Analysis of the Impact of Financial Ratios on Operating Profit Growth in BIST Corporate Governance Index Companies

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 18, 234 - 266, 30.09.2025

Mustafa Alper , Daoud Jerab

https://doi.org/10.29064/ijma.1667488

Öz

The purpose of this study is to analyze the relationship between financial ratios and operational profit growth (Esas Faaliyet Kârı Büyüme %) among companies listed in the BIST Corporate Governance Index (KYD) in Turkey. By focusing on the period between 2009 and 2021, the research investigates how various financial indicators impact corporate decision-making and performance.
The study employs a quantitative methodology using regression analysis and the Variance Inflation Factor (VIF) to identify multi-Collinearity and key financial ratios influencing operational profit growth. Additionally, the Analytic Hierarchy Process (AHP) and the Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) are applied to determine the relative importance of variables and rank companies based on their performance. Key findings highlight that factors such as EBITDA growth and net sales growth play a significant role in driving operational profit growth. The research identifies companies like IHLAS, VKGYO, and AKSGY as consistently high-performing due to effective financial management and strategic adaptability, while companies such as MGROS and TRCAS face persistent challenges. The study underscores critical areas for managerial focus, including: (1) Cost Management: Operating margin ratios reflect control over expenses, with declines signaling rising costs. (2) Pricing Strategy: Gross margin contractions indicate the need to reassess pricing strategies. (3) Resource Allocation: Ratios like Return on Assets (ROA) and Return on Equity (ROE) guide capital investment decisions. (4) Investment Decisions: Profitability ratios inform strategic capital allocation. And (5) Operational Efficiency: Turnover ratios, including inventory and asset turnover, support strategies for improving resource management.
The findings demonstrate that financial ratios are essential tools for sustaining operational profit growth and provide actionable insights for corporate managers and investors. This study contributes to the literature by bridging the gap in understanding how financial metrics influence strategic decisions within the context of Turkey's corporate governance framework.

Anahtar Kelimeler

BIST Corporate Governance Index , Financial Ratios , Operating Profit Growth , Corporate Governance , Financial Analysis , Regression Analysis

BIST Kurumsal Yönetim Endeksi Şirketlerinde Finansal Oranların Faaliyet Kârı Büyümesi Üzerindeki Etkisinin Analizi

Öz

Bu çalışma, Borsa İstanbul (BIST) Kurumsal Yönetim Endeksi'nde (KYD) yer alan şirketlerin finansal oranlarının faaliyet kârı büyümesi üzerindeki etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Finansal oranlar, şirketlerin kârlılık, likidite, faaliyet ve borçlanma durumlarını yansıtırken, faaliyet kârı büyümesi, işletmelerin operasyonel verimliliğini gösteren önemli bir göstergedir. Araştırma, finansal oranların faaliyet kârlılığı üzerindeki etkisini kantitatif yöntemlerle analiz ederek, yöneticilere ve yatırımcılara karar alma süreçlerinde rehberlik etmeyi hedeflemektedir. 2009-2021 yılları arasında Türk şirketlerinin esas faaliyet kârı büyümesine odaklanan bu çalışma, finansal oranlar ile kurumsal karar alma süreçleri arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Kurumsal performansı etkileyen temel finansal oranları belirlemek ve çoklu doğrusallık sorunlarını vurgulamak için regresyon analizi ve Varyans Enflasyon Faktörü (VIF) analizi kullanılmıştır. Değişkenlerin ağırlıklarını belirlemek amacıyla Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) ve İdeal Çözüme Benzerliğe Göre Sıralama Tercihi Tekniği (TOPSIS) uygulanmış, bu sayede FAVÖK büyümesi ve net satış büyümesi gibi faktörlerin önemli etkileri ortaya konmuştur. Araştırmanın bulguları, IHLAS, VKGYO ve AKSGY gibi şirketlerin etkin finansal yönetim ve stratejik uyum göstererek istikrarlı bir performans sergilediğini, buna karşın MGROS ve TRCAS gibi şirketlerin sürekli zorluklarla karşılaştığını göstermektedir. Çalışma, güçlü finansal performansın sürdürülebilirliğinde stratejik yönetimin, uyum yeteneğinin ve tutarlı uygulamaların kritik rolünü vurgulamaktadır. Temel sonuçlar şunlardır: (1) Maliyet Yönetimi: İşletme marjı oranları, şirketin operasyonel giderlerini kontrol etme yeteneğini ortaya koyar. Azalan işletme marjı, artan maliyetlerin bir göstergesi olabilir. (2) Fiyatlandırma Stratejisi: Brüt kâr marjındaki daralmalar, yöneticilerin fiyatlandırma stratejilerini yeniden değerlendirmesini gerektirebilir. (3) Kaynak Tahsisi: Varlık getirisi (ROA) ve öz sermaye getirisi (ROE) oranları, kaynakların etkin kullanımını ölçer ve büyümeyi destekleyen sermaye yatırımları hakkında rehberlik sağlar. (4) Yatırım Kararları: Kârlılık oranları, yatırım projelerine sermaye tahsisi konusunda stratejik kararlar almaya yardımcı olur. (5) Operasyonel Verimlilik: Envanter ve varlık cirosu oranları, operasyonel etkinliği artırmak için kaynak yönetimi stratejilerini destekler. Sonuç olarak, finansal oranlar, şirketlerin operasyonel kâr büyümesini sürdürmede kritik bir rol oynar ve stratejik yönetimde önemli kararlar için rehberlik sağlar.Bu bulgular, paydaşların bilinçli yatırım, finansman ve operasyonel kararlar almasına katkı sağlayan değerli bilgiler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

BIST Kurumsal Yönetim Endeksi , finansal oranlar , faaliyet kârı büyümesi , kurumsal yönetim , finansal analiz , regresyon analizi

Kaynakça

• Adiloglu, B., & Vuran, B. (2012). The relationship between the financial ratios and transparency levels of financial information disclosures within the scope of corporate governance: Evidence from Turkey. Journal of Applied Business Research (JABR), 28(4), 543-554.
• Aktaş, E., & Boz, H. (2016). "Kurumsal Yönetim ve Faaliyet Kârlılığı: BIST Şirketleri Üzerine Bir Analiz"
• Arslan, A. (2021). "Corporate Governance, Financial Ratios, and Firm Value in Turkey"
• Berndt, T. J. (2002). Friendship quality and social development. Current Directions in Psychological Science, 11, 7-10.
• Brigham, E. F., & Ehrhardt, M. C. (2013). Financial management: Theory & practice. Cengage Learning.
• Chowdhury, A., & Amin, M. (2007). Working capital management practices in pharmaceutical companies listed in Dhaka Stock Exchange. International Journal of Financial Services Management, 2(4), 261-280.
• Corporate Finance Institute. (2020). Variance Inflation Factor (VIF) - Overview, Formula, Uses. https://corporatefinanceinstitute.com/resources/data-science/variance-inflation-factor-vif/
• Çelik, N., & Erdem, E. (2018). "Kurumsal Yönetim Endeksi Şirketlerinde Finansal Performansın Belirleyicileri"
• Çiçek, M. (2015). "Financial Ratio Analysis and Corporate Performance: The Case of Turkey"
• De Jong, A., Kabir, R., & Nguyen, T. T. (2008). Capital structure around the world: The roles of firm- and country-specific determinants. Journal of Banking & Finance, 32(9), 1954-1969.
• Deloof, M. (2003). Does working capital management affect profitability of Belgian firms? Journal of Business Finance & Accounting, 30(3-4), 573-588.
• Demir, A., & Yüksel, S. (2018). "Financial Ratios and Firm Performance in Emerging Markets"
• Elmas, B., & Topal, B. (2022). Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları ile firma değeri ve firma performansı ilişkisi: Panel veri analizi. Trends in Business and Economics, 36(4), 359-373.
• Fama, E. F., & French, K. R. (1992). The cross-section of expected stock returns. Journal of Finance, 47(2), 427-465.
• Frank, M. Z., & Goyal, V. K. (2009). Capital structure decisions: Which factors are reliably important? Financial Management, 38(1), 1-37.
• Ganda, F. (2022). The impact of corporate governance on corporate financial performance: Cases from listed firms in Turkey. Retrieved from typeset.io.
• García-Teruel, P. J., & Martínez-Solano, P. (2007). Effects of working capital management on SME profitability. International Journal of Managerial Finance, 3(2), 164-177.
• Gitman, L. J., & Zutter, C. J. (2015). Principles of managerial finance. Pearson.
• Gonenc, H. (2003). Capital structure decisions under micro institutional settings: The case of Turkey. Retrieved from typeset.io.
• Investopedia. (2025). Variance Inflation Factor (VIF): Definition and Formula. https://www.investopedia.com/terms/v/variance-inflation-factor.asp
• Jensen, M.C., & Meckling, W.H. (1976). Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs and Ownership Structure. Journal of Financial Economics.
• Kaplan, R. S., & Norton, D. P. (1992). The balanced scorecard—Measures that drive performance. Harvard Business Review.
• Kara, H. (2020). "Finansal Oranlar ve Kârlılık: Kurumsal Yönetim Endeksi Şirketleri Üzerine Bir İnceleme"
• Karaca, S.S., & Ekşi, İ.H. (2020). "Corporate Governance and Financial Performance in Turkey"
• Kernis, M. H., Cornell, D. P., Sun, C. R., Berry, A., Harlow, T., & Bach, J. S. (1993). There's more to self-esteem than whether it is high or low: The importance of stability of self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 65, 1190-1204.
• Kothari, S. P., & Shanken, J. (2004). Asset pricing with accounting information. Journal of Financial Economics, 79(1), 1-30.
• Lewellen, J. (2004). Predicting returns with financial ratios. Journal of Financial Economics, 74(2), 209-235.
• Modigliani, F., & Miller, M. H. (1958). The cost of capital, corporation finance, and the theory of investment. American Economic Review, 48(3), 261-297.
• Modigliani, F., & Miller, M.H. (1958). The Cost of Capital, Corporation Finance and the Theory of Investment. American Economic Review.
• Myers, S. C. (1984). The capital structure puzzle. Journal of Finance, 39(3), 575-592.
• Orçun, Ç., & Eren, B. S. (2017). TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: XUTEK Üzerinde Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi(75), 139-154. https://doi.org/10.25095/mufad.399899
• Öner, M. (2014). The impact of firm specific factors on capital structure: Empirical evidence from Turkey. Retrieved from typeset.io.
• Ross, S. A., Westerfield, R. W., & Jordan, B. D. (2019). Corporate finance. McGraw-Hill Education.
• Şen, A., & Tuncer, B. (2019). "The Role of Financial Ratios in Predicting Corporate Performance: Evidence from Turkey"
• Tosun, E. (2017). "Kurumsal Yönetim Endeksi ve Finansal Performans: BIST 100 Üzerine Bir İnceleme"
• Uzun, S., & Kazan, H. (2016). Çok kriterli karar verme yöntemlerinden AHP TOPSIS ve PROMETHEE karşılaştırılması: Gemi inşada ana makine seçimi uygulaması. Journal of Transportation and Logistics, 1(1), 99-113.
• Yermack, D. (1996). Higher Market Valuation of Companies with a Small Board of Directors. Journal of Financial Economics.
• Yıldırım, D. (2022). "Corporate Governance Index and Financial Performance in Turkey"
• Wegener, D. T., & Petty, R. E. (1994). Mood management across affective states: The hedonic contingency hypothesis. Journal of Personality and Social Psychology, 66, 1034-1048.