönem. Türk Psikoloji Yazıları, 14(28).
• Dyussenbayev, A. (2017). The main periods of human life, global journal of human-Social Science: A Arts & Humanities-Psychology, V. 7, I.7.
• Felski, R. (2019). Edebiyat ne işe yarar?, İstanbul: Metis Yayınları.
• Gündüz, Ş. (2017). Kariyer basamaklarında kadının düşmanı olarak kendisi: süper anne sendromu, görünmez kadın sendromu ve külkedisi sendromu, Karadeniz, S. 35.
• Gürel, E. & Muter, C. (2007). Psikomitolojik terimler: psikoloji literatüründe mitolojinin kullanılması, Sosyal Bilimler Dergisi, S.1.
• Hança, B. B. (2022). Türkülerde Othello sendromu, Folklor/Edebiyat, S. 110.
• Hazer, G. (2021). Kurmacada trajik hatanın işlevi ve dramatik bir hikâye, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (24), 690-705.
• Kabalcı, E. S. (2019). Sonsuza kadar çocuk kalmak: ebedî çocuk/puer aeternus arketipi bağlamında Ahmet Cemil, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 93.
• Kiley, D. (1983). The Peter Pan syndrome peter pan, or the boy who would not grow up, USA: Published by Dodd, Mead & Company, Inc.
• Moran, B. (2014). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Morgan, C. T. (1982). Psikolojiye giriş ders kitabı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Onur, B. (2021). Gelişim psikolojisi. Yetişkinlik, yaşlılık, ölüm, Ankara: İmge Yayınları.
• Özen, Ö. & Gülsever, D. (2021). Peter Pan ve çocuk hırsızı eserlerinde anne kompleksi, Kültür Araştırmaları Dergisi, S. 11: 70-86.
• Sancak, B. (2022). “Othello Sendromu Nedir?” https://www.acibadem.com.tr/hayat/othello-sendromu/ [Erişim 12.09.2023]
• Saydam, M. B. (2018). Psikolomitoloji kavramlar/kuramlar”, (Ed. Saydam, M. B. ve Kızıltan, H.), Psikomitoloji İnsanı Öykülerinde Aramak, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Sarıbaş, S. (2021). Edebiyat ve psikoloji: edebi karakterlerin ilham verdiği sendromlar, III. Rumeli Dil, Edebiyat ve Çeviri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, İstanbul: RumeliYA Yayıncılık.
• Senemoğlu, N. (2001). Gelişim öğrenme ve öğretim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Uğurlu, S. B. (2010). Çocuk edebiyatı eleştirisi. Turkish Studies, 5(3).
• Usluer, E. (2023). Uyuyan güzel sendromu, https://epsikolog.com/yazi/uyuyan-guzel-sendromu [Erişim 12.09.2023]
• Velioğlu Metin, Ö. (2019). Gerçek ve gerçekdışının sınırlarında: Auteur eleştiri çerçevesinde Tolga Karaçelik sineması. Egemia Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi, (5), 4-45.
• Woodhouse, C. (2017).The Peter Pan problem: transfer of chronically sick boys to adult care, https://wchh.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/tre.597 [Erişim 12.09.2023]
• Yelkenli, A. (2022). Alice Harikalar Diyarında sendromu (AIWS). https://www.eczagundem.com/medikalgizemler/medikal-gizemler-alice-harikalar-diyarinda-sendromu-aiws/ [Erişim 12.09.2023]
• Yetişken, H. (2012). Felsefe edebiyat ilişkisinin değeri, Kaygı, S. 18.