Demokratik Liderlik Bakış Açısıyla: Tevfik İleri

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 53 - 65, 08.04.2022

Yunus Polatoğlu

https://doi.org/10.52848/ijls.837601

Öz

Liderlik, bir bireyin bulunduğu çevreyi, ortak bir hedefe ulaşmak için harekete geçirebilme yeteneği, onları yöneltme ve
yönetme gücüdür. Lider, grubu motive eden, eylem için ilham kaynağı olan ve eylemin yöneticisi konumundadır.
Demokratik lider ise, grubun tüm üyelerinin fikirlerini ifade etmelerine, önerilerde bulunmalarına fırsat tanıyan ve onları
karar alma sürecine dâhil eden kişidir. Demokratik liderler, yönetim yetkisini grubun diğer üyeleri ile paylaşma eğilimi
gösterirler ve buna bağlı olarak problemi grup üyeleri ile paylaşırlar. Hedefe doğru tek başına tek elden çalışmayı değil,
beraber çalışmayı temel alan bu liderlik tarzı, insanları birlikte çalışma konusunda motive etmeyi ve kendilerine güvenmeleri
için ilham vermeyi öne sürmüştür. Geçmişten günümüze Türkiye’de yaşamış eğitim liderleri incelendiğinde önemli eğitim
liderlerinden birinin de Tevfik İleri olduğu söylenebilir. Bu çalışmanın amacı demokratik liderlik tarzının temel
özelliklerinden yola çıkarak, Tevfik İleri’nin liderliğini analiz etmektir. Bu çalışmada araştırma modeli olarak nitel araştırma
yöntemlerinden doküman analizi modeli kullanılmıştır. Tevfik İleri’nin Milli Eğitim Bakanı iken yaptığı çalışmalar
incelendiğinde Milli Eğitim Teşkilatı içerisindeki yetkilerini arttırmaya çalışmayıp, yetkilerini uzmanlarla paylaşarak başarıyı
arttırmaya çalıştığı görülmektedir. Bu nedenle, Tevfik İleri’nin çocukluk, gençlik ve yetişkinlik dönemleri ve bakanlık
döneminde yaptığı çalışmalar incelenmiştir. Sonuçta Tevfik İleri’nin demokratik liderlik özellikleri gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tevfik İleri, Demokratik Liderlik, Liderlik, Milli Eğitim Bakanlığı

Teşekkür

Çalışmanın var oluşuna sebep olan saygıdeğer hocam Prof. Dr. Şefika Şule ERÇETİN’e ve beni sürekli motive edip bana destek veren canım eşim Esra POLATOĞLU’na teşekkür ederim.

From A Democratic Leadership Perspective: Tevfik İleri

Öz

Leadership is the ability of an individual to move around, to achieve a common goal, to direct and manage them. The leader
is the motivator of the group, the inspiration for action, and the manager of the action. A democratic leader is the person who
gives the group the opportunity to discuss all ideas, make suggestions, and provides the decision-making process. Democratic
leaders tend to share management authority with other members of the group and share the problem with group members
consequently. This leadership style, bases on working together, rather than working alone towards the goal, suggests that it
motivates people to work together and inspires them to be confident. When I lived in Turkey from past to present educational
leaders examination of one of the most important educational leaders also said to be Tevfik İleri. This main purpose is to
analyze the leadership of Tevfik İleri according to the basic characteristics of democratic leadership style. The qualitative
research analysis model was used as this research model. Also, when Tevfik İleri's research as the Minister of National
Education is examined, it is understood that he does not try to increase his power with in the National Education
Organization, but tries to increase success by sharing his power. Therefore, Tevfik İleri's childhood, youth, and periods and
his ministry have been investigated in the research. After all, the pages in which Tevfik İleri shows democratic leadership
characteristics.

Anahtar Kelimeler

Tevfik İleri, Leadership, Democratic Leadership, Ministry of National Education Article

Kaynakça

• Al Khajeh, E. H. (2018). Impact of leadership styles on organizational performance. Journal of Human Resources Management Research, 1-10.
• Arıkan, S. (2001). Otoriter ve demokratik liderlik tarzları açısından Atatürk'ün liderlik davranışlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 231-257.
• Arslan, A. (1995). Dârülfunûn’dan üniversiteye. İstanbul: Kitabevi Yayıncılık.
• Arslan, A. (1995). İstanbul yüksek öğretim gençliğinin İstanbul radyosunda İstiklal Marşı’nın okunması için yaptığı mücadele ve İstiklal Marşı’nı öğretme çabaları (1933). Güneyde Kültür, 7(76), 10-83.
• Barutçugil, İ. (2006). Yöneticinin yönetimi. İstanbul: Kariyer Developer.
• Baş, F. (2015). Gayretten çileye Tevfik İleri. Türkiye Parlamenterler Birliği Parlamento Dergisi, 25, 70-73.
• Bennis, W. ve Nanus, B. (1997). Leaders: strategies for taking charge. New York: HarperCollins.
• Bhatti, N., Maitlo, G. M., Shaikh, N., Hashmi, M. A. ve Shaikh, F. M. (2012). The impact of autocratic and democratic leadership style on job satisfaction. International Business Research, 5(February), 192–201.
• Bozkurt, A. (2003). Tevfik İleri’nin yaşamı ve fikirleri. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bozkurt, A. (2012). Tevfik İleri Cumhuriyet’in ikinci eğitim mimarı. İstanbul: Alaş Yayıncılık.
• Bursalıoğlu, Z. (1991). Eğitimde yenileşme ve demokratik liderlik. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 669-675.
• Carson, C. M. (2005). A historical view of Douglas McGregor’s theory Y. Management Decision, 43(3), 450–460.
• Choi, S. (2007). Democratic Leadership: The lessons of exemplary models for democratic governance. International Journal of Leadership Studies, 2(3), 243-262.
• Cumhuriyet Gazetesi (1950, 23 Mayıs). TBMM Dün Açıldı, s.1-3.
• Cumhuriyet Gazetesi. (1933, 24 Şubat). Milli Türk talebe birliği yeniden kuruldu, s.3.
• Çelik, C. ve Sünbül, Ö. (2008). Liderlik algılamalarında eğitim ve cinsiyet faktörü: Mersin ilinde bir alan araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 49-66.
• Çongur, H. R. (1987). Büyük Türk milliyetçisi Tevfik İleri. Ankara: Gaye Yayıncılık.
• Daft, R. L. (1991). Management (Second Edition). Orlando: The Dryden Press.
• Daver, A. (1933, 30 Mart). Gençlik ve milli marşı. Cumhuriyet Gazetesi, s. 1-3.
• Dessler, G. (1988). Management. Prentice Hall, USA.
• Erçetin, Ş. Ş. (1997). Türkiye'de eğitim reformu ve reformu gerçekleştirecek liderler olarak okul yöneticilerinde aranan kişilik özellikleri. Eğitim Yönetimi Dergisi, 3(2), 173-198.
• Erçetin, Ş. Ş. (2000). Lider sarmalında vizyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Eren, E. (2000). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Eren, E. (2001). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (7. Basım). İstanbul: Beta Yayınları.
• Gastil, J. (1994). A definition and illustration of democratic leadership. Human Relations, 47(8), 953-975.
• Genç, N. (2007). Yönetim ve organizasyon. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Goleman, D. (2003). Duygusal zekâ neden IQ’dan daha önemlidir? (Çev. Banu Seçkin Yüksel). (23. Basım). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Graen, G. B. (1976). Handbook of ındustrial and organizational psychology. Chicago: Rand Mcnally.
• Güney, S. (1999). Davranış bilimleri açısından Atatürk'ün liderliği. İstanbul: Ocak Yayınları.
• İleri Aksoy, C. (1977). Babam Tevfik İleri. Ankara: Ayyıldız Yayıncılık.
• İleri Aksoy, C. (2003). Tevfik İleri Yassı Ada ve Kayseri günlükleri. İstanbul: Ötüken Yayıncılık.
• İleri Aksoy, C. (2012). Yassıada’dan mektup var. İstanbul: Timaş Yayıncılık.
• İleri, T. (1972). Türk ansiklopedisi. Ankara: MEB Yayıncılık.
• Kaya, T. (2014). Tevfik İleri ve Türk eğitim sistemindeki yeri. (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Kaya, Y. K. (1996). Eğitim yönetimi. Ankara: Bilim Yayınları.
• Koray, M. (1997). 21.Yüzyıl: Yeni beklentiler, yeni liderlik alanları ve kadınlar, 21.yy. da liderlik sempozyumu. İstanbul: DHO Matbaası.
• Lewin, K., Lippitt, R. ve White, R. K. (1939). Patterns of aggressive behavior in experimentally created “Social Climates”. The Journal of Social Psychology, 10(2), 271–299.
• Lunenburg, F. C. ve Ornstein, A. C. (2013). Eğitim yönetimi (Çev. Ed. G. Arastaman). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1954). Beşinci milli eğitim şurası çalışma esasları, komisyon raporları, konuşmalar. Ankara: Maarif Vekaleti Yayınları.
• Nadi, Y. (1933, 26 Şubat). Vagon-li şirketinde çirkin bir hadise. Cumhuriyet Gazetesi, s. 1-2.
• Saylı, H. ve Baytok, A. (2014). Örgütlerde liderlik teori uygulama ve yeni perspektifler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Serinkan, C. (Ed.). (2012). Liderlik ve motivasyon geleneksel ve güncel yaklaşımlar (3. Basım.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sorguç, B. (1982). 1920’den 1981’e Milli Eğitim Bakanlığı. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• TBMM. (1951, 25 Şubat). 9. dönem, 2. yasama yılı, 51. birleşim, dördüncü oturum. Tutanak Dergisi, 5, 841.
• TBMM. (1953, 25 Şubat). 9. dönem, 4. yasama yılı, 53. birleşim, ikinci oturum. Tutanak Dergisi, 20, 970.
• Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve özel sektör örgütlerinde liderlik davranışı özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 1-16.
• Uysal, O. (2007). Liderliğin anatomisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Wach, E. ve Ward R. (2013). Learning about qualitative document analysis. IDS Practice Paper In Brief, 13, 1-10.
• Woods, P. (2005). Democratic leadership in education. London: Sage Publications Company.
• Yalınkılıç, R. (2010). İşletmelerde liderlik anlayışı ve yöneticilerin liderlik özellikleri ve davranışı üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yazıcı, M. (1973). Tanzimat’tan bu yana Milli eğitim bakanları, başbakanlar ve Atatürk (1839-1973). Ankara: Emel Yayıncılık.
• Yiğit, A. A. (1990). İnönü dönemi eğitim ve kültür politikası (1938-1950) (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Yörük, D. ve Dündar, S. (2011). Türkiye’deki yerel yöneticilerin benimsedikleri liderlik tarzlarına göre boyun eğici davranışlarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 93-106.
• Zafer Gazetesi. (1951, 14 Ekim). Milli eğitimde yeni yol, 894-1.