PATERNALİST LİDERLİK MODELİNİN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 80 - 88, 31.08.2025

Eren Odabaşı

https://doi.org/10.52848/ijls.1705739

Öz

Farklı kültür ve toplum yapılarında yöneticilerden beklenen liderlik tarzlarının da değişkenlik gösterdiği görülmektedir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, öncelikle liderlik modellerine genel bir bakış sunmak, ardından paternalist liderlik kavramını açıklamak ve nihayetinde paternalist liderlik yaklaşımı ile insan kaynakları yönetimi arasındaki ilişkiyi incelemektir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yoluyla veriler toplanmış olup literatüre dökülmüştür. Araştırma sonuçlarına bakıldığında paternalist liderliğin insan kaynakları çalışanlarının performanslarına olumlu katkıda bulunduğu gözlenmiştir.
Özellikle iş birliğine dayalı yapıların ve yüksek güç mesafesinin hâkim olduğu Doğu toplumlarında paternalist liderlik anlayışının daha yaygın olduğu dikkat çekmektedir. Paternalizm, örgütsel hiyerarşi içerisinde liderin kuruluşu bir aile yapısına benzeterek astlarının hem kişisel hem de mesleki hayatlarında rehberlik ettiği ve destek sağladığı, buna karşılık astlardan kendisine ve örgüte karşı sadakat ile bağlılık beklediği bir yaklaşımı ifade etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Paternalist Liderlik , Liderlik Türleri , İnsan Kaynakları Yönetimi , İnsan Kaynakları.

Etik Beyan

Makale içindeki bütün bilgileri etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi, • Makale çalışmasının hazırlık, bilgi, belge, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarda bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun davrandığımı, • Makale çalışmasında kullanılan tüm eserlere eksiksiz atıf yaptığımı ve kullanılan tüm eserlere kaynaklar/kaynakçada yer verdiğimi, • Makale çalışmasının özgün olduğunu, •Makale çalışmasının Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi tarafından kullanılan “bilimsel intihal tespit programı” ile tarandığını ve hiçbir şekilde “intihal içermediğini” beyan eder, aksinin ortaya çıkması durumunda her türlü yasal sonucu kabullendiğimi bildiririm.

Proje Numarası

1

The Impact of the Paternalistic Leadership Model on Human Resources Management

Öz

It is observed that the leadership styles expected from managers vary across different cultures and societies. Accordingly, the aim of this study is to first provide an overview of leadership models, then explain the concept of paternalistic leadership, and finally examine the relationship between paternalistic leadership and human resource management. Data were collected through document analysis, one of the qualitative research methods, and presented in the literature. The research results show that paternalistic leadership positively contributes to the performance of human resource employees.
It is especially notable that paternalistic leadership is more common in Eastern societies where cooperative structures and high power distance dominate. Paternalism refers to an approach in which the leader compares the organization to a family within the organizational hierarchy, guiding and supporting subordinates in both their personal and professional lives, while expecting loyalty and commitment to themselves and the organization in return.

Anahtar Kelimeler

Paternalistic Leadership , Different Leadership Styles , Human Resources Management , Human Resources

Proje Numarası

1

Kaynakça

• Aycan, Z., & Kabasakal, H. (2006). Social contract and perceived justice of workplace practices to cope with financial crisis. Group and Organization Management, 31(4), 469-502.
• Baker, N. (2022). Liderliğin evrimi ve başlıca liderlik tarzları. Florya Chronicles of Political Economy, 8(1), 29-46.
• Bass, B. M. (1990). Bass and Stogdill’s handbook of leadership: A survey of theory and research. New York: Free Press. Bennis, W. G., & Nanus, B. (1985). Leaders: The strategies for taking charge. New York: Harper & Row.
• Börekçi, D. Y. (2009). Paternalist leadership style’s evolution in e-culture. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 38(2), 103-109.
• Cerit, Y. (2012). Paternalistik liderlik ile yöneticiden ve işin doğasından doyum arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 35-56.
• Dworkin, G. (1972). Paternalism. The Monist, 56(1), 64-84.
• Erben, G. S. (2004). Toplumsal kültür aile kültürü etkileşimi bağlamında paternalizm boyutuyla işletme kültürü: Türkiye örneği. In T. Koçel (Ed.), 1. Aile İşletmeleri Kongresi Bildirileri (pp. 345-356). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları.
• Erben, G. S., & Ötken, A. B. (2014). Paternalist liderlik ve işe ilişkin iyilik ilişkisinde iş yaşam dengesinin rolü. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 22, 103-121.
• Farh, J., & Cheng, B. S. (2000). A cultural analysis of paternalist leadership in Chinese organizations. In J. Li, A. Tsui, & E. Weldon (Eds.), Management and Organizations in the Chinese Context (pp. 84-127). London: Macmillan.
• Gelfand, M. J., Erez, M., & Aycan, Z. (2007). Cross-cultural organizational behavior. Annual Review of Psychology, 58, 479-514.
• Güzel Köşker, N. H. (2017). Bir hak arayışı: On dokuzuncu yüzyıl Amerika Birleşik Devletleri’nde kölelik karşıtlığı hareket. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 23–44. https://doi.org/10.1501/sbeder_0000000134
• Gürcan, N. (2021). Türk yönetim kültüründe patriarkanın liderlik tanımına girme çabasının paternalist liderlik davranışları üzerinden okunması. Turkish Business Journal, 2(4), 44–55.
• Hayek, M., Novicevic, M. M., Humphreys, J. H., & Jones, N. (2010). Ending the denial of slavery in management history: Paternalist leadership of Joseph Emory Davis. Journal of Management History, 16(3), 367-379.
• History of paternalism. (t.y.). Encyclopedia Britannica. Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2025 https://www.britannica.com/topic/paternalism
• Hofstede, G. (2011). Dimensionalizing cultures: The Hofstede model in context. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 2307–0919.
• Kirkpatrick, S. A., & Locke, E. A. (1991). Leadership: Do traits matter? The Executive, 5, 48-60.
• Köksal, O. (2011). Paternalizm ile algılanan örgütsel adalet arasındaki ilişkinin tespitine yönelik bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 12(2), 159-170.
• Lord, R. G., DeVader, C. L., & Alliger, G. M. (1986). A meta-analysis of the relation between personality traits and leadership perceptions: An application of validity generalization procedures. Journal of Applied Psychology, 71, 402-410.
• Mann, R. D. (1959). A review of the relationship between personality and performance in small groups. Psychological Bulletin, 56, 241-270.
• Northouse, P. G. (2004). Leadership: Theory and practice (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Öz, E. Ü., & Kılıç, B. (2010). Paternalist liderliğin çalışanların iş tutumlarına etkisi. In 18. Ulusal Yönetim ve Örgüt Kongresi Bildirileri (pp. 681-688). Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
• Pellegrini, E. K., & Scandura, T. A. (2006). Leader-member exchange (LMX), paternalism, and delegation in the Turkish business culture: An empirical investigation. Journal of International Business Studies, 37, 264-279.
• Rawat, P., & Lydon, S. (2016). Effect of paternalistic leadership style on subordinate’s trust: An Indian study. Journal of Indian Business Research, 8(4), 264-277.
• Seçtim, H., & Erkul, H. (2020). Yönetim yaklaşımları üzerine kuramsal bir değerlendirme. Management and Political Sciences Review, 2(1), 18–50.
• Sezgin, M., & Bulut, B. (2013). Örgüt kültürü ve halkla ilişkiler. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 182–194.
• Stogdill, R. M. (1948). Personal factors associated with leadership: A survey of the literature. Journal of Psychology, 25, 35-71.
• Stogdill, R. M. (1974). Handbook of leadership: A survey of theory and research. New York: Free Press.
• Tarsuslu, S., & Coşkun, G. (2024). Çalışanların paternalist liderlik davranışları ile iş performansları arasındaki ilişkide örgütsel adalet algısının aracılık rolü: Bir kamu hastanesi örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(49), 174–205.
• Taşlıyan, M., Çiçeklioğlu, H., & Bıyıkbeyi, T. (2017). Paternalist liderlik ve örgütsel iletişim arasındaki ilişki: Doğu Akdeniz bölgesinde bir belediye örneği. Assam Uluslararası Hakemli Dergi, 4(8), 70-87.
• Yeşil, A. (2016). Liderlik ve motivasyon teorilerine yönelik kavramsal bir inceleme. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(3), 158–180.