THE IMPACT OF LEADERSHİP STYLE ON ORGANİZATİONAL CİTİZENSHİP BEHAVİOR: DETERMİNİNG THE LEVEL OF MOTİVATİON İN HEALTH WORKERS

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 19 - 40, 01.04.2019

İlknur Sayan , Salih Güney

Öz

Today's organizations must adapt to environmental changes so that they can survive within the rapidly changing conditions of competition. In order to achieve organizational performance and effectiveness in institutional arrangements of organizations, it is necessary to have employees who are educated, qualified, efficient, harmonious, who act in line with organizational goals, feel responsible for solving problems, act collaboratively for the institution to reach its targets and goals, and who are always willing to contribute to increase the organizational productivity and quality. For this reason, it is necessary to use effective leadership styles in order to guide individuals, motivate them towards the targets and goals, and encourage them to show strong organizational citizenship behaviors. Motivation is the power that prompts the individual to act. The highly motivated individual will inevitably develop organizational citizenship behaviors. Individuals who exhibit organizational citizenship behaviors that are defined as extra-role behaviors beyond their jobs are highly motivated individuals. Leadership styles are therefore an important element in the development of organizational citizenship behaviors and the determination of individual motivation levels. The impact of leadership styles in the organizational citizenship behaviors and the level of motivation of health workers in Istanbul, Turkey will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

health workers, leadership, leadership styles, motivation factors

Liderlik Tarzının Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi: Sağlık Çalışanlarında Motivasyon Düzeylerinin Belirlenmesi

Öz

Sağlık kuruluşlarının etkililiğinde ve verimliliğinde sağlık çalışanlarının bilgisi, becerisi, yetkinliği ve etkin iletişimi kurumun başarısında en önemli kaynaktır. Bu kaynağın etkin bir şekilde yönetimi, etkili liderlik ile mümkündür. Liderlik, örgütün etkinliğini ve başarısı etkileyen önemli bir faktördür. Çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışı ve motivasyon seviyelerinin örgütsel verimliliği etkileyen faktörler içinde olduğu düşünülmektedir .Motivasyon hedefe odaklı davranışın oluşması için enerji verme ve harekete geçirme eylemini yönlendiren bir süreçtir. Bu araştırma, çalışanların liderlik tarzları algısının örgütsel vatandaşlık davranışı göstermelerinde motivasyon seviyelerinin ara değişken rolü olabileceği varsayımına dayanmaktadır. Bu bağlamda araştırmanın amacı, algılanan liderlik tarzlarının örgütsel vatandaşlığa etkisinde motivasyon seviyelerinin moderatör rolünü araştırmak amacıyla yapılmıştır. Bu araştırma verileri anket yöntemi ile toplanmıştır. İstanbul’da bulunan özel hastanelerde 420 sağlık çalışanına uygulanan araştırmanın sonucunda, çalışanların algıladıkları liderlik tarzının örgütsel vatandaşlık üzerinde anlamlı etkisinin olduğu görülmüştür. Algılanan liderlik tarzının örgütsel vatandaşlık üzerindeki etkisinde motivasyon seviyelerinin ara değişken rolü olmadığı saptanmıştır. Ayrıca çalışanların dönüşümcü, etkileşimci ve babacan liderlik tarzları algısının motivasyon düzeyleri üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu, serbest liderlik tarzının ise çalışanların motivasyon düzeylerini olumsuz yönde etkilediği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

sağlık çalışanları, liderlik, liderlik tarzları, motivasyon faktörleri

Kaynakça

• Akgül, A. & Çevik O. (2003). İstatistiksel analiz teknikleri. Ankara: Emek Ofset.
• Akturan, A. & Çekmecelioğlu, H. G. (2016). The effects of knowledge sharing and organizational citizenship behaviors on creative behaviors in educational institutions. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 235, 342-350.
• Alabduljader, S. A. (2012). The transactional and transformational leadership in the Kuwaiti commercial banks sector: Which one is more applied? International Journal of Business and Social Science, 3(19), 211-219.
• Amanchukwu, N. R., Stanley, J. G., & Ololube, N. P. (2015). A review of leadership theories, principles and styles and their relevance to educational management. Management, 5(1), 6-14.
• Aslan, Ş. (2013). Geçmişten Günümüze Liderlik Kuramları (Sağlık Yönetimi Bakış Açısıyla). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Avcı, Ö. & Yaşar, Y. (2016). Bir kamu kuruluşunda çalışanların liderlik algıları: Olgubilimsel bir yaklaşım. Akademik İncelemeler Dergisi, 11(1), 187-205.
• Basım, H. N. & Şeşen, H. (2009). Örgütsel adalet algısı-örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisinde iş tatmininin aracılık rolü. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Yayınları.
• Bass, B. M. (1985). Leadership: Good, better, best. Organizational Dynamics, 13(3), 26-40.
• Bolat, O. İ. & Bolat, T. (2008). Otel işletmelerinde örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 75-94.
• Brown, M. E., Treviño, L. K., & Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117-134.
• Bono, J. E., Hooper, A. C., & Yoon, D. C. (2012). Impact of rater personality on transformational and transactional leadership ratings. The Leadership Quarterly, 23, 132-145.
• Buble, M., Juras, A., & Matic, I. (2014). The relationship between managers’ leadership styles and motivation. Management, 19, 161-193.
• Çağlar, E. S. (2011). Çalışanları güçlendirmenin, güçlenme aracılığıyla işe tutkunluğa etkisinde liderlik tarzları ve çalışma amaçarının rolü (Yayınlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çekmecelioğlu, H. G. & Keleş, Ö. (2009). Örgüt ilkimi, örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş performansı arasındaki ilişkilerin incelenmesi: Bir Araştırma. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Yayınları.
• Çelik, C. & Sünbül, Ö. (2008). Liderlik algılamalarında eğitim ve cinsiyet faktörü: Mersin ilinde bir alan araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 49-66.
• Dash, S. & Chaudhuri, M. (2015). Leadership and organizational citizenship behaviour: A mantra to success. The International Journal of Business & Management, 3(8), 2321-8916.
• Dash, S. & Pradhan, R. K. (2014). Determinants & consequences of organizational citizenship behavior: A theoretical framework for Indian manufacturing organisations. International Journal of Business and Management Invention, 3(1), 17-27.
• Deluga, R. J. (1990). The effects of transformational, transactional, and laissez faire leadership characteristics on subordinate influencing behavior. Basic & Applied Social Psychology, 11(2), 191-203.
• Demir, İ. B., Uğurluoğlu, Ö., & Ürek, D. (2017). The relationship between leadership and organization culture: A literature review. Journal of Strategic Research in Social Science, 3(2), 175-196.
• Duygulu, S. (2014). Örgütsel güven örgütsel bağlılık örgütsel vatandaşlık davranışı. Editörler: Ü. T. Baykal & E. E. Türkmen, Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi. İstanbul: Akademi Basım ve Yayıncılık.
• Esmi, K., Piran, M., Hayat, A. A. (2017). The mediating effect of organizational culture on the relationship between transformational leadership and organizational citizenship behavior. Journal of Health Management & Informatics, 4(4), 114-119.
• Euwema, M. C., Wendt, H., & Van Emmerik, H. (2007). Leadership styles and group organizational citizenship behavior across cultures. Journal of Organizational Behavior, 28, 1035-1057.
• Güney, S. (2012). Örgütsel Davranış. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Güney, S. (2017). Yönetim ve Organizasyon El Kitabı. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75.
• Haghighi, F. B., & Maleki, Z. V. (2016). The relationship between transformational leadership style and behavior of organizational citizen (Case Study: Ghavamin Bank). International Journal of Learning and Development, 6(3), 80-91.
• Hassan, H., Asad, S., & Hoshino, Y. (2016). Determinants of leadership style in big five personality dimensions. Universal Journal of Management, 4(4), 161-179.
• Howell, J. M. & Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership, transactional leadership, locus of control, and support for innovation: Key predictors of consolidated-business-unit performance. Journal of Applied Psychology, 78(6), 891.
• Irshad, R. & Hashmi, M. S. (2014). How transformational leadership is related to organizational citizenship behavior? The mediating role of emotional intelligence. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 8(2), 413-425.
• İrge, N. T. (2016). Yöneticiye güvenin çalışanın motivasyonuna katkısında lider-üye etkileşiminin rolü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Jackson, T. (2016) Paternalistic leadership: The missing link incross-cultural leadership studies?, International Journal of Cross Cultural Management, 16(1), 3-7.Jogulu, U. D. (2010). Culturally-linked leadership styles. Leadership & Organization Development Journal, 31(8), 705-719.
• Kahai, S. S., Sosik, J. J., & Avolio, B. J. (1997). Effects of leadership style and problem structure on work group process and outcomes in an electronic meeting system environment. Personnel Psychology, 50(1), 121-144.
• Kaya, N. & Onğun, G. (2015). Dönüşümcü liderliğin kullandığı güç kaynakları ve organizasyonel politikalar aracılığı ile tükenmişlik üzerine etkileri. Ekev Akademi Dergisi, 63, 314-344.
• Kazak, Z. (2004). “Sporda güdülenme ölçeği -SGÖ-”nin Türk sporcuları için güvenilirlik ve geçerlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 15(4), 191-206.
• Kelgökmen, İ. D. & Yalçın, B. Y. (2017). Y jenerasyonunun farklılaşan iş değerleri ve liderlik algılamaları. Journal of Yasar University, 12(46), 136-160.
• Keklik, B. (2012). Sağlık hizmetlerinde benimsenen liderlik tiplerinin özel bir hastane örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1), 73-93
• Kondalkar, V. G. (2007). Organizational Behavior. New Delhi: New Age International Pvt Ltd. Publishers.
• Köse, S. & Tetik, H. T. (2015). Örgüt çalışanlarının paternalistik liderlik algıları ve öğrenilmiş güçlülük düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(26), 29-56
• Kugun, O. A., Aktaş, E., & Güripek, E. (2013). Çalışanların örgütsel adalet algılarında yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının rolü. Balikesir University Journal Of Social Sciences Institute, 16(30), 151-166.
• Maharani, V., Troena, E. A., & Noermijati, (2013). Organizational citizenship behavior role in mediating the effect of transformational leadership, job satisfaction on employee performance: Studies in PT Bank Syariah Mandiri Malang East Java. International Journal of Business and Management, 8(17), 1-12.
• McCleskey, A. J. (2014). Situational, transformational, and transactional leadership and leadership development. Journal of Business Studies Quarterly, 5(4), 117-130.
• McShane, S. L. & Von Glinow, M. A. (2016). Örgütsel Davranış. Boston: McGraw-Hill Irwin.
• Mullins, L. J. (2006). Essentials of Organisational Behaviour. London: Financial Times Prentice Hall.
• Naqshbandi, M. M., Singh, S. K. G., & Ma, P. (2016). The link between organisational citizenship behaviours and open innovation: A case of Malaysian high-tech sector.” IIMB Management Review, 28, 200-211.
• Nielsen, T. M., Hrivnak Jr., G. A., & Shaw, M. (2009). Organizational citizenship behaviour and performance: A meta-analysis of group-level research. Small Group Research: An International Journal of Theory, Investigation and Application, 40(5), 555-577.
• Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(3), 377-403.
• Organ, D. W. (1988). Organizational Citizenship Behaviour: The Good Soldier Syndrome, Lexington: Lexington Books/D. C. Heath and Com.
• Özsahin, M. & Sudak, M. K. (2015). The mediating role of leadership styles on the organizational citizenship behavior and innovativeness relationship. Journal of Business, Economics & Finance, 4(3), 443-455.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Moorman, R. H., Fetter, R. (1990). Transformational leader behaviors and their effects on followers’ trust in leader, satisfaction, and organizational leader behaviors. Leadership Quarterly, 1(2), 107-142.
• Polatcı, S., Sobacı, F. (2017). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlerin çatışma yönetim strateji tercihlerinin incelemesi: Türkiye genelinde bir araştırma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(3), 27-40.
• Robbins, S. & Judge, T. A. (2015). Örgütsel Davranış. Çeviri Editörü: İ. Erdem, (14. basımdan çeviri), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ryan, R. M. & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78.
• Salihoğlu, G. H. (2013). Örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki (Çorum ilinde hastane çalışanlarına anket uygulaması). Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 300-310.
• Sheer, V. C., Liu, S., & Huang, L. (2018). Ethical leadership: From Western foundation to Chinese context. Journal of Asian Pacific Communication (John Benjamins Publishing Co.) 28(1), 20-40.
• Şirin, Y. & Bilir, P. (2016). The effects of leadership styles on organizational citizenship behavior: Study on employees of youth and sports ministry. Proceedings of the Multidisciplinary Academic Conference.
• Tokgöz, T. & Seymen, O. A. (2013). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: bir devlet hastanesinde araştırma. ÖNERİ: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(39), 61-76.
• Tremblay, M., Blanchard, C. M., Taylor, S., Pelletier, L., & Villeneuve, M.Y. (2009). Work extrinsic and intrinsic motivation scale: Its value for organizational psychology research. Canadian Journal of Behavioural Science, 41(4), 213-226.
• Türker, M. (2013). The mediating role of motivation types in employees organizational commitment and perceived leadeship styles relationship (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Vito, G. F., Higgins, G. E., & Denney, A. S. (2014), Transactional and transformational leadership: An examination of the leadership challenge model. Policing: An International Journal of Police Strategies & Management, 37(4), 809-822.
• Walter, F. & Bruch, H. (2010). Structural impacts on the occurrence and effectiveness of transformational leadership: An empirical study at the organizational level of analysis. The Leadership Quarterly, 21(5), 765-782.
• Yavuz, E. & Tokmak, C. (2009). İşgörenlerin etkileşimci liderlik ve örgütsel bağlılık ile ilgili tutumlarına yönelik bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(2), 7-35.
• Yıldırım, O. (2014). The impact of organizational communication on organizational citizenship behavior: Research findings. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 150, 1095-1100.
• Yusuf, M. O., Muhammed, D. U., & Kazeem, O. A. (2014). Management of leadership style: An approach to organizational performance and effectiveness in Nigeria. International Journal of Humanities Social Sciences and Education, 1(2), 17-29.
• Zhang, W., Wang H., & Pearce, C. L. (2014). Consideration for future consequences as an antecedent of transformational leadership behavior: The moderating effects of perceived dynamic work environment. Leadership Quarterly, 25(2), 329-343.