The Relationship Between Social Justice Leadership and School Climate

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 3, 174 - 195, 31.12.2022

Halil Doğan , Nail Yıldırım

https://doi.org/10.52848/ijls.1146935

Cited By: 1

Öz

This research was carried out to analyze the relationship between school principals' social justice leadership behaviors and school climate. The population of the research, which was carried out in the correlational survey model, one of the quantitative research methods, consists of 20,937 teachers working in the public kindergarten, primary, secondary, and high school levels in the central districts of Gaziantep province during the 2020-2021 academic year. The research sample consists of 776 teachers selected from the population using the stratified sampling method, one of the random sampling methods. The data used in the research were collected from the participants utilizing the ‘Social Justice Leadership Scale’ developed by Bozkurt (2017) ‘School Climate Scale’ developed by Canlı, Demirtaş and Özer (2018), and Personal Information Form. To analyze the data, SPSS 24.0 program was utilized. "Pearson Correlation" was made in order to determine the relationship between the principals' social justice leadership attitudes and school atmosphere; "Regression" analysis was made in order to determine the effect of social justice leadership attitude on the school atmosphere. According to the results of the research, It has been determined that there is a "positive high level" significant relationship between social justice leadership behavior and school climate; suggestions for practitioners and researchers were included.

Anahtar Kelimeler

Social Justice Leadership, School Atmosphere, Leadership, Justice

SOSYAL ADALET LİDERLİĞİ VE OKUL İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Öz

Bu araştırma okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinde desenlenen araştırmanın evrenini, 2020-2021 eğitim öğretim yılında Gaziantep ili merkez ilçelerinde devlete ait anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise kademelerinde görev yapan 20.937 öğretmenden oluşmakta iken örneklemini ise seçkisiz örnekleme yöntemlerinden tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak evrenden seçilen 776 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada kullanılan veriler Bozkurt (2017) tarafından geliştirilen “Sosyal Adalet Liderliği Ölçeği (SALÖ)”, Canlı, Demirtaş ve Özer (2018) tarafından geliştirilen “Okul İklimi Ölçeği” ve “Kişisel Bilgi Formu” aracılığı ile katılımcılardan toplanmıştır. Verilerin analizi için SPSS 24.0 paket programı kullanılmıştır. Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişkinin belirlenmesinde “Pearson Korelasyon”; sosyal adalet liderliği davranışının okul iklimi üzerindeki etkisinin belirlemek amacıyla “Regresyon” analizleri yapılmıştır. Araştırma sonucuna göre sosyal adalet liderliği davranışı ile okul iklimi arasında “pozitif yönlü yüksek düzeyde” anlamlı bir ilişkinin olduğu belirlenmiş; uygulayıcılara ve araştırmacılara yönelik önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Adalet Liderliği, Okul İklimi, Liderlik, Adalet

Kaynakça

• Adams, M. (2011). Social justice education. In Daniel J. Christie (Ed.), The encyclopedia of peace psychology (pp. 1033 – 1036). Wiley-Blackwell.
• Akar, A. (2006). İlköğretim okullarında öğretmen algılarına göre yöneticilerin, yöneticilik becerilerinin örgüt iklimine katkısı (Ankara ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akın, U., & Yıldırım, N. (2015). Öğretmenlerin Eğitime İnanma Düzeyleri Ölçeği (ÖEİDÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 70-83.
• Aksel, İ. (2009). Türk adalet yönetimi. Ankara: Seçkin.
• Akyel, Y. (2017). Yönetim bağlamında adalet ve güven. Ankara: Pegem Akademi.
• Altınkurt, Y. (2017). Örgütsel adalet. Hasan Basri Memduhoğlu ve Kürşad Yılmaz (Ed.), Yönetimde yeni yaklaşımlar içinde (s. 368-371). Ankara: Pegem Akademi.
• Arar, K. H., & Oplatka, I. (2016). Making sense of social justice in education: Jewish and Arab leaders’ perspectives in Israel. Management in Education, 30(2), 66-73.
• Arar, K. (2019). Understanding and implementing social justice leadership in Arab schools in Israel. Planning and Changing, 48(3/4), 195-214.
• Arslan, A. (2019). Sosyal adalet liderliği ve etik iklim arasındaki ilişkiye yönelik öğretmen görüşleri (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Bakkal, M., & Radmard, S. (2020). Okul müdürlerinin eğitimsel liderlik standartlarını karşılama düzeyleri ile öğretmenlerin okul iklimi algıları ve motivasyonları arasındaki ilişki. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 163-195.
• Balcı, A. (2014). Etkili okul ve okul geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Baştaymaz, T. (2016). Yeni toplum iyi toplum - sosyal politikanın fikri temelleri. Bursa: Dora.
• Bogotch, I., & Reyes-Guerra, D. (2014). Leadership for social justice: Social justice pedagogies. Revista Internacional De Educación Para La Justicia Social (RIEJS).
• Bozkurt, B. (2017). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarına yönelik bir ölçme aracı geliştirme çalışması. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(3), 721-732.
• Bozkurt, S. (2019). Eğitimde eşitlik politikaları. Necati Cemaloğlu (Ed.), Eğitimde politika analizi içinde (s. 195-242). Ankara: Pegem Akademi.
• Bucak, E. B. (2002). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesinde örgüt iklimi: Yönetimde ast –üst ilişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/pub/musbed/issue/23529/250699, 13.03.2021
• Bursalıoğlu, Z. (2019). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyükgöze, H., Şayır, G., Gülcemal, E., & Kubilay, S. (2018). Examining the relationship between social justice leadership and student engagement among high school students. Çukurova University Faculty of Education Journal, 47(2), 932-961.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (20. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, N. (2014). Öğretmen liderliği. Ankara: Pegem Akademi.
• Canlı, S., Demirtaş, H., & Özer, N. (2018). Okul iklimi ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 17(4), 1797-1811.
• Cemaloğlu, N., & Gülcan, M.G. (2018). Kuramdan uygulamaya okul yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Çakır, M. (2017). Ali Fuad Başgil ve sosyal adalet meselesi. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 14(52), 161-175.
• Çalık, T., Kurt, T., & Çalık, C. (2011). Güvenli okulun oluşturulmasında okul iklimi kavramsal bir çözümleme. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 73-84.
• Çalışkan, A. (2015). Örgütsel adaletin örgütsel bağlılığa etkisi: etik iklimin aracılık rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 115-141.
• Çeçen, A. (2015). Adalet kavramı. Ankara: Seçkin.
• DeMatthews, D. (2015). Making sense of social justice leadership: A case study of a principal’s experiences to create a more inclusive school. Leadership and Policy in schools, 14(2), 139-166.
• Demir, A. (2018). John B. Rawls eleştirel bir yaklaşım. Ankara: Siyasal.
• Demirel, Y. (2009). Örgütsel adaletin yönetici - çalışan ilişkileri üzerine etkisi: Farklı sektör çalışanlarına yönelik bir araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 137-154.
• Eraslan, L. (2006). Liderlikte post-modern bir paradigma: Dönüşümcü liderlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-32.
• Filiz, B. (2020). Neoliberal birey ve sosyal adalet algısı - Türkiye ve İspanya üzerine karşılaştırmalı bir inceleme. Ankara: Siyasal.
• Flood, L. D. (2017). On becoming a social justice leader: A fictionalized narrative approach. Research in Educational Administration and Leadership (REAL), 2(1), 106-126.
• Furman, G. (2012). Social justice leadership as praxis: Developing capacities through preparation programs. Educational Administration Quarterly, 48(2), 191-229.
• Gaziantep MEM. (2020). Gaziantep İl Milli Eğitim Müdürlüğü istatistik bilgiler, Erişim: http://gaziantep.meb.gov.tr/, 05.01.2021.
• Gedikoğlu, T., & Tahaoğlu, F. (2010). İlköğretim okullarının örgüt iklimi: Gaziantep ili Şahinbey ve Şehitkamil ilçeleri örneği. Milli Eğitim Dergisi, 40(186), 38-55.
• Gewirtz, S., & Cribb, A. (2002). Plural conceptions of social justice: Implications for policy sociology. Journal of Education Policy, 17(5), 499-509.
• Gören, S. Ç. (2019). Sosyal adalet liderliği, okul yaşam kalitesi ve okula aidiyet duygusu ilişkisi (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
• Griffiths, M. (2009). Action research for/as/mindful of social justice. The SAGE handbook of educational action research, 85-98.
• Gürgen, B. (2017). Okullarda sosyal adalet algısının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Halpin, A.W., & Croft, D.B. (1963). The organizational climate of schools. Chicago: Midwest Administration.
• Hill-Berry, N.P., Roofe, C., & Miller, P. (2019). Educational leadership for social justice: Policy, practice, community. Research in Educational Administration and Leadership (REAL), 4(3), 461-467.
• Hoy, W. K. (1990). Organizational climate and culture: A conceptual analysis of the school workplace. Journal of Educational and Psychological Consultation, 1(2), 149-168.
• Hoy, W.K., Hannum, J., & Tschannen-Moran, M. (1998). Organizational climate and student achievement: A parsimonious and longitudinal view. Journal of School Leadership, 8(4), 336-359.
• Hökelekli, H. (2011). Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Hu, L., & Bentler, P. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis. Conventional criteria versus new alternatives, 6, 1-55.
• Hytten, K., & Bettez, S.C. (2011). Understanding education for social justice. Educational Foundations, 25, 7-24.
• Jacobson, S. (2019). Social justice leadership for academic, organisational and community sustainability in high-needs schools: Evidence from New Zealand, Belize and the USA. In Pamela S. Angelle and Deirdre Torrance (Eds.), Cultures of Social Justice Leadership (pp. 21-42). Cham: Palgrave Macmillan.
• John, M. C., & Taylor, J. (1999). Leadership style, school climate and the institutional commitment of teachers. In International Forum Journal, 2(1), 25-57.
• Kahraman, Ü. (2020). Sosyal adalet ve eğitim. F. Nayir (Ed.), Kültürel değerlere duyarlı eğitim içinde (s. 93-104). Ankara: Anı.
• Kararmaz, F. (2017). Hayek'te özgürlük, zorlama ve özgür bir toplumun güvenceleri. Ankara: Adalet.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (6. Basım). Ankara: 3a.
• Karcıoğlu, F. (2001). Örgüt kütürü ve örgüt iklimi ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2), 265-283.
• Kılıçoğlu, G., & Kılıçoğlu, D. (2020). Yirmi birinci yüzyılda okul liderliği. Kürşad Yılmaz (Ed.), Liderlik kuram - araştırma – uygulama içinde (s. 868-870). Ankara: Pegem Akademi.
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling, The Guilford Press, New York, pp. 534.
• Konaklı, T. (2020). Örgüt kültürü ve iklimi. N. Cemaloğlu & M. Özdemir (Ed.), Eğitim yönetimi içinde (s. 315-347). Ankara: Pegem Akademi.
• Kondakçı, Y., & Beycioğlu, K. (2020). Social justice in Turkish education system: Issues and ınterventions. Handbook on Promoting Social Justice in Education, 309-329.
• Kondakçı, Y., Kurtay, M. Z., Oldaç, Y.İ., & Şenay, H.H. (Ed.) (2016). Türkiye’de okul müdürlerinin sosyal adalet rolleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Kozlowski, S.W., & Doherty, M. L. (1989). Integration of climate and leadership: Examination of a neglected ıssue. Journal of applied psychology, 74(4), 546-553.
• Kurt, T., & Çalık, T. (2010). Okul İklimi Ölçeği'nin (OİÖ) geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(157), 167-180.
• Küçükçene, M., & Aydoğan, İ. (2018). Eğitim yönetiminde adaletin önemi ve gerekliliği üzerine bir inceleme. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 641-664.
• Lalas, J. W., & Morgan, R. D. (2006). Training school leaders who will promote educational justice: What, why, and how?. Educational Leadership and Administration: Teaching and Program Development, 18, 21-34.
• Marshall, M. L. (2004). Examining school climate: Defining factors and educationalinfluences. Center for Research on School Safety, School Climate and Classroom Management.
• Mendel, C. M., Watson, R. L., & MacGregor, C. J. (2002). A study of leadership behaviors of elementary principals compared with schools climate. Eric Digest, 471-556. Available at: https://eric.ed.gov/?id=ED471556, 15.09.2021.
• Mcshane, S. L., & Von Glinow, M. A. (2016). Örgütsel davranış. A. Günsel ve S. Bozkurt (Çev.). Ankara: Nobel Akademik.
• Novak, M. (2000). First things. Erişim: https://www.firstthings.com/article/2000/12/defining-socialjustice, 18.02.2021.
• Oğuz, E. (2018). Sosyal adalet, eğitimde sosyal adalet. K. Demir & K. Yılmaz (Ed.), Yönetim ve eğitim yönetimi kuramları içinde (s. 323-333). Ankara: Pegem Akademi.
• Oplatka, I. (2016). Eğitim yönetiminin mirası (Çev: M. Yalçın, S. Turan ve F. Bektaş). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, M. (2009). Lise öğretmenlerinin etik liderlik ve sosyal adalet algıları arasındaki ilişki (İstanbul Avrupa Yakası örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, A. (2013). Okul yöneticilerindeki adalet ve liyakat ile öğretmenlerdeki sadakat ve gayret arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(1), 99-117.
• Özdemir, M., & Kütküt, B. (2015). Sosyal Adalet Liderliği Ölçeği’nin (SALÖ) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(3), 201-218.
• Özdemir, M. (2017). Sosyal adalet liderliği, okula yönelik tutum ve okul bağlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 42(191), 267-281.
• Özdemir, M., Gören, S. Ç., Gülcemal, E., Sağbaş, N. Ö., & Vural, G. (2021). Social justice leadership, school climate, cultural capital and academic aspiration in Turkish high schools: Contextual influence of gender and family income. Educational Studies, 1-23.
• Pillai, R., Scandura, T. A., & Williams, E. A. (1999). Leadership and organizational justice: Similarities and differences across cultures. Journal of International Business Studies, 30(4), 763-779.
• Ruich, C. T. (2013). Principals’ social justice leadership in demographically changing suburban public elementary schools in Arizona (Phd. Thesis). Erişim: http://hdl.handle.net/10150/311318, 18.02.2021.
• Ryan, J. (2010). Promoting social justice in schools: Principals’ political strategies. International Journal of Leadership in Education, 13(4), 357-376.
• Sağır, M. (2013). Okul liderliği. N. Can (Ed.), Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi içinde (s. 184-216). Ankara: Pegem Akademi.
• Saraç, K. (2015). Okul ikliminin ortaokul öğrencilerinin algılarına göre değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Shaked, H. (2019). School leaders’ contribution to social justice: A review. International Journal of Educational Reform, 28(3), 303-316.
• Shields, C.M. (2004). Dialogic leadership for social justice: Overcoming pathologies of silence. Educational Administration Quarterly, 40(1), 109-132.
• Şenel, T. & Buluç, B. (2016). İlkokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişki. TÜBAV Bilim Dergisi, 9(4), 1-12.
• Şişman, M. (2020). Eğitimde mükemmellik arayışı-etkili okullar. Ankara: Pegem Akademi.
• Taşçıoğlu, H. (2010). Örgüt kültürünün örgütsel adalete etkisi: Bir örnek olay (Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Taymaz, H. (2019). İlköğretim ve ortaöğretim müdürleri için okul yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• TDK (Türk Dil Kurumu). (2018). Türkçe sözlük. Erişim: https://sozlük.gov.tr, 27.03.2021.
• Theoharis, G. (2007). Social justice educational leaders and resistance: Toward a theory of social justice leadership. Educational Administration Quarterly, 221-258.
• Tofur, S., & Balıkçı, A. (2018). Okul yöneticileri ve öğretmenlere göre okul iklimini etkileyen faktörlerin incelenmesi: Ortaokul örneği. Electronic Turkish Studies, 13(11), 1279-1295.
• Topcu, İ. (2019). Okul iklimi ve kültürü. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Uğurlu, C. T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Uğurlu, C. T., & Üstüner, M. (2011). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(41), 434-448.
• Williamson, J. S. (2007). Defining the relationship between principal's leadership style and school climate as perceived by title I elementary teachers. The University of Toledo.
• Yang, J., Mossholder, K.W., & Peng, T. K. (2007). Procedural justice climate and group power distance: An examination of cross-level interaction effects. Journal of Applied Psychology, 92(3), 681-692.
• Yıldırım, F. (2011). Üniversite gençliği “sosyal adalet”ten ne anlıyor? Sosyal adalet ilkelerinin sosyal adalet algısı üzerindeki etkisi. Eğitim - Kültür ve Araştırma Dergisi, 7(25), 113-124.
• Yüner, B., & Burgaz, B. (2019). Okul yönetişimi ile okul iklimi arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 44(199), 373-390.
• Zajda, J., Majhanovich, S., & Rust, V. (2006). Introduction: Education and social justice. Review of Education.
• Zhang, Y., Goddard, J., & Jakubiec, B. (2018). Social justice leadership in education: A suggested questionnaire. Research in Educational Administration ve Leadership, 53-86.