Kammer ve Polizey: Yabancı Kökenli Terimlerin Alman Dilindeki Serüveni ve Kamu Yönetimi Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 15, 58 - 74, 29.02.2024

İsmail Bahadır Turan

https://doi.org/10.29064/ijma.1421426

Öz

Sosyal bilimlerin hemen her alanında Alman yazın mirası önemli ve göz ardı edilmez özel bir konumda bulunmaktadır. Ancak beklenenin ve bilinenin aksine Türkçe alan yazında bu birikim yeterli düzeyde ele alınmamakta ya da alınamamaktadır. Oysa Alman kültür mirası sosyal bilimlerde birçok disiplinin başlangıcını oluşturan ve/veya yön verici katkılar sunan eserler olarak göze çarpmaktadır. Alman yazınının özellikle İngilizce kaynaklar üzerinden Türkçe alan yazına aktarılması, toplumsal gerçekliği kavrayıştaki farklılıklar sebebiyle zaman zaman yanlış çevirilere, dolayısıyla kavramlara farklı anlamlar yüklenmesine ve hatalı kullanımlara yol açmaktadır. Aynı zamanda İngilizceye çeviri sırasında yapılan yanlışlar da Türkçe alan yazına aktarılmaktadır. Söz konusu durum ise kamu yönetiminin nesnesi ve kökenine ilişkin tartışmalarda önemli bir rol oynamaktadır. Kameralizm olarak da bilinen Kameral Bilim’in Merkantilizm’in Alman versiyonu olarak kabul edilmesi bu hatalara bir örnek olarak verilebilir. Bu çerçevede çalışmada, kamu yönetiminin başlangıcına yerleştirilen Kameral-Polizey Bilime adını veren Kamer ve Polizey sözcüklerinin ortaya çıkışı, Antik Yunan ve Roma’da kullanımları, yüklendikleri anlamlar, Almancaya geçişleri, yönetim anlamı başta olmak üzere içerik kazanarak kavram haline gelmeleri kamu yönetimi alan yazını bağlamında gösterilmektedir. Aynı zamanda sözcüklerin kavramlaşarak içerik kazanmaları ve değişimleri, iktidar ilişkileri başta olmak üzere toplumsal gerçeklikteki değişimle ilişkilendirilerek ortaya konmaktadır. Ardından Kamer ve Polizey’in, yine feodaliteden kapitalizme geçiş başka deyişle toplumsal gerçeklikteki dönüşümle birlikte yeni dönemde lanetlenen kavramlara dönüşmesi açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kammer, Polizey, Politeia, Politia, Kamu Yönetimi, Kameralizm.

Kammer and Polizey: The Journey of Foreign-Origin Terms in the German Language and Their Examination in the Context of Public Administration

Öz

In almost every field of the social sciences, German literary heritage holds a significant and undeniable special position. However, contrary to expectations and common knowledge, this body of work is not adequately addressed or integrated into Turkish-language literature. Nevertheless, German cultural heritage shines in the realm of social sciences, as these works have significantly shaped and contributed to the beginnings of many disciplines. The transfer of German literature, especially through English sources, to Turkish-language literature sometimes results in mistranslations, leading to the attribution of different meanings to concepts and incorrect usage due to differences in understanding of social realities. Similarly, errors made during translation into English can also find their way into Turkish-language literature. This situation plays a vital role in discussions about the subject and origin of public administration. An example of such errors is the acceptance of Cameralism, also known as Kameral Science, as the German counterpart of Mercantilism. In this context, the emergence of the terms "Kamer" and "Polizey," which form the basis for Cameral-Police Science at the inception of public administration, is demonstrated within the context of public administration literature. Their origins, usage in Ancient Greece and Rome, attributed meanings, transition into the German language, and transformation into concepts through the acquisition of content are explored. Simultaneously, the conceptualization and evolution of these terms are presented in relation to changes in social reality, particularly in the realm of power relations. Subsequently, an explanation is provided for how "Kamer" and "Polizey" evolved into stigmatized concepts in the modern era, marked by the transition from feudalism to capitalism – in other words, a transformation in social reality.

Anahtar Kelimeler

Kammer, Polizey, Politeia, Politia, Public Administration, Cameralism.

Kaynakça

• Aktel, M., Kerman, U., Altan, Y. ve Güven, F. (2015). Kameralizmi Anlama Çabası. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7(12), 83-98. https://dergipark.org.tr/tr/pub/makusobed/issue/19444/206850
• Baumstark, E. (1835). Kameralistische Encyclopädie. Handbuch der Kameralwissenschaften und ihrer Literatur für Rechts- und Verwaltungsbeamte, Landstände, Gemeinde-Räthe und Kameral-Candidaten. Heidelberg und Leipzig: Druck und Verlag von Karl Groos.
• Çiner, C. U. (2009). Fransız Yönetim Düşüncesinin Gelişimi: Polis Biliminden Örgüt Bilimine. Amme İdaresi Dergisi. 42(1), 1-22.
• Çiner, C. U. (2008). Güncel Fransız Yönetim Yazını. MSY Dergisi. 3 (8), 149-165
• Der Sprach-Brockhaus. (1940). Leipzig: F.U. Brockhaus Verlag.
• Denker, A.C., Davran, B. (1973). Grosses Deutsch-Türkisches Wörterbuch Cilt I. İstanbul: Kanaat Kitapevi.
• Güler, B. A. (1994). Nesnesini Arayan Disiplin: Kamu Yönetimi. Amme İdaresi Dergisi. 27 (4), 3-19.
• Güler, B. A. (2008). 1950’li Yıllarda Kamu Yönetimi Disiplini: Disiplinin Kuruluşu Nasıl Gerçekleşti? MSY Dergisi. 3 (7), 6-28.
• Güler, B. A. (2015). Yönetim Bilimi ya da Kamu Yönetimi: Yöntembilimsel Özellikle Üzerine. F. Kartal (Ed.). Türkiye’de Kamu Yönetimi ve Kamu Politikaları içinde (9-44), Ankara: TODAİE Yayın No: 386.
• Grimm, J. ve Grimm, W. (1873). Deutsches Wörterbuch. Fünfter Band. Leipzig: Verlag von S. Hirzel.
• Hocaoğlu, D. (1997). Demokrasi, Kameralizm ve Osmanlı’daki Etkileri. Yeni Türkiye Dergisi. Sivil Toplum Özel Sayısı. 3(18), 375-381. Erişim adresi: http://www.durmushocaoglu.com/data/yazipdf/DHocaoglu_325_Demokrasi_Kameralizm_ve_Osmanlidaki_Etkileri.pdf?rnd=1332176566
• Kabaağaç, S., Alova, E. (1995). Latince-Türkçe Sözlük. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Krünitz, J. H. (1785). Oekonomisch-technologische Encyklopädie oder allgemeines System der Stats-, Stadt-, Haus- und Land-Wirtschaft 33. Theil, Berlin: Joachim Pauli Buchhändler.
• Maier, H. (1966). Die ältere deutsche Staats- und Verwaltungslehre (Polizeiwissenschaft). Ein Beitrag zur Geschichte der politischen Wissenschaft in Deutschland. Neuwied am Rhein-Berlin: Hermann Luchterhand Verlag.
• Maier, H. (2009). Die ältere deutsche Staats- und Verwaltungslehre (Polizeiwissenschaft). München: C. H. Beck Verlag.
• Nielsen, A. (1911). Die Entstehung der deutschen Kameralwissenschaft im 17. Jahrhundert. Jena: Verlag von Gustav Fischer.
• Nitschke, P. (1992). Von der Politeia zur Polizei: Ein Beitrag zur Entwicklungsgeschichte des Polizei-Begriffs und seiner Herrschaftspolitischen Dimensionen von der Antike bis ins 19. Jahrhundert. Zeitschrift für Historische Forschung, 19(1), 1-27.
• Nitschke, P. (1996). Die Polizierung aller Lebensbereiche: Sozialdisziplinierung und ihre polizelichen implikationen in der Prämoderne. Peter Nitschke (Yay.). Die Deutsche Polizei und Ihre Geschichte içinde (27-45). Hilden/Rhld: Verlag Deutsche Polizeiliteratur GmbH.
• Rau, K. H. (1825). Über die Kameralwissenschaft, Entwicklung ihres Wesens und ihrer Theile. Heidelberg: Universitäts-Buchhandlung von C.F. Winter.
• Rau, K. H. (1853). Ueber Begriff und Wesen der Polizei. Zeitschrift für die gesamte Staatswissenschaft, 9(3/4), 605-625.
• Ribbentrop, S. (2014). Pest und Policey im nordeutschen Raum: Die Entwicklung der Pest im Kontext von Wirtschaft, Administration und Policey. Hamburg: Diplomica Verlag.
• Saklı, A.R. (2013). Kamu Yönetimi Disiplininin Kökenleri: Prusya Ekolü. Ege Akademik Bakış. 13(3), 285-294. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/559846
• Schärmeli, L. (2011). Entwicklung und Tragweite des Polizeibegriffs im Verwaltungsrecht. Omar Abo Youssef, Andrea Töndury (Yay.). Der Schutz polizeilicher Güter, Entwicklung und Spannungsfelder içinde (37-58). Zürich: Dike Verlag.
• Schmidt, W. ve Kraetsch, E. (1930). Wessely-Schmidt Deutscher Wortschatz. Handwörterbuch der deutschen Sprache. siebte Auflage. Berlin: Carl Henschel Verlag.
• Stein, v. L. (1867). Die Verwaltungslehre. Vierter Theil. Innere Verwaltungslehre-Das Polizeirecht. Stuttgart: Verlag der J.G. Cotta’schen Buchhandlung.
• Stolleis, M. (2012). Geschichte des öffentlichen Rechts in Deutschland, Reichspublizistik und Policeywissenschaft 1600-1800, Erster Band. München: Verlag C.H. Beck.
• Strelin, G. G. (1827). Versuch einer Geschichte und Literatur der Staatswissenschaft. Erlangen: Verlag Johann Jakob Palm und Ernst Enke.
• Wüst, W. (2011). Die gute Policey im Schwäbischen Reichkreis, unter besonderer Berücksichtigung Bayerisch-Schwabens, Berlin: Akademie Verlag.
• Turan, İ. B. (2020). Kameralizm ve Devlet Bilimi. Alman Yönetim Düşüncesinin Tarihi: Kameral-Polizey Bilimden Devlet Bilimine. Ankara: Orion.
• Turan, İ. B. (2022). Alman İdealist Felsefesinden Gerçeklik Bilimine Lorenz von Stein (1815-1890). Yaşamı ve Eserleri. Ankara: Bahçeşehir Kıbrıs Üniversitesi Yayınları.
• Turan, İ. B. (2022a). Almanya’da Kamu Yönetimi Disiplininin Tarihsel Gelişimi ve Nesne Sorunu: Weimar Cumhuriyeti Öncesi ve Sonrası. MSY Dergisi, 17(38), 421-442. https://doi.org/10.56524/msydergi.1116263
• Zedler, J. H. (1733). Grosses vollständiges Universal Lexicon aller Wissenschaften und Künste, Band 5 C-Ch. Halle und Leipzig: Verlegt Johann Heinrich Zedlers.