WHİSTLEBLOWİNG İLE MOBBİNG İLİŞKİSİ: KAVRAMSAL BİR BAKIŞ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2018, , 119 - 134, 15.10.2018

Yasin Kartal , Hakan Sipahi

https://doi.org/10.29064/ijma.463853

Cited By: 2

Öz

Bir örgütün etik olmayan davranış
ve eylemlerden ötürü zarar görmemesinin önüne “whistleblowing” yani bilginin
ifşası (açığa çıkarılması) ile geçilebilmektedir. Whistleblowing kavramı,
örgütteki ahlak dışı durumların, bu durumlar hakkında bilgi sahibi kişiler
tarafından sorunları çözme güç ve yetkisine sahip kişilerine bildirilmesini
ifade etmektedir. Whistleblowing örgütün birçok pozitif çıktı elde etmesine
olanak sağlasa da whistleblower’lar örgütlerde muhtelif şekillerde suçlamalara
maruz kalabilmekte ve risklerle karşı karşıya gelebilmektedirler. Bu durumun en
başında son yıllarda oldukça popüler bir kavram olarak ele alınan, örgütsel
huzursuzluğa yol açan psikolojik taciz yani “Mobbing” kavramı gelmektedir. Çalışmanın
amacı whistleblowing ile mobbing ilişkisinin örgüt üzerindeki etkilerinin
incelenmesi ve çözüm önerilerinin sunulmasıdır. Bu bağlamda çalışmada, örgütler
açısından kontrol stratejisi olarak görülen whistleblowing düşüncesinin mobbing
ile ilişkisinin insan sermayesi üzerindeki etkileri incelenmiş olup,
örgütlerdeki düzeyinin ne yönde olması gerektiği çalışmanın sonuç bölümünde yer
verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Whistleblowing, Mobbing, Örgütsel Davranış

THE RELATIONSHIP BETWEEN WHISTLEBLOWING AND MOBBING : A CONCEPTUAL VİEW AND SOLUTION PROPOSALS

Öz

In order
to prevent an organization from being harmed by unethical behavior and actions,
whistleblowing can be achieved through the disclosure of information. The
Whistleblowing concept refers to the reporting of immoral situations in the
organization to those who have the power and authority to solve the problems by
those who are familiar with these situations. Although Whistleblowing allows
the organization to achieve many positive outcomes, whistleblowers can be
subjected to various charges in organizations and face risks. In the beginning
of this situation, the concept of “Mobbing”, which is considered as a very
popular concept in recent years, leads to psychological harassment that leads
to organizational unrest. The purpose of the study is to examine the effects of
whistleblowing and mobbing on the organization and to present solution
proposals. In this study, the effects of whistleblowing thinking on human
capital in relation to mobbing, which is seen as a control strategy for
organizations, were investigated and the level of the organizations should be in
the direction of the results section of the study.

Anahtar Kelimeler

Whistleblowing, Mobbing, Organizational Behavior

Kaynakça

• Ahmad, S.A. (2011). Internal auditor and ınternal whistleblowing ıntentions: a study of organisational, ındividual, situational and demographic factors, Doktora Tezi, Edith Cowan University, Perth.
• Aksu, A., Balcı, Y. (2009). İlköğretim okullarında psikolojik yıldırma ve psikolojik yıldırmayla baş etme. e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 4(4), 1367-1380.
• Aktan, C.C. (2006). Organizasyonlarda yanlış uygulamalara karşı bir sivil erdem, ahlaki tepki ve vijdani red davranışı: whistleblowing, Mercek Dergisi, Ekim, 1-13. Altunay, E., Oral, G., Yalçınkaya, M. (2014). Eğitim kurumlarında mobbing uygulamalarına ilişkin nitel bir araştırma. Sakarya University Journal of Education, 4(1) (62-80).
• Cornoiu T. S., Gyorgy, M. (2013). Mobbing in organizations. benefits of ıdentifying the phenomenon. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 78, 708 – 712.Çiğdem, S. (2013). Büro yönetiminde whistleblowing ve etik ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1. Büro Yönetimi Özel Sayısı, 93-109.
• Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing, İstanbul: TİMAŞ Yayınları.
• Davenport, N., Schwartz, R. D., Elliott, G. P. (2003). Mobbing: İşyerlerinde duygusal taciz, (Çev: Önortay, C,O), Sistem Yayıncılık: İstanbul.
• Duffy, M., Sperry, L. (2007). Workplace mobbing: ındividual and family health consequences, Counselıng And Therapy For Couples And Famılıes, 15(4), 398-404.
• Einarsen, S. (1999). The nature and causes of bullying at work. International Journal of Manpower. 20(1/2), 16-27.
• Eren, V. ve Orhan, U. (2013). Kurumsal sosyal sorumluluğun çalışanların kötü yönetimi ifşa düzeylerine etkisi üzerine bir araştırma. International Journal of Social Science. 6(2), 455-468.
• Gerçek, H. (2005). Mühendislikte etik sorunların ele verilmesi. Madencilik Dergisi, 44 (4), 29-38.
• Güldalı, O. (2012). Çalışma yaşamında çalışana psikososyal ve psikosomatik açıdan acı veren travmatik bir deneyim: mobbing (yıldırma). Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 23(2), 124-144.
• Güngör, M. (2008). Çalışma hayatında psikolojik taciz, İstanbul: Derin Yayınları.
• Hallberg L. ve Margaretha S.K. (2006). Health consequences of workplace bullying, International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-Being, (1), 109-119 Hersh, M.A. (2002). Whistleblowers-heroes or traitors? : Individual and collective responsibility for ethical behaviour, Annual Reviews in Control, 26, 243- 262.
• Hwang, D., Staley, B., Chen, Y.T., Lan, J.S. (2008). Confucian culture and whistle-blowing by professional accountants: an exploratory study, Managerial Auditing Journal, 23(5), 504- 526.
• Keenan, J.P. (2007). Comparing chinese and american managers on whistleblowing. Employ Respons Rights. 19, 85-94.
• Kehribar,A, Karabela, Ş.N., Yaşar, K.K., Okur, A., Derya, M., Özgür, C. Ve Çankaya, F. (2017). Çalışma hayatında mobbing: nedenleri, bileşenleri ve ülkemizdeki hukuki durumu, Bakırköy Tıp Dergisi, 13(1), 1-9.
• Khemani, M. (2009). “The Protection of National Security Whistleblowers: Imperative but Impossible A Critical Appraisal of the Scope and Adequacy of Whistleblower Protection Laws for National Security Whistleblowers”, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1412112, (03.03.2018).
• Leymann H. (1990). “Mobbing and Psychological Terror at Workplaces” Violence and Victims- 5(2), 119-126.
• Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work”, European Journal Of Work And Organizational Psychology, 5 (2), 165 – 184.
• Mansbach, A., Bachner, G.Y. (2010). Internal or external whistleblowing: nurses’ willingness to report wrongdoing. Nursing Ethics, 17 (4), 483-490.
• Miceli, M.P., Near, J.P. (1984). The relationships among beliefs, organizational position, and whistle- blowing status: A discriminate analysis, Academy of Management Journal, 27(4), 687-705.
• Ozturk, H., Sokmen, S., Yılmaz, F. ve Cilingir, D. (2008). Measuring mobbing experiences of academic nurses: Development of a mobbing scale. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners (20), 435–442.
• Özkan, G.V., (2011). İşyerinde yıldırma (mobbing) ve iş doyumu ilişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi Ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı İnsan Kaynakları Programı, İzmir.
• Özler, D. E., Atalay, C. G. Ve Şahin, M.D. (2008). Mobbing’in örgütsel bağlılık üzerine etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 37–60.
• Özler, D.E., Şahin, M.D., Atalay, C.D. (2010). Teorik bir çerçevede Whistleblowing- etik ilişkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 1302-9703.
• Park, H., John B., Öktem, M.K. ve Ömürgönülşen, U. (2008). Cultural orientation and attitudes toward different forms of whistleblowing: A comparison of South Korea, Turkey, and the U.K., Journal of Business Ethics, 82(4),929-939.
• Tınaz, P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing). Çalışma ve Toplum Dergisi, 11(2), 13-28.
• Tınaz P. (2008). İş yerinde psikolojik taciz (mobbing). İstanbul:Beta Basım.
• Tümer, E.Ö., (2014). İşyerlerinde psikolojik taciz (mobbing) bilgilendirme rehberi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 2. Baskı: Ankara.
• Lewis, D. (1995). Whistleblowers and Job Security, The Modem Law Review Limited, (MLR 58:2, March). Published by Blackwell Publishers, Cambridge, MA 02142. USA.Yaman, E. (2009). İşyerinde psikoşiddet-mobbing, Ankara: Nobel Yayınları
• Yılmaz, A.İ.,(2014). Whistleblowıng ile işten ayrılma niyeti ilişkisinde örgüt kültürünün rolü. Yüksek lisans tezi, , Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Ve Organizasyon Bilim Dalı, İstanbul.
• Zapf, D. (1999). Organisational, work group related and personal causes of mobbing/bullying at work. International Journal of Manpower, 20(1/2), 70-85.